«Дарё» таҳририятига Фарғона вилояти, Риштон туманидаги бир гуруҳ тадбиркорлар туман марказидаги буюм бозорини фойдаланишга топшириш масаласи узоқ йиллардан бери пайсалга солиб келинаётгани ҳақида мурожаат қилишди.
«Дарё» мухбири Азизжон Эрматов мурожаатни ўрганиш мақсадида Риштон туманига бориб, мазкур буюм бозорида савдо-сотиқ қилувчи бир гуруҳ тадбиркорлар билан учрашди.
Риштон буюм бозори туман марказидан 500 метр масофада жойлашган. Бозорда ҳафтасига уч кун савдо авжига чиқади. Чоршанба ва жума кунлари ҳунармандчилик маҳсулотлари сотилади. Бозорга асосан кечки вақтларда чиқадиган ҳунармандлар электр йўқлиги учун машина чироқлари ёки қўл фонарларини ёқиб олиб савдо қилишади. Якшанба куни эса кийим-бош, хўжалик моллари, эшик-ром, қурилиш маҳсулотлари ва қуш бозори бўлади.
Аслида бу жойни бозор деб аташ қийин. Чунки, ҳали қурилиш-таъмирлаш ишлари охирига етказилмаган. Электр ва сув тармоқлари тортилмаган. Йўлаклар асфальтланмаган, сотувчи ва харидорлар ёзда чанг-тўзондан, қишда лойгарчиликдан азият чекади. Бетартиб жойлаштирилган қўлбола расталар техника ва ёнғин хавфсизлиги талабларига жавоб бермайди. Санитария ҳолати тўғрисида эса гапиришни ҳожати йўқ. Атрофда чиқиндилар уюлиб ётибди.
Одамлар дуч келган жойда, ҳеч қандай шароитсиз ерларда, кўчада, ҳатто катта йўл ёқасида ҳам савдо қиляпти. Бозор расман фойдаланишга топширилмагани учун катта маблағ сарфлаб, замонавий кўринишда дўкон қурган юздан ортиқ тадбиркорлар ҳам ўз маҳсулотларини кўчада сотишга мажбур бўлмоқда. Улар ўз пулларига қурган дўконларида ҳар куни савдо қилишни, бунинг учун мутасаддилар зарур шароит яратиб беришларини исташмоқда, холос.
– Саккиз йилдан бери шу муаммо. Ўз пулимизга қурган дўконимизни ўзимиз ишлата олмаймиз. Маъмурият қурилиш ишларини охирига етказиб, бозорни очиб бермаяпти. Бозорни ободонлаштириш учун деб 3 миллион сўмдан пул ҳам йиғиб олишган. Ҳар доим қандайдир баҳона топишади. Ёрдам сўраб мурожаат қилмаган идорамиз қолмади, – дейди тадбиркор Фахриддин Каримов.
Тадбиркорларнинг айтишича, 2010 йили Риштон ҳокимлиги ҳукуматнинг тегишли қарорларига «лаббай» дея жавоб бериб, туман марказида барча турдаги ноозиқ-овқат маҳсулотлари билан савдо қилувчи бозор қуришга бел боғлайди.
Туман ҳокимининг 2003 йил 28 октябрдаги 1168-сонли қарори билан буюм бозори учун фуқаролар келиб-кетишига қулай бўлган ҳудуд – собиқ пахта тайёрлаш маскани ўрнида 4,15 гектар ер майдони ажратилиб, кийим-бош, хўжалик моллари, ҳунармандчилик, кулолчилик ва қурилиш маҳсулотлари билан савдо қилувчи, замонавий кўринишдаги бозор қурилиши режалаштирилган. Қисқа вақт ичида бозор лойиҳаси ишлаб чиқилган. Бироқ, 2010 йилга қадар мазкур бозор ҳудудида ҳеч қандай янги бино қурилмаган. Сотувчилар қўлбола расталарда савдо қилиб келган.
