Ўзбекистон божхона чегарасидан товарлар, қурол-яроғ ва гиёҳвандлик воситалари ноқонуний олиб ўтилишининг олдини олиш, божхона чегарасини кесиб ўтаётган транспорт воситалари ва юкларнинг самарали божхона кўригини таъминлаш, божхона тартиб-таомилларини тезлаштириш мақсадида чегара божхона постларини энг замонавий катта ҳажмдаги сканер қурилмалари билан жиҳозлаш божхона органларининг устувор вазифаларидан биридир.
Бу давлат раҳбарининг жорий йил 12 апрелдаги «Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона хизмати органлари фаолиятини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармонида белгиланган, дейилади ЎзА хабарида.
Шу мақсадда Ўзбекистон божхона чегараларида замонавий инновацион технологиялар жорий этилди. Улар ёрдамида катта ҳажмли транспорт воситалари ёки контейнерлар ичидаги товарларнинг жойлашган шаклини кўриш, контейнер ичидаги товарларнинг декларацияда кўрсатилганлигига мослиги, контрабанда предметлари бор-йўқлигини назорат қилиш мумкин.
Айни пайтда мамлакатимиз сарҳадларидаги «Дўстлик», «Олот», «Айритом», «Сариосиё» чегара божхона комплекслари, «Яллама», «Навоий», «С.Нажимов», «Ойбек», «Хўжайли», «Довут-ота» чегара божхона постларида ва «Ғалаба», «Каракалпакия» темир йўл чегара божхона постлари ҳамда «Арк булоқ» ташқи иқтисодий фаолият божхона постида замонавий инспексион-кўрик мажмуаларидан самарали фойдаланилмоқда.
Соҳа вакилларининг маълумотига кўра, ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикаси божхона органларининг техник салоҳиятини мустаҳкамлаш соҳасида кўрсатилган энг кўп миқдордаги техник кўмак Хитой Халқ Республикаси ҳиссасига тўғри келмоқда.
Ўзбекистон божхона постларини катта ҳажмдаги сканер қурилмалари билан жиҳозлаш лойиҳаси доирасида жорий йилда Хитой Халқ Республикасининг грант маблағлари ҳисобидан РФ6010-русумли темир йўл вагонларини сканер қилувчи инспекцион-кўрик мажмуаси (ИКМ) тақдим этилди.
Мазкур қурилма Тошкент шаҳар божхона бошқармасининг «Чуқурсой техник идора» чегара божхона пости тасарруфига топширилди. Бундан ташқари, мазкур давлат гранти асосида «Nuctech Cо LTD» ташкилоти томонидан темир йўл вагонларини сканер қилувчи инспексион-кўрик мажмуаси Ўзбекистон темир йўлининг 3353-км, 10-сонли пикет йўлида ўрнатилди.
РФ6010-русумли темир йўл вагонларини сканер қилувчи инспекцион-кўрик мажмуаси Хитой ҳукуматининг гранти доирасида тақдим этилиши режалаштирилган бешта катта ҳажмдаги сканер қурилмаларидан биринчисидир. Мамлакатимизга биринчи инспекцион-кўрик мажмуа 2009 йилда Тошкент вилоятининг «Яллама» чегара божхона постига ўрнатилган эди.
Инспексион-кўрик мажмуасини самарали қўллашдан кўзланган мақсад нафақат контрафакт товарлар ёки контрабанданинг олдини олиш, балки хавфни бошқариш орқали божхона назорати самарадорлигини ошириш, божхона тартиб-таомилларини соддалаштириб, экспорт ва импорт жараёнларини янада тезлаштиришдан иборатдир.
2014 йилда автотранспорт воситаларини кўрикдан ўтказиш учун мўлжалланган яна уч дона инспексион-кўрик мажмуа Давлат божхона қўмитасининг Қорақалпоғистон Республикаси ва Тошкент вилояти бўйича бошқармаларининг «Хўжайли», «С.Нажимов» ва «Ойбек» чегара божхона постларига ўрнатилди. 2017 йилда 20 дона ўрта ҳажмдаги сканер қурилмалари тақдим этилган бўлиб, уларнинг барчасидан ҳозирги кунда божхона постларида самарали фойдаланилмоқда.
