Электромобилларни тезкор зарядловчи суюқ аккумуляторлар яратилмоқда. Бундай аккумуляторлар электромобилларни бир неча дақиқа ичида зарядлаш имконини бериши мақсад қилинган.
Албатта, электромобилларнинг афзаллик жиҳатлари ойдек равшан: улар ўзидан атмосферани ифлословчи тутун ва газлар чиқармайди. Лекин уларнинг камчилиги ҳам ҳаммага аён: заряд тўлишини анчайин узоқ кутишга тўғри келади. Олимлар таклиф қилаётган «суюқ аккумулятор» технологияси эса ушбу зарядлаш жараёнини кескин қисқартириш имконини бериши кутилмоқда.
Бу мақсад йўлида мутахассислар одатий литий-ион батареяларидаги электролитнинг тугаши билан унинг ўрнига тезкор қуйиш орқали зарядни яна дарҳол максимумга чиқариш имконини берувчи суюқликни яратишган. Бу эса аккумуляторни стационар зарядлашга кетадиган узоқ вақтни тежашда жуда катта ёрдам беради. Демак, электромобилда узоқ йўлга чиқишдан чўчийдиган ҳайдовчиларнинг ҳадиклари яқин орада бартараф бўлиши мумкин. Бунинг учун олимлар энди ушбу суюқлик воситасида қайта тўлдирилувчи аккумуляторларни ишлаб чиқиш устида ишлашмоқда. Режага кўра, ушбу суюқлик билан савдо қилувчи шохобчаларнинг кенг тармоғини ишга тушириш орқали, электромобилни тезкор қайта зарядлаш муаммосини ҳал этилиши кўзда тутилган.
Лойиҳа устидаги тадқиқотлар асосан Глазго университетида, мутахассис Ли Кронин бошчилигида олиб борилмоқда. Албатта, бу ғоя ҳам, худди бензин АЁҚШлари сингари, бутун мамлакат бўйлаб махсус шохобчалар тармоғини барпо этишни талаб қилади. Лекин Глазго университети илмий жамоасининг бу борада ҳам ўз таклифи бор: улар мавжуд бензин қувурларини янги аккумулятор суюқлигини узатишга мослаб, реконструкция қилиш орқали масалани ечишмоқчи. Ҳозирда ушбу суюқликнинг дастлабки синов намуналари аллақачон яратилган. Эндиликда унинг электролит сифатидаги самарадорлигини ошириш учун, металл оксидларининг юқори концентрациясини таъминлаш орқали аккумулятордаги энергия зичлигини орттириш масаласи устида бош қотиришмоқда. Шу билан бирга, бундай суюқликдан фойдалана оладиган аккумуляторларнинг вазни ҳам енгиллашиши ҳамда ўлчамлари ихчамлашиши кутилмоқда.
Худди шу пайтда Атлантиканинг нариги тарафида, аниқроғи, АҚШнинг Пердю университетида мутахассис Жон Кушман бошчилигидаги илмий гуруҳ бу каби электролитни аллақачон яратганини ва у оддий батареялардан кўра 4-5 баробар юқори энергия зичлигини таъминлай олишини эълон қилган. Уларнинг ғояси эса ушбу электролитни батарея элементлари орасида катта тезликда айлантириб туриш орқали аккумуляторни зарядлаш муддатини кескин қисқартириш фикрига асосланган. Кушман ўзи 2016 йилда IFBattery номли стартап очган эди. У албатта ушбу электролит ишлаб чиқариш жараёни устидан ўз бизнесини яратишни мақсад қилган.
Ҳозирда мавжуд электромобилларда қўлланаётган литий-ион аккумуляторларида бўлгани сингари, таклиф қилинаётган, электролити қайта тўлдириб туриладиган янги тур аккумуляторларида ҳам энергия аккумуляторнинг учлари ҳамда электролит ўртасида юзага келадиган кимёвий реакция натижасида ҳосил бўлади. Электролит тугаб-битган сари аккумуляторнинг қуввати пасайиб, уни қайта зарядлаш эҳтиёжи туғилади. Зарядлаш жараёни эса кўп вақт олади. Янги тур аккумуляторларида эса электролит батарея элементлари орасида мунтазам айлантириб турилади. Бунда электролит фаоллиги пасайиши билан уни шунчаки янги партия билан тўлдириб, заряд миқдорини яна максимумга етказиш мумкин.
Нима бўлганда ҳам, ҳозирча ушбу қизиқ ғоялар ҳали амалиётга тадбиқ этилмаган концепция шаклида ривожланмоқда. Танқидчилар эса бу ғоянинг ҳали ҳал этилиши зарур бўлган техник масалалари билан бирга, у туфайли юзага келадиган муҳим бир парадокс ҳақида сўз очган. Бу — мазкур турдаги аккумуляторлар билан жиҳозланган электромобилларга истеъмол талабини шубҳа остида қолдирадиган парадоксдир. Ҳақиқатан ҳам, аслида электромобил фалсафасига кўра у — одам ўз уйида, ўзи бемалол зарядлай оладиган машина бўлиб, унинг эгаси кун ора махсус шохобчаларга боришига ҳожат қолмаслиги керак. Юқоридаги ғоя эса барибир махсус шохобчалар тармоғига вақти-вақти билан мурожаат этиш масаласини кўндаланг қўймоқда.
Суюқ аккумуляторли электромобиллар бозорда қачон пайдо бўлишини ҳозир айтиш қийин. Кушман бу муддатни яқин уч йил ичида деб баҳолаган. Кронин эса ундан ҳам оптимистроқ чиқиб қолди. У ўзи яратган электролитни электромобилларда яқин 18 ой ичида синовдан ўтказишни мақсад қилган. Лекин ҳар иккала тадқиқотчининг якдил қилиб турган бир масала бор. Уларнинг ҳар иккиси ҳам электромобил ишлаб чиқарувчи корхоналар томонидан молиявий қўллаб-қувватлашга муҳтож. Боз устига, улар яратган технология синовдан ўтган тақдирда ҳам, автомобилсозлар уни оммавий ишлаб чиқаришга тақдим этишлари катта гумон остида. Сабабини эса, юқорида айтганимиздек, бундай автомобилнинг эгаси ўз уйида зарядлай олмайди.
Изоҳ (0)