Аэронавтика ва коинот маконини тадқиқ қилиш бўйича миллий агентлик (NASA) Артемида космик дастурининг қоидаларини эълон қилди, ушбу дастур доирасида Ойни ўзлаштириш ишлари амалга оширилади. Астронавтларга муштлашиб, ўзаро муносабатларга ойдинлик киритиш, Ойни ифлослантириш тақиқлаб қўйилмоқда. Бу ҳақда Associated Press хабар берди.
Шунингдек, Ернинг табиий йўлдошида жойлашган диққатга сазовор тарихий жойлар, масалан, Ойни ўзлаштириш сари илк қадамга айланган «Хотиржамлик база»сига нисбатан тажовузлар қилиш ҳам тақиқланади.
Ҳужжат 1967 йилда ишлаб чиқилган Коинот ҳақидаги келишув ва бошқа шартномаларга асосланади. Қоидалар уларни имзолаган саккизта давлатга нисбатан қўлланилади: АҚШ, Австралия, Канада, Италия, Япония, Люксембург, БАА ҳамда Буюк Британия. Бошқа мамлакатлар ҳам ушбу шартномага ихтиёрий тарзда қўшилиши мумкин.
«Астронавтларимизнинг Ойга бориши муҳим, бироқ у ерга ўз қадриятларимиз билан жойлашишимиз ундан афзалроқ», – дейди NASA’нинг халқаро ва идоралараро муносабатлар бўйича раҳбари лавозимини бажарувчи Майк Голд.
Ойни ўзлаштиришнинг янги қоидалар сифатида қуйидагилар киритилган:
- Ҳамма тинчлик мақсадида келиши лозим.
- Махфийлик тақиқланади, ишга туширилаётган барча объектлар идентификация қилиниши ва рўйхатдан ўтиши шарт.
- Иштирокчиларнинг ҳаммаси астронавтлар фавқулодда вазиятда қолиб кетганида бир-бирларига ёрдам беришлари лозим.
- Космик тизимлар универсал бўлиши керак.
- Тарихий жойлар сақланиб қолиши, ҳар қандай фазовий чиқинди ўрнатилган тартибда утилизация қилиниши шарт.
- Фақат космик аппаратлар, масалан, универсал транспорт воситалари бошқа космик аппаратларнинг ишлашига халақит қилмаслиги керак.
Аввалроқ NASA Ойга элтувчи энг қисқа йўлни патентлаганди. 2020 йилнинг июль ойида эса NASA ва Япония АҚШнинг Artemis дастури бўйича ҳамкорликда ишлаш тўғрисидаги келишувни имзолаган. Шунингдек, имзоланган янги келишувга Россиянинг киритилмаслиги АҚШ томонидан 2020 йилнинг май ойида маълум қилинганди.
Изоҳ (0)