Ўзбекистонда 2021 йил январь—апрель ойларида банклар орқали нақд пул айланмаси ҳажми 149,3 триллион сўмни ташкил этгани ҳолда, 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 41,6 фоизга ошди, деб ёзмоқда Spot Марказий банк маълумотларига таяниб.
Банклар кассаларига нақд пул тушумлари 75,4 триллион сўмни, чиқим — 73,9 триллион сўмни ташкил этди.
Банк кассаларидан (шу жумладан, банкоматлардан) берилган нақд пуллар 2020 йил январь—апрель ойларига нисбатан 38,5 фоизга ошди. Бунга асосий сабаб банк карталаридан нақд пул ечиш ҳажмининг 1,7 баравар ошишидир. Бундан ташқари, нақд чет эл валютасини сотиб олиш ҳажми ҳам ошган — 1,5 баравар.
Банк карталарига 78,4 триллион сўм келиб тушган, 25,9 триллион сўм (33,1 фоиз) аҳоли томонидан нақдлаштириб олинган.
Бутун дунё нақд пулсиз жамиятга ўтаётганида нега Ўзбекистонда нақд пул бунчалик кўп?
Коронавирус инқирози одамлар, жамиятлар ва ҳатто бутун давлатлар ҳаётига муайян ўзгаришлар киритди. Пандемия таъсир кўрсатадиган соҳалардан бири бу тўловлар бозоридир.
Одамларни мажбурий узоқ муддатли изоляция қилиш, нақд пулдан фойдаланишни чеклаш бўйича тавсиялар электрон тўловларнинг ўсишига олиб келди.
Жумладан, АҚШда апрель ойи охирига келиб, озиқ-овқат онлайн буюртмалари сони рекорд даражада — 62,5 миллионга етди. McKinsey & Company маълумотларига кўра, нақд пул устунлик қиладиган Италияда электрон тўловлар ҳажми 80 фоиздан ошди.
Онлайн харидлар, контактсиз тўловларнинг ошиши ва коронавирус билан касалланишдан қўрқиб нақд пулдан фойдаланишдан аста-секин воз кечишдан тўлов компаниялари, банклар ва замонавий технологиялардан фойдаланган ҳолда молиявий хизмат кўрсатувчи бошқа ташкилотлар ютади.
2018 йил охирига келибоқ иқтисодиётида атиги 1 фоиз нақд пул қолган Швеция бунга яққол мисолдир.
Нақд пулсиз ривожланиш билан истеъмолчиларнинг ёнларида бир даста пул олиб юришларига ҳожат қолмайди, қайтим бериш билан муаммо бўлмайди, контактсиз технологиялар уларга дўконда харид учун бир неча сония ичида тўлаш имконини беради.
Унда нима учун Ўзбекистонда ҳали ҳам нақд пул ҳукмронлик қилмоқда? Spot суҳбатдошлари бу бир қатор омиллар билан боғлиқ деган фикрга келди:
- аҳолининг молиявий саводсизлиги ва одамларнинг илдиз отиб кетган одатлари;
- фирибгарлик оқибатида картадан маблағлар йўқотиш қўрқуви;
- банкларда операциялар ва қўшимча хизматлар доираси чекланганлиги;
- электрон тижоратнинг секин ўсиши ва инфратузилманинг яхши ривожланмагани. Натижада онлайн харидлар учун танловнинг кўп эмаслиги.
- ва бошқа сабаблар.
Изоҳ (0)