Туркия АҚШ президенти Жо Байденнинг Усмонлилар империяси даврида арманлар геноциди уюштирилгани ҳақидаги баёнотларини қонунга зид деб ҳисоблайди. Бу ҳақда Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон айтиб ўтди, деб ёзади «РБК».
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, Байден геноцидни «арман ва аксилтуркий доираларнинг радикал ташаббуслари» туфайли эълон қилди.
«Булар ноқонуний, адолатсиз ва тарихга зид сўзлардир. Улар бизни ранжитди», — деди Эрдўғон.
Шунингдек, Туркия президенти Байденнинг сўзлари «тарихий ва ҳуқуқий асосга эга эмас», деб қўшимча қилди. Бундан ташқари, у Туркиянинг 1915 йил воқеаларини ўрганадиган тарихчилар комиссиясини тузиш ҳақидаги таклифини эслади. «Биз архивларни очишга тайёрмиз. Бизда 1915 йилга оид ҳужжатлар мавжуд. Келинг, ўрганинг. Хўш, АҚШ ҳам ўз тарихи ҳақида ҳужжатларни очармикан?» — дея хулоса қилди Эрдўғон.
Bloomberg манбаларига асосланиб хабар беришича, Эрдўғон Байденнинг арманлар геноцидини тан олганидан кейин АҚШ билан мудофаа ва иқтисодиёт соҳасидаги ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани тўхтатмоқчи. Агентликнинг хабар беришича, Эрдўғон Вазирлар Маҳкамаси мажлисини чақириб, АҚШга жавоб чораларини эълон қилиш ниятида.
Режалаштирилган қадамлар орасида мудофаа ва иқтисодий ҳамкорлик тўғрисидаги икки томонлама келишувнинг музлатилиши ҳам бор. Ушбу келишув бир пайтлар Анқарага Сурия ва Ироқдаги можаролар пайтида Вашингтон билан биргаликда ишлашга имкон берган эди.
Мудофаа пакти — икки мамлакат ўртасида ҳарбий ҳамкорлик соҳасидаги муҳим ҳужжатлардан биридир. Шартномага кўра, Анқара ва Вашингтон разведка маълумотлари алмашади, қўшма машғулотлар ўтказади, шунингдек, америкаликларга Туркиядаги авиабазалардан фойдаланиш имконияти тақдим этилади. Бундан ташқари, ҳужжат туркларга молиявий ва иқтисодий ёрдам кўрсатишни, хусусан, ҳарбий саноатни модернизация қилишда қўллаб-қувватлашни ҳам назарда тутади.
24 апрель, шанба куни Байден 20-аср бошларида Усмонлилар империясида содир этилган этник арманларнинг қирғинини геноцид деб расман тан олди. Анқара Америка раҳбарини популист деб атади ва унинг баёнотини рад этди.
Арманистон бош вазири Никол Пашинян эса Байденга миннатдорлик билдириб, АҚШ мазкур геноцидни тан олганидан кейин тарихда содир бўлган ушбу фожиа ўз расмий тасдиғини топганини таъкидлаган.
Туркия билан муносабатлари ёмонлашувидан қўрқиб, Байдендан аввалги президентлар ўз баёнотларида «геноцид» сўзини ишлатишдан қочган. Америка раҳбарлари, шу жумладан, Дональд Трамп «буюк ваҳшийлик» маъносини берувчи Meds Yeghern атамасини ҳамда «20-асрнинг энг ёмон оммавий ваҳшийликларидан бири» каби таърифларни қўллаган. АҚШ Конгрессининг Сенати ва Вакиллар Палатаси 2019 йилда арманлар қирғинини геноцид деб тан олувчи қарорлар қабул қилган эди.
Турли хил ҳисоб-китобларга кўра, арманларга нисбатан қирғин пайтида 660 мингдан 1,5 миллионгача одам ўлдирилган. Туркия ҳам Озарбайжон сингари 1915 йил воқеаларини геноцид деб тан олмайди, аммо ушбу халқ орасида кўплаб қурбонлар бўлганини инкор этмайди. 2014 йилда Туркия бош вазири Ражаб Тоййиб Эрдўғон (амалдаги президент) мамлакат парламентида нутқ сўзлаб, ХХ аср бошларида арман миллатига қарши амалга оширилган оммавий қирғин натижасида ҳалок бўлганларнинг авлодларига илк бор ҳамдардлик билдирган эди.
Изоҳ (0)