Исроилда бой нефть ёки олтин конлари мавжуд эмас, аммо турли фикрларга бой, ўз тажриба ва ютуқларини бошқалар билан баҳам кўришга тайёр турган инсонлар кўп. Дунё харитасида митти давлат сифатида ўрин топган бўлса-да, бағрикенг таддбиркорлик маданияти билан ном қозонган бу давлат бир неча йиллардан буён «ғоялар мамлакати» деб номланиб келинмоқда. Замонавий технологиялардан фойдаланиш учун яхшигина имкониятлар яратилгани ва Исроил ҳукуматининг стартаплар ва инновацияларни қўллаб-қувватлашга йўналтирилган сиёсати яхши самара бермоқда.
Ҳукумат ривожланиш ва инновацияларни жорий қилишга кўмаклашиш борасида мамлакатда энг улкан тадбирлардан бири бўлган Start Competition лойиҳасини амалга оширмоқда. Ушбу лойиҳада дунёнинг юзга яқин энг машҳур High Tech соҳаси сармоядорлари, трансмиллий ва венчур компаниялари қаторида эндигина ном қозониб келаётган стартаплар ҳам иштирок этмоқда.
2018 йилда Исроилнинг Ўзбекистондаги элчихонаси томонидан ташкил этилган танловда ғолиб StartHaifa–2018 тадбирида иштирок этиш ҳуқуқини қўлга киритди. «Дарё» ғолибнинг Исроилдаги саргузаштлари ҳақида ҳикоя қилади.
Хайфа
Исроилда ҳақиқатга яқинроқ бўлган шундай бир мақол мавжуд: «Қуддус эътиқод қилади, Тель-Авив ҳордиқ чиқаради, Хайфа эса меҳнат қилади».
Хайфа мамлакатнинг энг йирик денгиз дарвозаси ва темир йўл тармоқлари кесишган шаҳар бўлиш билан бир қаторда, Исроилнинг энг машҳур университетлари, MATAM бизнес парки, Intel, Apple, Elbit, Google, IBM, Microsoft, Yahoo, Philips каби кўплаб атоқли бизнес вакиллари офислари жой олган шаҳар ҳамдир. Шу боис технологиялар ва инновациялар борасида Хайфа энг юқори ўринлардан бирида турувчи географик нуқта ҳам саналади.
StartHaifa–2018 — дунёнинг 15 мамлакатидан келган ғолиблар учун беш кунлик бой тажриба орттириш имконини берадиган ўқув машғулотлари ҳамдир. Ўқув курси жараёнида ғолиблар Хайфа экотизими, MATAM бизнес паркидаги ишбилармонлар билан учрашувлар, Исроилдаги энг йирик Рамбам клиникаси ва Technion университети билан танишиш имконияти ҳамдир.
SX2018 тадбири қатнашчилари рўйхатида Аргентина, Бельгия, Греция, Исроил, Ҳиндистон, Таиланд, Филиппин, Франция, Украина, Уругвай, Мьянма ва Ўзбекистон каби давлатлардан келган иштирокчилар жой олди.
CleanBox — ўзбекистонлик ғолиб
Ўзбекистон номидан StartHaifa–2018 тадбирида ёш профессор олим Амир Обидов ўзининг CleanBox стартапи билан иштирок этди.
Ихтирочиликка бўлган муҳаббатни Амир 90-йилларнинг бошларида автоуловларни олиб қочилишига тўсқинлик қилувчи сигнализасияни ихтиро қилган муҳандис отасидан юқтирди. Профессор Амир Обидов ҳаётининг 10 йиллик даврини Кореянинг Nanjina Tech университетида ўқиш, Gumi Electronics’да ишлаш ва Ахборот технологиялари илмий-тадқиқот институтида илм қилишга бағишлади.
CleanBox — нанотехнологиялар асосига қурилган нанотизимли фильтр бўлиб, ушбу қурилма ёрдамида унча катта бўлмаган буюмларни (болалар ўйинчоқлари) стериллаш мумкин. CleanBox нафақат шифокорлар, ёш оналар ва гўзаллик салонида ишловчи ходимлар, балки ўз соғлиги ҳақида қайғурадиган ҳар бир инсон учун керакли қурилма.
LOTUS Engineering нанотизимлари нанокристалл ва нанотолалалардан ташкил топган бўлиб, уларнинг бирламчи вазифаци атрофимиздаги муҳитни микроблардан сақлашга ёрдам беришдир.
LOTUS Engineering фильтрлари ультрабинафша нурлар ёрдамида фаоллашади ва хавфли бактериялар ҳамда микроорганизмларнинг мембрана тўқималарини яксон қилади. Шу тариқа CleanBox сутэмизувчиларга зарарсиз бўлган ҳолда турли кўринишдаги вируслар ва микроорганизмларга қарши восита бўлиб хизмат қилади. Жанубий Корея тадқиқотчиларига кўра, CleanBox 99,9999 фоиз натижа берган.
Шунингдек, CleanBox учувчи органик моддалар — формальдегидлар, спирт, углеводородларни ҳам йўқ қилади ва, энг яхши тарафи, ёқимсиз ҳидни бартараф этади.
Айни пайтда профессор Обидовнинг Тошкентда лабараторияси мавжуд бўлиб, LOTUS Engineering жамоаси хорижлик мутахассисслар билан янги ғоя ва лойиҳалар устида иш олиб бормоқда.
Яқин кунларда LOTUS Engineering Чирчиқда иш бошлаб, ходимлари сонини оширишни ва лойиҳаларни тижоратлаштиришни мақсад қилиб қўйган.
