Бокс оламини остин-устун қилган жанг. Майк Тайсон ва Эвандер Ҳолифилд ўртасидаги можароли жангга 24 йил тўлди

Профессионал бокс бўйича оғир вазн тоифасида Жаҳон чемпиони Майк Тайсон 1997 йилнинг 28 июнида бокс тарихидаги энг катта можарога сабаб бўлганди.

Бундан роппа-роса 24 йил аввал юз берган воқеа боксни унгача ва ундан кейинги даврга бўлиб юборганди. Эвандер Ҳолифилднинг қулоғи билан боғлиқ вазиятдан кейин Тайсон спорт оламидаги энг ёвуз қаҳрамонга айланди. Ҳар бир ёрқин воқеага икки хил назар билан қараш мумкин, бокс ихлосмандлари ҳанузгача бу масалада турли қарашга эга.

Майк Тайсон 1997 йилда 10-12 йил аввалгидек ёрқин ва қўрқинчли эмас эди. Ўша вақтда у уч йиллик қамоқ жазосини ўтаган ва кўпчилик мухлисларнинг фикрига кўра, тезлигини ҳамда реакциялари йўқотганди. Майкнинг услуби кўп куч талаб қиладиган бўлиб қолган, жисмоний ҳолати эса фаолиятининг бошидагидан анча ёмон эди.

Ҳолифилдга қарши дастлабки тўқнашувга қадар у кетма-кет тўртта жангда муддатидан аввал ғалаба қозонган ва Эвандер билан баҳсда яққол фаворит эди. Шу қадар яққол эдики, унинг рақиби кўп карра жаҳон чемпиони ва бокснинг тирик афсонаси эмас, қандайдир ўртаҳол даъвогардек. Ҳолифилд гарчи дастлабки бешта раундни бой берган бўлса-да, Тайсонга қарши жангга тайёр бўлиб чиқди. Бешинчи раунддан кейин Майк фаолликни туширди, Эвандер эса уни ҳужумлари билан чўктирди. Шу билан бирга Ҳолифилд бу ишни қоидаларни очиқчасига бузган ҳолда бажарарди.

Бош зарбалари туфайли Тайсоннинг икки кўзи атрофида ёрилиш юзага келди. Ҳакам Ҳолифилднинг очиқ-ойдин қўполликларига кўз юмарди. 10-раундда Майкни бонг қутқариб қолди. 11-раундда эса ҳеч нарса ўзгармади, Ҳолифилд тик турган Тайсонни дўппослади ва 1996 йил сенсациясини қайд этди.

Орадан ярим йил ўтиб, 1997 йилнинг июнида жангчилар реваншда ўзаро тўқнаш келди. Тайсон бу сафар ҳам фаворит эди, бироқ биринчисидаги каби яққол эмас. Ва дастлабки жангдан фарқли ўлароқ, Майк биринчи раундларданоқ ютқазишни бошлади. Дастлабки икки раунд Эвандернинг устунлигида ўтди. Ўз навбатида у ўзининг ғирром ҳаракатларини бошидан амалга оширди, бош билан олдинга ўтаверди. Майкнинг чап кўзи тагида яна ёрилиш кузатилди.

Учинчи раундга Тайсон рақибини синдириш учун тушади. У бутун раунд давомида устунликка эга бўлади, кўпроқ зарба беради, аммо Эвандерни мувозанатдан чиқара олмайди. Раунд сўнгида боксчилар клинчга киради: Ҳолифилд яна бошини қоидага зид равишда рақибига йўналтиради, Майк эса унинг қулоғини тишлаб олади. Ҳеч ким аввалига нима бўлганини сезмайди. Эвандер оғриқдан сакрар, зал эса Ҳолифилд симуляция ишлатяпти деб ўйлаб, шовқин соларди. Бироқ у атайин қилмаётганди, қулоғи қонга ботганди.

Эсанкираб қолган ҳакам Невада Атлетика қўмитаси комиссияси вакилини чақиради, вазият тушунтирилади, бироқ у жангни давом эттиришга рухсат беради. Рефери Тайсондан икки очко олиб ташлайди ва учинчи раундни давом эттиради. Бироқ Майк қолган вақт давомида яна рақибининг қулоғини тишлашга уринади ва шу ерда жангни тўхтатиш кераклиги аён бўлади. Ўша оқшом Тайсон ақлсиз иш қилди, бироқ бўлиб ўтган воқеада ягона айбдор у эдими?

Тайсоннинг мухлислари ҳанузгача боксчининг ёнини олади. Уларнинг фикрича, Ҳолифилд Майкни провокация қилган ва улар бундай фикрлашга тўла ҳақли. Эвандер ҳақиқатда жуда ғирром ҳаракат қилганди. Айниқса биринчи жангда, бироқ иккинчисида ҳам илк дақиқаларданоқ одатини давом эттирди ва жазосиз қолаверди. Яна бош билан зарба, яна жароҳат. Ҳакамлар Ҳолифилд томонидан қоида бузишларга кўз юмар, бу эса Тайсон учун тушунарсиз ҳолат эди. У хунук усулларга нормал қарайди, бироқ адолатсизликка ҳеч қайси спортчи дош бера олмайди. Айниқса Тайсон каби қизиққонлар.

Охир-оқибат «Темир Майк»нинг асаби темирдан эмаслиги маълум бўлди. У тарихдан жой олган ўша машҳур ишни амалга оширди. Бу вазиятда дисквалификация ягона тўғри қарор эди. Бундай ишни оқлаб бўлмасди, сени қанчалик провокация қилишмасин, рақибнинг қулоғини тишлаб олиш — бу ортиқча. Ҳодисадан кейин рингда тортишув яна бир неча дақиқа давом этди, кўзи қонга тўлган Тайсонни қўриқчилар тинчлантирди. Ундан ҳатто полиция ҳам қўрқади, деган гаплар юрарди.

Майк 3 миллион доллар миқдорида жаримага тортилди ва боксчилик лицензиясидан айрилди. Бир йил ўтар-ўтмас лицензия қайтарилди. 11 йил ўтиб эса Тайсон Ҳолифилддан узр сўради. Эвандер узрни қабул қилди. Бу икки боксчи ўртасидаги жанг тарихга кирди, юз берган воқеа сабаб бу тўқнашув ҳали асрлар мобайнида тилларда бўлади. У ҳақиқатда боксни ўзгартириб юборди. Бу ҳақда ҳамон эсланади ва гапирилади.

Айтганча, 53 ва 57 ёшни қаршилаган афсоналар ўртасидаги учинчи жанг ташкил этилиши мумкин. Бироқ бу жанг амалга ошса ҳам кўргазмали мақомда бўлиб ўтади.