Хабар қилинишича, Хитойнинг Sinovac Biotech компанияси мутахассислари яратган PiCoVacc коронавирусга қарши инактивацияланган вакцинаси макака маймунларида муваффақиятли натижа берди. Ҳозирда мазкур препаратни одамларда клиник синаш жараёнининг биринчи босқичи кетмоқда. Бу ҳақидаги мақолани олимлар BioRxiv илмий мақолалар платформасига жойлади. «Дарё» тадқиқот мазмуни ва хулосаларини таржима тариқасида тақдим этади.
Шартли номи purified inactivated SARS-CoV-2 virus vaccine candidate бўлган ва шу сабабли қисқартма тарзида PiCoVacc деб юритилаётган мазкур препарат макака маймунларида инфекциядан ҳимоя чораси сифатида яхши натижа берди ва ножўя таъсирларни ҳам келтириб чиқармади.
Мақолада айтилишича, мутахассислар саккизта макакага 3 мг ва 6 мг кўринишидаги икки хил вакцина дозасини юборишган. Вакцина юборилгандан уч ҳафта ўтиб эса ушбу саккиз маймунга SARS-CoV-2 вируснинг енгил шакли юқтирилган. Кейинги кузатишлар эса олимларни хурсанд қилган. Чунки маймунлардан бирортасида COVID-19 инфекцион касаллиги ривожланмаган ва улар орасида инфекция тарқалиши ҳам содир бўлмаган.
Каттароқ дозада, яъни 6 мг вакцина қабул қилган макакаларда вирусга қарши реакция нисбатан каттароқ самара берган: вакцина ингаляция қилинганидан кейин етти кун ўтиб қилинган таҳлилларда маймунларнинг на ўпкаси ва на оғиз бўшлиғида вирус намуналарини топишмаган. Уч мг дан, яъни камроқ дозада вакцина олган маймунларда эса инфекциянинг хиёл намоён бўлиши кузатилган ва у билан ҳам маймун организми қийинчиликсиз курашиб, бемалол енгиб ўтган. Назорат гуруҳида эса олимлар тўртта макакани ушлаб туришган ва уларга ҳеч қандай вакцина юбормасдан, SARS-CoV-2 инфекциясини юқтиришган. Уларнинг барча тана аъзоларида SARS-CoV-2 вируси РНК намунасининг юқори концентрацияси аниқланган ва пневмониянинг оғир шакли юзага келган.
PiCoVacc борасидаги тадқиқот натижаларига бошқа олимлар томонидан билдирилган муносабатлар ичида уни маъқуллаганларни ва шубҳа остига олганларни учратиш мумкин. Хусусан, COVID-19 профилактикаси бўйича илмий иш олиб бораётган вирусолог олим Флорин Кремер бу вакцинанинг инактивация қилинган вакцина эканига урғу берган ҳолда унинг самара беришига умид билдирди. Хусусан, у «Бу – эски мактаб. Энг яхши жиҳати эса вакцина ишлаб чиқарувчиларнинг аксарияти, шу жумладан, аҳоли даромадлари ўртамиёнадан паст бўлган мамлакатларда ҳам уни ишлаб чиқара олади», деб айтди.
Питцбург университетида ишловчи мутахассис, маймунларда турли вакцинация синовлари олиб борадиган тадқиқотчи Дуглас Рид эса синов учун олинган макака маймунлари сони жуда кам бўлганига урғу берди. Унинг айтишича, бу миқдор вакцина синовидек муҳим статистик натижалар учун қабул қилишга камлик қилади. Қолаверса, Рид келтирган энг асосий эътироз шундаки, SARS-CoV-2 вируси макака маймунларида одамлардагидек жиддий симптомларни келтириб чиқармайди. Шунга кўра, бу борада маймунда кузатилган самара одамда ҳам такрорланишига ишониш қийин деган у.
Мақолада Sinovac мутахассислари ўзи ҳам тан олиб айтишича, уларнинг коронавирусга қарши вакцина яратиш борасидаги ушбу модели балки энг яхши модель бўлмаслиги мумкин, лекин шунга қарамай, макакалар ўпкасида ҳеч қандай зарарланиш белгилари топилмагани уларни хурсанд қилди. Шунингдек, улар вируснинг турли мутациялари вакцина самарадорлигига нисбатан қандай бардошли бўлиши ҳақидаги саволни ўрганиб чиқди. Бунинг учун улар Хитой, Италия, Швейцария, Испания ҳамда Буюк Британиядаги беморлар орасида тарқалаётган COVID-19 эпидемияси инфекция штаммларининг каламуш, сичқон ва маймунлардаги антитаналари устидан тажриба қилиб кўрди. Аниқланишича, антитаналар вируснинг филогенетик дарахт бўйича кенг тарқалган ҳар қандай турини самарали тарзда нейтраллаган.
Мақола сўнгида айтилишича, Sinovac лабораториясида мутахассислар ушбу вакцинанинг одам танасидаги синов жараёнларини ҳам аллақачон бошлаб юборди. Синовларнинг биринчи босқичида 144 нафар кўнгилли қатнашмоқда. Агар дастлабки синовлар кутилган самарани берса, иккинчи босқич синовлар май ойидаёқ старт олиши мумкин.
ЖССТ берган маълумотларга қараганда, ҳозиргача коронавирусга қарши вакцинанинг олти хили одамларда синовдан ўтказиб кўрилди, яна 77 хил вакцина эса ҳали яратилиш босқичида турибди. Вакциналарнинг катта қисмини яратиш жараёнида ирсий муҳандислик соҳасига оид замонавий воситалар қўлланилмоқда ва фақат тўрт хил вакцина, шу жумладан, PiCoVacc вакцинаси инактивация технологиясига таянади холос. (Шунинг учун ҳам уни Флорин Крамер «Эски мактаб» деб атаган).
Изоҳ (0)