Ўзбекистон қонунчилигида 1 апрелдан нималар ўзгаради?

Ўзбекистон қонунчилигида 2021 йил 1 апрелдан бир қатор ўзгариш ва янгиликлар кучга киради. «Gazeta.uz» Адлия вазирлиги ва «Norma.uz» маълумотлари асосида кучга кирадиган асосий ўзгаришларни тақдим этди. Қуйида у тўлиқлигича ҳавола этилди.

1. Тадбиркорларга ҳайдовчилик гувоҳномаси учун имтиҳонларни ташкил этишга рухсат берилди

1 апрелдан тадбиркорлар барча тоифадаги автомототранспорт воситаларини (троллейбус ва трамвайдан ташқари) бошқариш ҳуқуқини берувчи ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш учун назарий ва амалий имтиҳонларни ўтказиш ҳуқуқига эга бўлади. Бу турдаги хизмат билан автомототранспорт воситалари ва шаҳар электр транспорти воситалари ҳайдовчиларини тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш бўйича нодавлат таълим хизматлари кўрсатиш учун лицензияга эга тадбиркорлар шуғулланиши мумкин.

2. Заргарлик буюмларини ички ва ташқи бозорларда онлайн сотиш мумкин бўлади

1 апрелдан бошлаб:

• заргарлик буюмларига асиллик даражаси тамғаси ва ишлаб чиқарувчининг шахсий тамғасини механик ёки лазер усуллари ёрдамида туширишга рухсат этилади;
• тамғалаш усули заргарлик буюмларини ишлаб чиқарувчилар томонидан мустақил белгиланади;
• юридик шахсларга ўзлари ишлаб чиқарган ўлчовли ёмбиларни жисмоний ва юридик шахсларга сотишга рухсат берилади. Бунда, нарх ишлаб чиқарувчи томонидан мустақил белгиланади (Лондон қимматбаҳо металлар биржасининг эрталабки фиксинг нархи ва Марказий банкнинг курсидан кам бўлмаган миқдорда);
• қимматбаҳо металлардан ва қимматбаҳо (ярим қимматбаҳо) тошлардан ясалган заргарлик буюмларини ички ва ташқи бозорларда электрон тижорат орқали сотишга рухсат берилади;
• мижозни, унинг вакилини ва бенефициар мулкдорни текшириш (улардан шахсини тасдиқловчи ҳужжат, давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисидаги гувоҳнома, таъсис ҳужжатлари ва бошқа маълумотларни сўраб олиш) талаб этилмайди (нақд пулда ўзаро ҳисоб-китоб амалга оширилганда операциянинг умумий суммаси БҲМнинг 600 бараваридан ошмаган, ҳисоб-китоб жисмоний шахсларнинг пластик карталари орқали амалга оширилган тақдирда).

3. Айрим мутахассисларнинг иш ҳақи ва баъзи пенсионерларнинг ойлик нафақаси оширилади

«Саховат» ва «Мурувват» интернат уйлари ҳамда Уруш ва меҳнат фахрийлари учун республика пансионатининг:

• раҳбар ва шифокорлари ойлик лавозим маоши 1,5 баробарга;
• ўрта ва кичик тиббиёт ходимлари ойлик лавозим маоши 2 баробарга;
• бошқа барча ходимлар ойлик лавозим маоши 1,2 баробарга;
• Тиббий-ижтимоий хизматларни ривожлантириш агентлиги марказий аппарати ходимларининг ойлик лавозим маоши 1,5 баробарга, унинг ҳудудий бошқармалари ва туман (шаҳар) бўлимлари ҳамда Республика тиббий-ижтимоий экспертиза инспекцияси марказий аппарати ва унинг ҳудудий комиссиялари ходимлари ойлик лавозим маоши 1,2 баробарга;
• республика пансионатида яшовчи ёлғиз пенсионерларга шахсий сарф-харажатлари учун камида тўланадиган ойлик пенсия миқдори 10 фоиздан 20 фоизгача оширилади.

«Зоотехник», «ветеринар-шифокор», «фельдшер-ветеринар», «уста-чавондоз», «от парваришловчи», «тақачи» мутахассисликлари учун шифокор, ҳамшира, тренер ва спортчиларга тенглаштирилган даражада ойлик маошлари тўланади.

Халқ таълими вазирлиги тизимида:

• Халқ таълими вазирлиги тизимидаги методистларнинг иш ҳақи миқдори — олий тоифали ўқитувчининг базавий тариф ставкаси миқдорига;
• касбий таълимни ривожлантириш ва мувофиқлаштириш ҳудудий бошқармалари услубчи-маслаҳатчиларининг иш ҳақи миқдори — бош ўқитувчининг базавий тариф ставкаси миқдорига тенглаштирилади.

