Зўрларнинг зўри. Футбол тарихидаги энг таниқли ўнинчи рақамлар ҳақида

Одатда футболчиларнинг либосларидаги рақамлар уларга бошқалардан ажралиб туриш имкониятини беради. Бироқ бугунга келиб, бу назария бироз ўзгарган ва «чиройли рақамлар» деган тушунча пайдо бўлган. Табиийки, ушбу ҳолатда жамоадаги энг яхши ўйинчилар ана шу рақамларга эга чиқади. Охирги йилларда «ерлик бўлмаган» Криштиану Роналду ва Лионель Месси сабаб 10 ва 7-рақамлар шу қадар оммалашдики, худди улардан олдин бу рақамлардан ҳеч ким фойдаланмагандек. Аммо уларгача ҳам бу рақамлар яхшигина машҳур бўлган ва, эҳтимол, «ўзга сайёраликлар» ҳам қайсидир футболчига ҳавас қилиб, мана шу рақамларни танлагандир. Гарчи уларнинг сони кўп бўлса-да, ҳозир 10-рақам остида ўйнаган энг таниқли футболчилар ҳақида фикр юритамиз.

Диего Марадона

Ўтган 2020 йилнинг ноябрь ойида футбол оламини даҳшатли бир янгилик қайғуга солди: афсонавий Марадона 60 ёшида бу ҳаётдан кўз юмди. 10-рақам эгаси Аргентина ва Неаполда (Италия) шу даражада улуғланардики, унинг вафотидан кейин видолашиш маросимига миллионлаб одам йиғилди. Нафақат майдондаги, балки унинг ташқарисидаги шов-шувли ҳаракатлари билан ҳам мухлислар ёдида абадий қоладиган Марадона миллионлар ўйинига футбол унга берганидан кўпроқ нарса бера олган. Шундай экан, футбол олами бир умрга ундан қарздордир.

Жанубий Америка минтақасидан бўлган яна бир сеҳргар Роналдиньонинг майдонда бажара олмайдиган иши йўқ эди. Бир сафарги «Эль-Класико»да Роналдиньо  «Реал» ҳимоячиларини бирма-бир доғда қолдиради, бутун «Сантьяго Бернабеу» эса уни тик турган ҳолда олқишлайди. Бу нимани англатишини эса футбол мухлислари жуда яхши билади. 10-рақамнинг ҳақиқий эгаларидан бири бўлган Роналдиньога Златан Ибраҳимович ҳам шундай таъриф берганки, яна нимадир қўшимча қилишга қалам ожизлик қилади:

«Роналдиньонинг ўйинидан завқланмаслик — ҳақиқий жиноят».

Юқорида қайд этилганидек, «ўзга сайёралик» лақабини (мақомини) олган Лионель Месси мана 17 йилдирки, «Барселона» сафида юқори даражали ўйин намойиш этиб келмоқда ва аллақачон каталон клуби тарихидаги энг асосий юлдуз ва афсонага айланиб улгурган. Леонинг ҳисобида 6 та «Олтин тўп» билан бирга саноқсиз жамоавий ва шахсий совринлар бор. Бироқ унга ҳамон азалий орзуси — Жаҳон Чемпионатида ғалаба қозониш насиб этмаяпти. Бунинг устига ортда қолган 2020 йил ҳам у жуда оғир кечди. Шунга қарамай Лео ўзида бардош топиб, янги мавсумни кўнгилдагидек ўтказяпти. Аммо барибир Мессининг 2021 йил ёзида ПСЖ ёки «Манчестер Сити»га ўтиш эҳтимоли юқори эканлиги ҳақидаги хабарлар тинмаяпти. Мессининг ўзи эса март ойида бўлиб ўтадиган президентлик сайловларини кутаётгани ва янги раҳбарият билан ўз келажагини муҳокама қилмоқчи эканлигини айтмоқда. Воқеалар ривожи қандай кўриниш олишидан қатъи назар Месси «Барселона» афсонаси бўлиб қолаверади.

Зинедин Зидан

Зидан Франция термаси, «Ювентус» ва «Реал» таркибидаги мукаммал ўйинлари билан нафақат ўша жамоалар, балки футбол оламидаги уч даҳонинг (Пеле, Марадона, Зидан) бирига айланган. Зидан фаолияти давомида фақат Франция терма жамоаси сафида 10-рақам остида ҳаракат қилган. Бироқ шунинг ўзиёқ Зиданга ушбу рақамнинг ҳақиқий эгаларидан бирига айланиш учун етарли бўлган. «Реал»даги ёрқин ўйинлари билан ёдда қолган Зизу 2016 йилда ушбу клуб бош мураббий этиб тайинланади. Мураббий сифатида ҳам Зидан мақтанишга арзийдиган катта ютуқларга эришди: «Реал» унинг бошқарувида кетма-кет уч марта Чемпионлар Лигасида ғолиб чиқди. Шунингдек, «қироллик клуби» унинг қўл остида Ла Лигада ҳам ғалабаларга эришди. Францияда Зидан шахсиятига алоҳида ҳурмат кўрсатилади. Майдонда ҳеч кимга ўхшамайдиган ва ўзигагина хос бўлган ҳаракатларни амалга оширадиган Зиданнинг фаолиятини якунлаши ҳам шунга яраша бўлган: 2006 йилги Жаҳон Кубогининг финал ўйинида Италия терма жамоаси ҳимоячиси Марко Матерацсига ҳақоратли сўзлари учун боши билан зарба беради, ҳаммасини кўриб турган ҳакам Зинединга қизил карточка кўрсатади. Франция эса мағлубиятга учрайди. Айнан мана шу учрашувдан кейин Зидан барчасига қўл силтаб, фаолиятини якунлашини эълон қилади.

Айтишларича, футбол жамоатчилиги ҳали Пеле каби ўйинчини кўрмаган экан. Бразилиялик майдонда мислсиз топқирлик ва маҳорат билан ҳаракат қиларди. У профессионал фаолиятини атиги 15 ёшида бошлайди, 16 ёшда эса терма жамоада дебют қилади. Пеле футбол тарихида 3 марта Жаҳон Чемпионатида ғалаба қозонган ягона футболчи ҳисобланади. Бразилияда унинг номи ва фаолияти шу қадар қадрланадики, бирорта ёш истеъдодли футболчи етишиб чиққудек бўлса, дарҳол унга «янги Пеле» лақаби берилади. Бундан кейин қай даражадаги футболчи етишиб чиқмасин Пеле доимо футбол қироли бўлиб қолаверади ва ҳеч кимда бунга заррача шубҳа йўқ.