Президентимизнинг жорий йил 24 ноябрдаги «Божхона маъмуриятчилигини такомиллаштириш ва Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона хизмати органлари фаолияти самарадорлигини ошириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги фармонига кўра, эндиликда 2019—2021 йиллар давомида босқичма-босқич тарзда Қорақалпоғистон Республикаси божхона бошқармасининг «Доут-ота», Тошкент вилояти божхона бошқармасининг «Яллама», «С.Нажимов», «Ғишткўприк», «Ойбек», Андижон вилояти божхона бошқармасининг «Дўстлик», «Маданият», Бухоро вилояти божхона бошқармасининг «Олот» ҳамда Фарғона вилояти божхона бошқармасининг «Ўзбекистон» божхона постларига туташ жойларда давлат-хусусий шериклик асосида замонавий божхона терминаллари бунёд этилади.
Келгусида мазкур божхона терминалларининг барчасида жами ҳисобда кунига 3,4 мингдан ортиқ автотранспорт воситасини ўтказиш имкониятига эришилади.
Фармон билан соҳада хавфларни автоматлаштирилган бошқариш тизими амалиётга жорий этилмоқда. Эндиликда товар ва транспорт воситалари учун ҳам божхона назоратида махсус йўлаклар жорий этилди. Жумладан, 2018 йил 1 декабрдан бошлаб «сариқ» ва «қизил» йўлаклар ишга туширилса, 2019 йил 1 мартидан бошлаб «яшил» ва «кўк» йўлаклар жорий этилади.
Ушбу тизим товарлар божхона чегараси орқали олиб ўтилаётганда божхона операциялари ўтказилишини тезлаштириш билан бир қаторда божхона тўғрисидаги қонун ҳужжатлари бузилишларини аниқлаш, прогноз қилиш ва уларнинг олдини олишда муҳим рол ўйнайди. Божхона ходими хавфларни автоматлаштирилган бошқариш тизими буюрган божхона операцияларини бажаришга мажбур ҳисобланади.
Ушбу тизимнинг жорий этилиши ҳар томонлама таҳлил асосида божхона назорати объектларини аниқлаш, шунингдек, ташқи иқтисодий фаолият иштирокчилари учун маъмурий тўсиқларни камайтиришга, божхона назорати ҳажмининг камайишига, сифатининг ошишига, мавжуд куч ва воситалардан оптимал фойдаланишга, ҳалол ташқи иқтисодий фаолият иштирокчиларини рағбатлантиришга ҳамда ҳуқуқбузарликлар профилактикаси самарадорлигини оширишга хизмат қилади.
Шу ўринда таъкидлаш жоизки, соҳада амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар божхона тўловлари динамикасига ҳам ижобий таъсир кўрсатмоқда. Хусусан, жорий йилнинг ўтган 11 ойи давомида мамлакатимизга импорт қилинган товарлардан 10 триллион 408 миллиард сўм миқдорида божхона тўловлари ундирилди.
Юртимизда тадбиркорликни янада ривожлантириш, соҳалар ривожини таъминлаш мақсадида божхона тўловларидан 41 триллион 394,6 миллиард сўм миқдорида имтиёзлар қўлланилди. Бу эса умумий ҳисобланган божхона тўловларининг қарийб 80 фоизини ташкил этади.
Шунингдек, божхоначилар томонидан амалга оширилган тезкор тадбирлар натижасида жорий йилнинг ўтган 11 ойида жами 11 минг 66 ҳуқуқбузарлик ҳолатлари аниқланиб, 136 миллиард сўмлик товар-моддий бойликлар ашёвий далил сифатида ушлаб қолинди.
Божхона маъмуриятчилигини такомиллаштириш ва божхона тартиб-таомилларини соддалаштириш, божхона органлари фаолияти самарадорлигини ошириш, бизнесни ривожлантириш йўлида бюрократик тўсиқларни бартараф этиш ва мамлакатда инвестиция муҳитини яхшилашга қаратилган ислоҳотлар 2019 йилда ҳам изчиллик билан давом эттирилади.
Хусусан келаси йилнинг 1 февралидан бошлаб ташқи иқтисодий фаолиятнинг ҳалол иштирокчиларига соддалаштирилган божхона тартиб-таомилларидан фойдаланиш ҳуқуқини тақдим этишни назарда тутувчи халқаро стандартларга мувофиқ ваколатли иқтисодий операторлар институти жорий этилади.
Чегара божхона комплекслари ва постларига ўрнатилган сканер қурилмаси юртимиз сарҳадлари орқали ўтаётган катта ҳажмдаги транспорт воситаларини бир неча сония ичида тўлиқ сканердан ўтказмоқда. Бу эса, ўз навбатида, божхона кўриги самарадорлигини янада ошириб, божхона кўриги учун кетадиган вақтнинг сезиларли даражада қисқаришига хизмат қилмоқда.
Изоҳ (0)