• ХТВ ҳузуридаги Республика таълим маркази директорининг базавий лавозим маош миқдори олий таълим муассасаси ректорининг лавозим маошига тенглаштирилади;
• директорнинг биринчи ўринбосари ва ўринбосарларининг лавозим маош миқдори — олий таълим муассасаси проректорининг базавий тариф ставкаси миқдорига тенглаштирилади;
• таркибий бўлинмалар бошлиқларининг лавозим маош миқдори — факультет деканининг базавий тариф ставкаси миқдорига тенглаштирилади.

Республика «Қоракўлчилик» уюшмаси аъзоларига ўзлари томонидан импорт қилинган қўй бош сонининг 50 фоизидан ошмаган қисмини тирик ва хом гўшт кўринишида (ТИФ ТН бўйича 0104 ва 0204 кодлари) экспорт қилишга рухсат этилади.

Туман ҳокимликлари захирасидаги яхлит ҳолда 300 гектаргача ер майдонларида плантация усулида интенсив боғ ва токзорлар барпо этиш ва 7 йил муддатда тўлаш шарти билан аҳолига сотиш тизими йўлга қўйилади.

5. Ташқи иқтисодий фаолиятда ўзгаришлар

Маҳаллий экспортчи корхоналарнинг савдо уйларини очиш ва сақлаш, офис, савдо ва омбор биноларини ижарага олиш, шунингдек, реклама кампанияларини ташкил қилиш билан боғлиқ чет элдаги харажатларининг 50 фоизи Экспортни рағбатлантириш агентлиги маблағлари ҳисобидан қоплаб берилади.

Олий навли буғдой уни микронутриентлар билан бойитилган тақдирда республика ҳудудида реализация қилишга рухсат этилади. Шу муносабат билан унни бойитиш учун микронутриентлар бўйича (ТИФ ТН коди 2106 90 980 3) импорт божхона божининг ноль даражали ставкаси жорий этилади.

Хорижий мамлакатлардан маҳсулотларни олиб кирган транспорт воситалари юк хоналарини карантин назоратидан ўтказиш ва «детектор — хизмат ит»ларидан фойдаланиш ҳамда зарур ҳолларда фумигация қилиш (зарарсизлантириш) тизими жорий қилинади.

6. Интеллектуал мулк соҳасида тезкор экспертиза тартиби жорий этилади

Товар белгиси ва хизмат кўрсатиш белгисининг фақат тадбиркорлик фаолиятини амалга ошираётган шахс номига рўйхатдан ўтказилишига нисбатан қонунчиликдаги мавжуд чекловлар бекор қилинади.

Интеллектуал мулк объектларини давлат рўйхатига олиш муддатларини кескин қисқартириш имкониятларини яратувчи тезкор экспертиза тартиби жорий этилади.

7. Олис ва чекка ҳудудлардаги почта алоқаси объектларида давлат хизматлари аутсорсинг асосида ташкил этилади

Олис ва чекка ҳудудлардаги почта алоқаси объектларида камида 13 та турдаги давлат хизмати аутсорсинг асосида ташкил этилади.

8. Мажбурий маркалаш

2021 йил 1 апрелдан бошлаб пиво маҳсулотларининг маркаланиши мажбурий бўлади.

9. «Эл-юрт умиди» жамғармаси ривожлантирилади

«Эл-юрт умиди» жамғармаси орқали нуфузли хорижий олийгоҳларнинг магистратура ва докторантурасида ўқишга юбориладиган ёшлар сони 5 бараварга оширилади.

Шунингдек, қуйидагилар амалга оширилади:

• «Эл-юрт умиди» жамғармаси ҳисобидан хорижда бакалавриат таълим дастурлари бўйича ўқитиш тизими жорий этилади;
• «Эл-юрт умиди» жамғармаси таълим дастурлари бўйича номзодларни саралашни очиқ стипендия танлови асосида республиканинг барча фуқаролари учун мунтазам равишда ўтказиш амалиёти йўлга қўйилади;
• бакалавриат, магистратура ва докторантурада ўқиш дастурлари учун стипендия танловини ўтказиш тартиби йўлга қўйилади.