Technion — Исроил техника институти
Исроилнинг энг қадимий ва машҳур олий ўқув юртларидан бири сифатида Technion дунё таълим муассасалари рейтингида биринчи юзталикка киради.
Technion’да бўлғуси олимлар, муҳандислар, менежерлар, меъморлар ва шифокорлар таҳсил олади. Technion’да Исроилдаги йирик амалий фанлар тадқиқотлар маркази ҳисобланадиган Тадқиқот ва ривожланиш жамғармаси мавжуд.
Ўзбекистонда Исроил тажрибасини қандай жорий этиш керак? Амир Обидов шарҳи
- Амир, Исроилда сизга нималар ёқди, нималар ёдда қоладиган бўлди, нималарга аҳамият бердингиз?
Амир Обидов: Аввало стартаплар учун яратилган кенг ва қулай имкониятлар мени ўзига ром қилди. Исроил университетларининг ўзида стартаплар ташкил этиш, реклама қилиш ва уларни тижорийлаштириш билан шуғулланадиган компаниялар мавжуд. Бошқача айтганда, университетлар муносиб лойиҳаларни излаб топиб, ҳаётга татбиқ этиш билан шуғулланади. Бундан ташқари, бу компаниялар бюрократик муаммоларга ечим топиш, стартап учун тижорий гуруҳлар, давлат манбаларидан ҳомий топиш билан ҳам шуғулланади. Бу эса стартапга фақат ўз лойиҳаси устида ишлаш, уни такомиллаштириш имконини беради, қолган масалалар бошқа муассасаларнинг муаммоасига айланади. Бу каби компаниялар Исроил ҳокимияти қошида фаолият юритади, улар стартапнинг университетдан ташқарида тижорий ривожланишида иш олиб боради. Бу эса Исроилда стартапларнинг кенг ривожланишига аҳамият билдирилишини англатади.
Стартап-акселераторлар Ўзбекистонда етишмаётган яна бир жиҳатдир. Акселераторлар стартапга пул тикади, ўқитади ва у билан боғлиқ иккиламчи вазифаларни амалга оширади. Албатта, акселераторлар стартапнинг муваффақият қозонишидан маълум бир фоизларни қўлга киритади, аммо уларнинг стартапнинг кенг қулоч ёйишида ўрни ниҳоятда беқиёс.
Исроилдаги стартаплар муҳитининг яна бир ижобий тарафи шундаки, мамлакатда кўплаб коворкинг марказлари мавжуд, улар стартаплар учун семинарлар, тақдимотлар, учрашувлар ўтказиш учун очиқ. Тақдимот, семинар ўтказиладиган муҳит ўта дўстона кайфиятда ўтади: спикерлар исталган пайти саволларга жавоб беришга ҳозиру нозир, уларнинг ўзлари саволлар билан кўпроқ мурожаат қилишни сўрайди. Бундай муҳит эса ўз-ўзидан янгиликлар жорий қилишга туртки беради.
Бундай марказларда мен каби кўплаб профессорлар фаолият юритади, улар асосан ниманидир текшириш, пайванд қилиш, кашф этиш билан банд. Уларнинг асосий мақсади ниманидир тезроқ ниҳоясига етказиш ва пуллаш. Кореядаги устозим таъкидлаганидек, ҳар қандай кашфиёт энг аввало даромад, ўзгаларга қулайлик ва яратувчига руҳий қониқиш ҳиссини олиб келиши керак. Айнан шу нарсани исроилликлар яхшигина ўзлаштирган.Умуман олганда, жамоа аҳил, дунёқараши кенг ва қолиплардан ташқарида ўйлашга одатланган. Уларнинг аксар лойиҳалари Ғарбга кўз тиккан. Улардан ўрганадиган жиҳатлар шахсан мен учун бир талай.
- Масалан?
Амир: Теран фикрлаш. Олим инсон сифатида иккинчи даражали масалалар билан ишлаш, тижорат ҳақида ўйлаш мен учун мураккаб. Мен эндигина бу соҳага кириб келяпман. Ўзбекистонда стартапларга ёрдам берадиган марказлар етишмаётганини ҳис қилдим.
- Исроил тажрибасини Ўзбекистонда қандай қилиб татбиқ қилса бўлади?
Амир: Стартап — Ўзбекистон учун янги тушунча. Бу ҳодиса вақтинчаликдир. Аммо айни пайтда ўзгаришлар кетяпти. Инновацияни ривожлантириш вазирлиги ташкил этилди, коворкинг марказлари, кўплаб кўргазма ва семинарлар ташкил этилмоқда. Секин-аста биз ҳам муносиб даражага чиқа оламиз. StartHaifa каби анжуманларни республика миёсида ўтказиш фақат ва фақат ютуқ бўларди. Лойиҳада мен янги дўстлар орттирдим, Нобель мукофоти совриндори Ден Шехтман билан танишдим ва бир қатор чет эллик стартаплар асосчилари билан лойиҳаларни қандай ривожлантириш борасида фирк алмашдим.
Албатта, маҳаллий стартап экотизимини ривожлантириш, маҳаллий ҳокимиятлар, университетлар қошида инвесторлар кўмагида стартап бизнесига ёрдам берадиган компанияларнинг филиалларини очиш ва уларнинг ривожига сармоя киритиш мақсадга мувофиқ бўлар эди ва бу мамлакатда етарлича бўлган салоҳиятли инсонлар билан келажакка дадил қадам ташлашни англатган бўлар эди.
Изоҳ (0)