Ўзбекистонда 15 март, якшанба куни COVID-19 коронавируси билан касалланиш бўйича илк ҳолат қайд этилди (16 март ҳолатига кўра, касалланганлар сони олти нафарга етди — уларнинг беш нафари бир оиладан). Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ)нинг қайд этишича, аксарият (80 фоизга яқин) ҳолатларда касаллик енгил ўтади ва беморнинг соғайиб кетиши билан тугайди. Бироқ оғир оқибатли ҳолатлар ҳам йўқ эмас. Бутун дунёда пандемия кузатилаётган вақтда киши ўзининг ва яқинларининг саломатлигини қандай муҳофаза қилиши мумкин?
ЖССТ риоя қилиш лозим бўлган оддий қоидалар рўйхатини тайёрлади, деб ёзади «Gazeta.uz».
Қўлингизни мунтазам ювиб туринг
Қўлингизни мунтазам совун билан ювинг ёки (қўлингиз жуда кир бўлмаса) таркибида спирт бўлган восита билан ювиб тозаланг. Агар қўл сатҳида вирус бўлса, бу жараён уни ўлдиради. Доимий ишлатиладиган гаджет ва маиший техникани ҳам мунтазам дизинфекция қилиб туриш мақсадга мувофиқдир.Одам гавжум жойларга боришдан тийилинг
Зарурат бўлмаса, одамлар кўпчилик бўлиб тўпланадиган жойларга борманг. Имконият ва шароит бўлса, тўлов ва хизматларни расмийлаштиришнинг масофадан туриб амалга ошириладиган усулларини танланг.Жамоат жойларида масофа сақланг
Одамлардан камида бир метр масофа сақланг, айниқса уларда йўтал, тумов ёки юқори ҳарорат бўлса. Нафас йўллари инфекциясидан азият чекаётган инсон йўталган ёки аксирган вақтида вирусли майда томчиларни атрофга тарқатиб юборади. Сиз шундай одамга жуда яқин турган бўлсангиз, ҳавони ютиш вақтида вирус билан зарарланишингиз мумкин.Имкони борича кўзингиз, бурнингиз ва оғзингизга қўл тегизманг
Нега? Қўллар вирус бўлиши мумкин бўлган жуда кўплаб сатҳларга теккизилади. Инфекцияли қўлни кўз, бурун ёки оғизга тегизиб қўйиш билан теридаги вирус организм ичига кириб кетиши имкон бериб қўйиш мумкин.Респиратор гигиена қоидаларига риоя қилинг
Йўтал ва аксириш вақтида бурун ва оғизни салфетка ёки букилган тирсак билан тўсинг; селфаткани дарҳол қопқопли чиқинди контейнерига ташлаб юборинг ва қўлингизни таркибида спирт бўлган антисептик билан тозалаб ташланг ёки сувда совунлаб ювинг. Агар йўтал ва аксириш вақтида бурун ва оғзингизни қўл билан беркитсангиз, микроблар қўлингизга, ундан сиз тегинишингиз мумкин бўлган буюмлар ёки одамларга ўтиши мумкин.Қўл бериб кўришмаслик керакми?
Ҳа. Нафас йўллари касалликларини келтириб чиқарувчи вируслар қўл билан кўришиш ҳамда кўз, бурун ва оғизга қўл теккизиш вақтида юқиши мумкин. Саломлашмоқчи бўлсангиз, қўл силкитинг, бошингизни қимирлатиб қўйинг ёки таъзим қилинг.Ниқоб тақиб юриш шартми?
ЖССТ ниқобни COVID-19 белгилари (айниқса йўтал) пайдо бўлганида ёки бемор одамга қараётганда тақишни тавсия қилади. Бир марталик ниқоблардан такроран фойдаланиш мумкин эмас. Киши ўзининг ва яқинларининг саломатлигини асраши бўйича нисбатан самарали чоралари юқорида санаб ўтилди.Жамоат жойларида резина қўлқоплар тақиб юришдан фойда борми?
Йўқ. Киши резина қўлқоплардан фойдаланмай, қўлини кўпроқ ювиб юргани ҳолатида вирусдан кўпроқ ҳимояланган бўлади. Коронавирус инфекциясининг қўзғатувчиси қўлқопни ифлослантириши мумкин. Шундан сўнг бир тегиниш билан вирусни юзингизга олиб чиқишингиз ва саломатлигингизни хавф остида қолдиришингиз мумкин.Тана ҳарорати кўтарилганда, йўтал пайдо бўлганида ёки нафас олиш қийинлашганида имкон қадар тез тиббий ёрдам сўраб мурожаат қилинг
Кўрсатилган ўтилган касаллик белгиларида зудлик билан тиббий ёрдамга мурожаат қилиш лозим, чунки бу респиратор инфекция ёки бошқа жиддий касаллик сабаб рўй бераётган бўлиши мумкин. Нафас олиш органларидаги шикастланиш симптомлари тана ҳароратининг кўтарилиши билан бирга кузатилса, бунга, жумладан, COVID-19 касаллиги ҳам сабаб бўлиши мумкин.Агар ўзингизни ёмон ҳис қилсангиз, ҳатто сиздаги касаллик белгилари, масалан, бош оғриғи ёки бироз тумов каби енгил бўлса-да, тўлиқ соғайиб кетмагунингизга қадар уйда қолинг. Атрофдагилар билан мулоқот қилишдан тийилиб ва даволаш муассасаларига бормай, сиз бу муассасаларга самаралироқ ишлашга ёрдам берасиз ҳамда ўзингиз ва атрофдагиларни COVID-19 ёки бошқа вирусли инфекциялар билан касалланиш эҳтимолидан холи этасиз.
Коронавирус билан боғлиқ мурожаатлар бўйича ушбу қўллаб-қувватлаш тармоғига қўнғироқ қилиш мумкин: 1003. Шунингдек, Санитария-эпидемология осойишталик агентлиги телефонига ҳам мурожаат қилиш мумкин: 71-276-49-66.
Яқинларингизга ғамхўрлик қилинг
Яқинларингиз соғлиғидан доимий бохабар бўлиб туринг. Уларга фойдали машғулотлар билан банд бўлишни тавсия қилинг. Кекса қариндошларингизга озиқ-овқат маҳсулотларини сотиб олиш ва тўловларни амалга оширишда ёрдам беринг. Болаларга осойишта ва тўғри тавсиялар беринг.Агар ёшингиз 60 дан ошган бўлса ва соматик (масалан, артериал гипертензия, юрак, ўпка касалликлари, саратон ёки диабет) касалликлардан азият чексангиз, хаста одамлар ҳам дуч келиб қолиши мумкин бўлган гавжум жойларни айланиб ўтишга ҳаракат қилинг.
Антибиотиклардан фойда борми?
Йўқ. Антибиотиклар вирусларга таъсир кўрсатмайди, улар фақат бактериал инфекцияларга нисбатан фаол. COVID-19 касаллиги эса вирус табиатига эга бўлиб, унга нисбатан антибиотиклар самарасиз. COVID-19 касаллиги профилактикаси ёки уни даволашда антибиотиклардан фойдаланмаслик керак. Уларни фақат шифокор кўрсатмасига асосан бактериал инфекцияларни даволаш учун қўллаш мумкин.Қўшимча ахборотни ЖССТ сайтидаги COVID-19 коронавирусига бағишланган махсус бўлимдан олиш мумкин.
Изоҳ (0)