Янги тартиб доирасида уй-жой нархларини пасайтириш мақсадида:

• қишлоқ жойларда 5 ва ундан ортиқ қаватли, шаҳарларда 9 ва ундан ортиқ қаватли кўп квартирали уй-жойлар шаҳарсозлик нормаларига ва иккинчи даражали иссиқлик муҳофазаси қоидаларига мувофиқ, монолит темирбетонли ва йирик панелли конструкциялар, шунингдек, бошқа қурилиш материаллари асосида даҳа шаклида қурилади;
• турар жой даҳаларини қуриш лойиҳаларини ишлаб чиқиш ҳамда ташқи муҳандислик-транспорт коммуникацияларини қуриш ишлари қуйидагилар ҳисобига амалга оширилади:

1. шаҳарларда — «E-ijro auksion» электрон аукциони орқали кўп квартирали турар жойларни қуриш учун ер участкаларини реализация қилишдан тушган маблағлар ҳисобига;
2. қишлоқ жойларда — Ўзбекистоннинг республика бюджети маблағлари ҳисобига;

• кўп квартирали турар жойларни қуриш учун геология ва ташқи муҳандислик-коммуникация тармоқларига уланиш жиҳатидан энг оптимал вариантлар ҳисобга олинган ҳолда ҳудудлар қурилиши лойиҳаларига мос келадиган бутун даҳа шаклидаги ер участкалари танлаб олинади;
• Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси ва вилоятлар халқ депутатлари кенгашларига шаҳарларда (Тошкент ва Нукус шаҳарлари ҳамда вилоят марказларидан ташқари) кўп қаватли уй-жойларни қуриш учун ер майдонларини электрон аукционларни ўтказмасдан тақдим этиш ҳуқуқи берилади;
• Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари томонидан аҳоли пунктларини истиқболли ривожлантириш ҳудудларида жойлашган қишлоқ хўжалигига мўлжалланган суғорилмайдиган ер участкаларини кўп квартирали уй-жойлар қуриш учун ажратилишига рухсат берилади;
• уй-жой қурувчи ташкилотлар учун мўлжалланган цемент ҳамда металл прокати бўйича алоҳида биржа савдо секцияси жорий қилинади;
• 2021 йил 1 октябрга қадар цемент маҳсулотини (ТИФ ТН коди 2523) республика ҳудудига олиб киришда божхона божининг ноль ставкаси қўлланилади.

Барча республика даражасидаги давлат органлари ҳамда Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликларининг ижро интизомига масъул бўлинмалари раҳбарларини лавозимга тайинлаш ва лавозимдан озод этиш масалалари мажбурий тартибда Президент Администрациясининг Ижро интизомини таъминлаш шўъбаси билан келишилади.

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексга бюджет жараёнининг очиқлигини таъминлаш тартибини бузганлик учун жазо чоралари тўғрисидаги янги модда киритилади.

Ўзбек тили ва адабиёти бўйича билимни баҳолашнинг миллий тест тизими асосида раҳбар кадрларнинг давлат тилида расмий иш юритиш даражаси аниқланади.

Масъул лавозимларга тайинланадиган шахслар учун давлат тилини билиш бўйича даража сертификатлари жорий этилади.

12. Бир қатор солиқ имтиёзларининг амал қилиш муддати тугайди

1 апрелдан бошлаб Президентнинг 2017 йил 14 мартдаги «Ишлаб чиқаришни модернизациялаш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни рағбатлантиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармони ўз кучини йўқотади. Тегишли равишда, ушбу санадан бошлаб унда назарда тутилган қуйидаги солиқ имтиёзларининг амал қилиши тўхтатилади:

• хўжалик юритувчи субъектларнинг 5 йил мобайнида ишлаб чиқаришни кенгайтиришга, ушбу мақсадлар учун берилган кредитларни сўндириш харажатларига ҳамда лизинг объекти қийматини тўлашга йўналтирилган инвестиция суммаларига фойда солиғи бўйича солиқ базасини камайтириш ҳуқуқига доир имтиёз;
• солиқ солишнинг соддалаштирилган тартибини қўллайдиган юридик шахсларнинг 5 йил мобайнида ягона солиқ тўлови базасини янги сотиб олинган технологик асбоб-ускуналар қийматига, бироқ солиқ солинадиган базасининг 25 фоизидан кўп бўлмаган миқдорда камайтириш ҳуқуқига доир имтиёз.

2024 йил 1 январга қадар муддатга ҳисобот даври якунлари бўйича электротехника маҳсулотларини сотишдан тушган тушуми миқдори умумий тушумининг 80 фоизидан кам бўлмаган электротехника тармоғи корхоналарига фойда солиғи ва мол-мулк солиғи бўйича ставкаларни 50 фоизга камайтириш тарзида солиқ имтиёзлари берилади.

