9 апрель – буюк Соҳибқирон Амир Темур таваллуд топган сана. Бу йил Ўзбекистонда унинг 685 йиллик юбилей санаси нишонланмоқда.
Тошкентдаги Амир Темур номидаги хиёбон — шаҳарнинг алоҳида белгиланган майдони, бошланғич координатаси тимсолидир. Маданият, санъат, фаннинг алоҳида гуллаган пайти ўша давр билан белгиланади.
1994 йил 31 август, Mустақиллик байрами арафасида таниқли ҳайкалтарош Илҳом Жабборов бронзадан қуйма ясаган Амир Темур ҳайкали Тошкент аҳолисига тақдим этилди. Ҳайкалтарош академик мактаб вакили, уста ҳайкалтарош кўп маротаба дунё бўйлаб саёҳат қилди: Мексикада Ривера, Ораско ва Сикейрос ҳайкалларини кўриб ўз ижодини қайта нигоҳидан ўтказди. Айнан шу ижодий сафар натижасида Бадиий академия академиги, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби Илҳом Жабборов отлиқ Амир Темур ҳайкалини мана шундай ажойиб кўринишда яратди.
1998 йилда хиёбонда мусиқа чалиб ўтирган оркестр.Фото: Tashkent_Retrospective
Амир Темур шахсини Тошкентнинг марказий қисми рамзи сифатида танлаш тасодифий эмас. Буюк саркарда ва давлат арбоби, ўзбек давлатчилиги асосчисининг тимсоли пойтахт аҳолисини мустақил давлатни яхлит бирлаштиришга, буюк аждодларнинг эзгу ишларини давом эттиришга чақиради. Ҳайкал Амир Темурнинг ўтирган ҳолатини ифода этади. Ҳукмдор жанговар кийимда, гўёки ғалабали юришдан қайтмоқда, чап қўли билан оловли отини жиловламоқда, ўнг қўли уни кутиб олаётган одамлар узра кўтарилган ва мамлакатда тинчлик, осойишталик ҳукм суришини маълум қилмоқда. Ҳукмдорнинг виқорли салобати ва ярим букилган қўли фаровонлик ва тараққиёт рамзидир. Ҳайкал ўрнатилган тагкурсида эса буюк Темурнинг «Куч – адолатдадур» шиорининг тўрт тилда ёзилганлигини кўрамиз.
2009 йил ноябрида ҳукумат қарорига мувофиқ Амир Темур хиёбони тубдан қайта тикланди: ёши 100 дан ўтган кекса дарахтлар кесиб ташланди. Айнан шу боғ юз йилдан ортиқ вақт давомида хиёбонда энг жазирама иссиқ об-ҳавода ҳам салқинликни таъминлар эди. «Сквер»даги чинорларни кесиб ташлаш шаҳар маъмуриятининг сўнгги йиллардаги энг шов-шувли ва муҳокамаларга сабаб бўлган қарорига айланди. Ҳозирга қадар кўпчилик тошкентликлар унинг тарихини хиёбонни «йўқ қилгунгача» ва «ундан кейинги» даврга бўлиб келишади.
Дарахтлар кесилгач, хиёбон ҳудудида ҳашар уюштирилиб, таниб бўлмас даражада ўзгартирилди, кўркам, гўзал ва шинам боғ-хиёбон вужудга келтирилди. Турли манзарали дарахтлар, гуллар экилиб, замонавий фавворалар ўрнатилди.
«Дарё» ҳайкал ўрнатилган вақтдан бугунга қадар бўлган қиёфаси акс этган суратларни бўлишади.
Амир Темур хиёбонининг 1996 йилдаги қиёфаси фонида турган ҳайкал.Фото: Tashkent_Retrospective
2009 йилнинг 12 ноябрида ушбу хиёбондаги дарахтларни кесиш ва қўпориш ишлари бошланган. 16 ноябрга келиб бу ердаги яшил қиёфа тугатилган.Фото: Tashkent_Retrospective
2009 йилнинг 12 ноябрида ушбу хиёбондаги дарахтларни кесиш ва қўпориш ишлари бошланган. 16 ноябрга келиб бу ердаги яшил қиёфа тугатилган.Фото: Tashkent_Retrospective
2017 йилнинг 8 сентябрь куни Тошкент шаҳрида ташкил этилган «Ўзбегим» миллий қадриятлар фестивали доирасида шаҳар марказидаги Амир Темур хиёбонида кўкка кўтарилган шарлар.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
Амир Темур ҳайкали шаҳардаги асосий ёдгорлик саналади. Амир Темур ўрта асрларнинг кучли сиёсий арбоби ва саркардаси бўлиб, 200 йил ҳукм сурган ва Кавказдан Хитойгача, Сибирдан Ҳиндистонгача ҳудудни эгаллаган йирик ва ягона империяни тузган. Темурнинг салобатли туриши ва юқорига чўзилган қўли ҳомийлик, халққа тинчлик ва хотиржамлик ваъда беришининг рамзи.
2019 йилнинг 17 ноябрида Ўзбекистон байроғи қабул қилинган кунга бағишланган фестиваль доирасида Амир Темур хиёбонидан «Халқлар дўстлиги» майдони томонгача отлар марши ўтказилган эди.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 15 март куни Ўзбекистонда илк марта коронавирус қайд этилган эди. Бу ҳақда маълумот эълон қилинган соатларда Амир Темур хиёбонида одамлар ҳали ниқобсиз юрар эди.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 22 мартидан эътиборан коронавирус инфекцияси тарқалишининг олдини олиш чоралари доирасида Тошкентдаги жамоат транспорти ҳаракати вақтинча тўхтатилди. Бу пайтда одамлар ҳали уйларига қамалмаган ҳолда Амир Темур хиёбонида сайр қилиб юришар эди.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 6 апрелидан бошлаб коронавирус тарқалишининг олдини олиш бўйича Республика махсус комиссияси томонидан қўшимча чора-тадбирлар белгиланди. Республикада «ўзини яккалаш» ҳаёт тарзи жорий этилди. Суратда бўм-бўш Амир Темур хиёбони олдида кетаётган юк машинаси ҳамда хизмат автомобили. Ички ишлар органлари йўл-патруль хизмати ходимлари томонидан карантин даврида автотранспорт воситасини махсус рухсатномасиз бошқарганлик учун транспорт воситаси жарима майдончасига жойлаштириш йўли билан ушлаб турилиши хабар қилинди.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 8 апрелида бутун дунё ва шу жумладан, Ўзбекистон аҳолиси ҳам ўзини яккалаш режимида уйида ўтирганида кутилмаганда қор ёғди. Суратда Амир Темур ҳайкалининг ўша кунги манзараси.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 8 апрелида бутун дунё ва шу жумладан, Ўзбекистон аҳолиси ҳам ўзини яккалаш режимида уйида ўтирганида кутилмаганда қор ёғди. Суратда Амир Темур ҳайкалининг ўша кунги манзараси.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 14 апрель куни Тошкент шаҳрини тонгдан туман қоплади. Суратда хиёбоннинг тумандаги кўриниши ва коронавирусдан сақланиш учун ниқоб тақиб олган одамлар.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2020 йилнинг 18 ноябрида Тошкентда ёғган биринчи қор фонида турган Амир Темур ҳайкали.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
2021 йилнинг 18 февралида Тошкентга эрта келган баҳор нафаси Амир Темур хиёбонида ҳам сезилди. Дарахтлар куртакка кирди.Фото: «Дарё» / Мадина Нурман
Изоҳ (0)