Сўнгги бир неча ойдан буён Жанубий Америкада дунёдаги энг катта ботқоқликлардан бири — Пантанал ёнмоқда. Рио-де-Жанейро университети қошидаги Сунъий йўлдошлар тадқиқоти лабораторияси материалларига кўра, ҳозирда ушбу ҳудуднинг 29 фоизи ёниб кетган. Бироқ CNN’нинг ёзишича, мазкур муаммо дунёнинг қолган қисми учун тааллуқли эмасдек қолмоқда.
Пантаналнинг асосий қисми Бразилиянинг жануби-ғарбида, қисман — Боливия ва Парагвайда жойлашган. 200 минг квадрат километрга яқин майдонда дунёдаги ботқоқли ҳудудларнинг 3 фоизи ўрин олган. Бу ерда ноябрдан, яъни ёмғирли мавсум бошланиши билан март ойига қадар текисликларнинг учдан тўрт қисми сув остида қолади, апрель—сентябргача қуруқ ойларда ҳудуд қурийди.
Пантанал бой ҳайвонот ва наботот олами билан ажралиб туради: бу ерда минглаб қирилиб кетиш хавфи остида бўлган ёки ноёб турлар, жумладан, ягуар, капибара, қора кайман (тимсоҳ), улкан қундуз, гиацинтовий ара яшайди. Ушбу минтақа — кўчиб юрувчи 180 турга яқин қушлар учун муҳим «бекат» ҳисобланади. Халқаро ёввойи табиат фонди маълумотларига кўра, Пантаналда Жанубий Америка ёввойи табиатининг энг кўп концентрацияси тўпланган (ҳатто Амазонкадан ҳам кўп).
Ўрмон ёнғинлари — Пантанал учун нормал ҳолат, айрим ўсимликлар ёнғинга бардошли бўлиб ҳам қолган (масалан, қаттиқ уруғ қобиғи сабаб). 2019 йилда минтақада кучли қурғоқчилик кузатилган, табиий сув тўсиқлари камайгани сабаб 2020 йилда ёнғинлар тезроқ тарқалишни бошлаган.
Космик тадқиқотлар миллий институтининг баҳолашича, 2020 йилнинг бошидан буён Бразилияда 13 ноябрь ҳолатига кўра, Пантаналда 21,7 мингдан ортиқ ёнғин ўчоқлари қайд этилган — бу кузатишлар тарихидаги рекорд кўрсаткич ҳисобланади. Бунга қадар 12,5 мингдан ортиқ ёнғин 2005 йилда қайд этилган. 2020 йилнинг сентябрининг ўзида ҳудудда 8106 та ёнғин содир бўлган, бу ушбу ой учун ўртача кўрсаткичдан тўрт баробар кўп демак.
Жорий мавсумдаги каби кучли қурғоқчилик 1970 йилдан буён кузатилмаган. Бразилиядаги ECOА экологик ташкилоти раҳбари Андре Луис Сикейранинг сўзларига кўра, минтақада «мисли кўрилмаган қурғоқчилик оқибатида фавқулодда иқлимий вазият» юзага келган. CNN’нинг ёзишича, ёнғинларнинг аксарияти инсонлар оқибатида юзага келган: кўплаб фермерлар қишлоқ хўжалиги ерларини ёқиб юбориб, тозалайди.
Ёнғинлар миллионлаб акр ўсимликларни кулга айлантирган, кўплаб ҳайвонлар озуқасиз қолган, шунингдек, бу дарё қирғоғида яшайдиган инсонларнинг ҳаёт тарзига ҳам таъсир кўрсатган. Бироқ ёнғиннинг фалокатли таъсири минтақадан ҳам ташқарига таъсир кўрсатмоқда. Пантанал каби ботқоқли ҳудудларнинг ўзига хослиги улар углеродни ажратгандан кўра, кўпроқ ютади. Шу сабабли мазкур ҳудудларда ёнғин содир бўлса, иссиқликни тутиб қоладиган газлар атмосферага тарқалиб, «парник эффекти»ни юзага келтиради.
ECOА ташкилоти раҳбари Андре Луис Сикейранинг таъкидлашича, Пантанал ҳудудининг ўзига хослиги Ердаги бутун ҳаёт учун фундаментал аҳамиятга эга. Сикейранинг айтишича, минтақанинг қайта тикланиши учун ўнлаб йиллар керак бўлиши мумкин, агарда 2020—2021 йилларда етарли даражада ёнғингарчилик бўлса.
Изоҳ (0)