Мис хом ашёсини биржа савдолари орқали харид қилишда юқори технологияли ишлаб чиқариш жараёнини жорий этган тармоқ корхоналари томонидан тўловнинг 25 фоизини аванс тарзида ва қолган 75 фоизини мис хом ашёси олинганидан сўнг 90 иш куни ичида ҳар ойда тенг улушларда амалга ошириш тартиби жорий этилади. Бунда «Олмалиқ КМК» АЖ томонидан ишлаб чиқарилган мис катодини биржа савдоларига қўйишда унинг бошланғич нархи ҚҚСсиз Лондон металл биржаси нархидан 2021 йил 1 апрелдан 8 фоиз миқдоридаги чегирмалар билан белгиланади.

14. Давлат функциялари хусусий ташкилотларга ўтказилишининг кейинги босқичлари

Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятида ўтказиладиган тажриба доирасида малака шаҳодатномасига эга кўчмас мулк бўйича кадастр муҳандисларига кўчмас мулк объектларига бирламчи кадастр йиғмажилдини тайёрлаш ҳуқуқи берилади.

Автомототранспорт воситалари ва шаҳар электр транспорти воситалари ҳайдовчиларини тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш бўйича нодавлат таълим хизматлари кўрсатиш фаолияти учун лицензияга эга бўлган тадбиркорлик субъектларига барча тоифадаги автомототранспорт воситаларини (троллейбус ва трамвайдан ташқари) бошқариш ҳуқуқини берувчи ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш учун назарий ва амалий имтиҳонларни ўтказиш ҳуқуқи берилади.

15. Давлат харидлари соҳасидаги ўзгаришлар

Давлат харидлари ижрочисининг муассислари тўғрисидаги маълумотлар Молия вазирлиги ва ДСҚ ахборот тизимлари ўртасидаги ахборот алмашинувидан фойдаланган ҳолда давлат буюртмачилари билан тузилган шартномалар реестрига киритилади.

16. ННТ фаолиятининг очиқлиги таъминланади

ННТлар фаолиятининг очиқлик индекси жорий қилинади. У Президент ҳузуридаги Жамоатчилик палатаси, Ўзбекистон нодавлат нотижорат ташкилотлари миллий ассоциацияси ва Адлия вазирлиги томонидан белгиланган тартибда шакллантирилади. Индекс натижалари уларнинг расмий веб-сайтларида эълон қилинади. ННТлар фаолиятининг очиқлик индексини ишлаб чиқиш ва тўлиқ амалиётга жорий қилиш адлия органларига юклатилади.

17. Замонавий ахборот-коммуникация технологиялари жорий этилади

• Кам таъминланган оилаларни аниқлаш «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» АТ орқали амалга оширилади.
• Васийлик ва ҳомийлик остида бўлган болалар тўғрисидаги маълумотларни Адлия вазирлиги ҳузуридаги Давлат хизматлари агентлигининг «ФҲДЁ ягона электрон архиви» АТга тақдим этиш идоралараро электрон маълумотлар алмашинуви орқали амалга оширилади.
• Ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум бўлган ота-оналар ва уларнинг болалари тўғрисидаги маълумотларни Адлия вазирлиги ҳузуридаги Давлат хизматлари агентлигининг «ФҲДЁ ягона электрон архиви» АТ ҳамда Ўзбекистон Олий суди ҳузуридаги Судлар фаолиятини таъминлаш департаменти ўртасида идоралараро ахборот алмашинуви орқали тақдим этиш тавсия этилади.
• Республикадаги давлат, нодавлат, хорижий олий таълим муассасаларига, касб-ҳунар мактаблари, коллежлар, техникумлар, академик лицейларга ўқишга қабул қилиш ва тегишинча ўқишни тамомлашга оид буйруқлар ва бошқа ҳужжатларни шакллантириш ва расмийлаштириш ягона электрон маълумотлар базасида амалга оширилади.
• Давлат ва нодавлат умумий таълим муассасаларига ўқишга кириш ва тегишинча ўқишни тамомлашга оид буйруқлар ва бошқа ҳужжатларни шакллантириш ва расмийлаштириш фақат ягона электрон маълумотлар базасида амалга оширилади.

Республиканинг сейсмик фаол ҳудудида жойлашган мавжуд бино ва иншоотлар, кўп қаватли турар жойларнинг сейсмик заифлигини баҳолаш учун электрон техник паспортлар босқичма-босқич амалиётга жорий этилади.