Тожикистондаги Сарез кўлида эҳтимолий фалокат ҳақида олдиндан огоҳлантириш тизими Ўзбекистон чегарасигача кенгайтирилади

Тожикистонда Сарез кўлининг тошиши хавфи йўқ, дея хабар бермоқда Фавқулодда вазиятлар ва фуқароларни ҳимоя қилиш қўмитаси раҳбари Рустам Назарзода.

«Тожикистондаги Сарез кўли тожикистонлик мутахассисларнинг доимий назоратида. Табиий офатлар натижасида юзага келиши мумкин бўлган хавфдан қўрқиш учун ҳеч қандай сабаб йўқ», – деди Тожикистон Фавқулодда вазиятлар қўмитаси раҳбари Рустам Назарзода 11 февраль куни Душанбеда бўлиб ўтган матбуот анжуманида.

Назарзоданинг таъкидлашича, унинг фикри тадқиқотлар билан ҳам, қўмитага келиб тушган онлайн маълумотлар билан ҳам тасдиқланган.

Ушбу кўл ҳудудида, шу жумладан, кўл тубидаги барча ўзгаришларни кеча-кундуз кузатиб борадиган эрта огоҳлантириш тизими ўрнатилгани таъкидланди.

Назарзоданинг таъкидлашича, Сарез кўлида фалокатни олдиндан огоҳлантириш тизими 2004 йилда ўрнатилиб, 2005 йилда ишга туширилган. Бугунги кунда тизим эскирган. Хусусан, баъзи датчиклар кўлнинг пастки қисмида қолиб кетган. Шу муносабат билан Осиё тараққиёт банки билан ушбу кўл учун олдиндан огоҳлантиришни мониторинг қилиш тизимини кенгайтириш учун маблағ ажратиш тўғрисида қарор қабул қилинди. Шундан сўнг лойиҳаси тайёрланди, уни амалга ошириш 2020 йили бошланди.

«Италия компанияларидан бири ускуналар сотиб олди ва яқин келажакда у тўғоннинг ўзида ҳамда кўл манбаига ўрнатилади. Сув чиқишини назорат қилувчи мониторинг тизими Шаҳритус минтақасига, яъни Ўзбекистон чегарасига қадар кенгайтирилади», – деди ФЕС раҳбари.

Сарез кўлини мониторинг қилиш тизимини техник қўллаб-қувватлаш қиймати 750 минг долларни ташкил этади.

Шунингдек, бўлим бошлиғи 18 февраль куни Сарез кўлининг шаклланишига бағишланган давра суҳбати ўтказилиши режалаштирилганлигини, унда сув омборини кузатишда иштирок этган мутахассислар ва олимлар иштирок этишини таъкидлади.

Эслатиб ўтамиз, Сарез кўли Помир тоғларида 1911 йилда 7 балли зилзиладан сўнг ҳосил бўлган. Зилзила натижасида Мурғоб дарёси катта кўчки билан тўсиб қўйилган ва табиий сув тўғони ҳосил бўлган. Шундан сўнг Сарез қишлоғини сув босган ва кўлга қишлоқ номи берилган.

2000 йилда тўртта манфаатдор давлатлар – Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон ҳукуматлари жаҳон ҳамжамиятига Сарез кўли муаммосини ҳал қилишда интеллектуал ва молиявий ёрдам кўрсатишни сўраб мурожаат қилган. Худди шу йили Жаҳон банки раҳбарлигида ушбу кўлда бўлиши мумкин бўлган фалокат хавфини камайтиришга қаратилган халқаро лойиҳа бошланган.

Бугунги кунда Сарез кўлининг энг чуқур жойи 505 метрга тенг. Ёғингарчилик сони ва сув билан қанчалик тўлишига қараб, кўлнинг узунлиги 65 дан 75 километргача ўзгаради. Сув ҳавзасининг бундай катта ўлчами атроф-муҳит учун таҳдид туғдиради.

Сарез кўлида сув тошқинининг олдини олиш учун 2019 йилда 3,5 миллион доллар ажратилган.