Қорақалпоғистонлик олимлар Ўзбекистон «Қизил китоби»га киритилган ноёб ва йўқолиб кетиш хавфи остида бўлган ёввойи туёқли ҳайвонлар — қулон, жайрон, Пржевалский оти ва сайғоқни Оролнинг қуриган майдонида ҳосил бўлган ўрмонзорларда кўпайтириш ва кейинчалик табиатга қайтариш бўйича таклифларини илгари сурмоқда. Бу ҳақда ЎзА хабар берди.
— Лойиҳамиз мақсади Оролбўйи ҳудудида туёқлиларнинг ноёб турларини сақлаш ва қайта тиклаш бўйича питомниклар яратишдир. Унда бошқа ҳудудларда реинтродуксия қилиш орқали туёқлиларнинг ноёб турларини тиклашни таклиф қиляпмиз. Унинг учун туёқлиларни ярим эркин шароитда сақлаш ва кўпайтириш технологиясини ишлаб чиқамиз. Шу орқали уларнинг захира сони яратилади, –— дейди лойиҳа ташаббускорларидан бири, Қорақалпоқ давлат университети доценти, биология фанлари бўйича фалсафа доктори Арзигул Кидирбаева. — Питомникларда кўпайтирилган туёқлиларни бошқа қўриқхоналарга юбориш ёки уларни бошқа харидорларга сотиб даромад қилиш ҳам мумкин.
Ҳозирда учта ёввойи ҳайвон турини кўпайтиришга мўлжалланган волъэр мажмуаси лойиҳасини яратганмиз. Бу ҳайвонларни бошқа қўриқхоналардан олиб келамиз. Албатта, уларни дарҳол табиатга юбориш мумкин эмас, дастлаб шундай питомникларда ҳудудга мослаштирилади.
Биз айнан Оролнинг қуриган тубида ҳосил бўлган ўрмонзорни танлаганимиздан сабаб, бу ерда табиий ўт-ем базаси мўл, табиий сув ҳавзаси — Жалтирбас кўли бор. Ақбеткей массиви айни пайтда қўриқхонага айлантирилмоқда, бу ҳам уларни қўриқлашда муҳим аҳамият касб этади. Шунингдек, Оролбўйи халқаро инновация маркази билан бирга шу ҳудуддан 5 минг гектар майдонни олишни режалаштирганмиз. Майдонни ўраб, туёқлилар учун озуқа экинларини экамиз.
Бу каби тажрибалар дунё тажрибасида кўп маротаба синалган. Масалан, Беларусь бундан 500 йил аввал йўқ бўлиб кетган тарпан ёввойи отлари бош сонини қайтадан кўпайтиришга муваффақ бўлди. Қозоғистонда Пржевалский отлари кўпайтирилган ва ҳоказо.
— Устюрт саҳроларида бош сони камайиб кетган сайғоқларни ҳам шу усул билан кўпайтиришни лойиҳамизга киритганмиз, – дейди А.Кидирбаева — Сайғоқларнинг Ўзбекистон томонида камайиб кетишига сабаб Қозоғистон билан чегарада тиканли симларнинг тортилишидир. Мамонтлар давридан улар Қозоғистон ва Ўзбекистон ҳудудидаги кенг саҳроларда кўчиб юрган ва бу уларга инстинкт бўлиб қолган. Энди улар ушбу чегара симларидан ўта олмай изга қайтиб кетмоқда. Шу ҳол давом этаверса, уларда табиий инстинкт ҳам йўқолиб кетиши мумкин. Шу сабабли, сайғоқларни ҳам ярим эркин шароитда кўпайтиришни илгари сурмоқдамиз.
Изоҳ (0)