2010 йилнинг 4 ноябрида Риштон тумани ҳокимининг «Буюм бозори» масъулияти чекланган жамиятини «Буюм бозори» савдо комплексига айлантириш тўғрисидаги 545-сонли қарори қабул қилинган. 2011 йил 22 апрелда эса туман ҳокимининг қарорига асосан ҳали қуриб битказилмаган бозорни қайта реконструкция қилиш белгиланган.
Шу асосда 2011 йилда тадбиркорлар томонидан 51 та савдо дўкони қурилган. Бироз вақт ўтиб ишлар яна тўхтаб қолган. Бозорнинг расман фойдаланишга топширилиши турли баҳоналар билан ортга сурилаверган. Бу орада туман ҳокимлиги ташаббуси ва улушдорларнинг розилиги билан «Рошидон буюм савдо» МЧЖ, яъни буюм бозори «Деҳқон бозори» МЧЖ таркибига қўшиб юборилган. Бу чора ҳам муаммога ечим бўлмайди.
2015 йилга келиб туманнинг ўша пайтдаги ҳокими Ғайратжон Мамадалиев тадбиркорлар билан йиғилиш ўтказиб, қурилишни охирига етказиш учун бозор маъмуриятида етарли маблағ йўқлигини айтган. Ва тадбиркорларга шахсий маблағлари ҳисобидан бозор ҳудудида савдо дўконлари қуришни таклиф қилган. Шу тариқа 2015–2016 йиллар давомида бозорнинг бош режаси асосида тасдиқланган смета бўйича тадбиркорлар томонидан 72 та дўкон қурилган.
Бироқ бозор яна фойдаланишга топширилмади. Яна ўша гап – бозор маъмуриятида етарли маблағ йўқ. Бу сафар ҳам муаммони ҳал қилиш катта пул сарфлаб дўкон қурган тадбиркорларнинг чекига тушди. Бозор ҳудудини ободонлаштириш, асфальт ётқизиш, электр ва сув тармоқларини тортиш учун ҳар бир тадбиркордан 3 миллион сўмдан пул йиғиб олинди.
Шу билан барча муаммолар барҳам топадигандек эди гўё. Афсуски, шу кунгача бозор ҳудуди на асфальтланди, на сув, на электр тармоғи тортилди. Бу ёқда тадбиркорлар йиғилган пуллар нимага сарфланганини билолмай ҳайрон!
Тадбиркорларнинг турли идораларга ёзган мурожаатлари бир тўплам бўлган. Туман ҳокимлиги, туман прокуратураси, Халқ қабулхонаси ва бошқа идораларга қилинган мурожаатлар бесамар кетди, аризалар ижросиз қолди.
Нега масъул ташкилотлар бу масалага панжа ортидан қарамоқда? Ахир мутасаддиларнинг асосий вазифаси халқ дардига қулоқ тутиш, аҳолига қулайлик яратиш эмасми? Қўшимча иш ўрни яратаман, ҳалол меҳнат қилиб, топган даромадимдан давлатга солиқ тўлайман деб турган тадбиркорларни сарсон қилишдан нима наф?
Агар мазкур буюм бозори тўлақонли фаолият юрица, 350–400 нафар одамни иш билан таъминлаб, бюджетга бир йилда ўртача 350 миллион сўм қўшимча маблағ тушириш мумкин экан.
Наҳотки, шунча фойда келтириши мумкин бўлган бозорни тезроқ ишга тушириш, савдогарларга етарли шароитни яратиб бериш учун ўтган саккиз йил муддат камлик қилган бўлса? Маҳаллий бюджетни тўлдирмасликка уринишдан ким манфаатдор?
Мазкур муаммога туман ҳокимлигининг муносабатини билиш учун Риштон тумани ҳокимининг қурилиш масалалари бўйича ўринбосари Содиқжон Ҳайдаров билан боғланишга ҳаракат қилдик. Ҳоким ўринбосари зарур топшириқлар ижроси билан бандлигини билгач, «Деҳқон бозори» МЧЖнинг бошқаруви раиси ўринбосари Исомиддин Ўринбоев билан боғландик. Бизни қизиқтирган саволларга бозор ҳисобчиси Исмоилжон Худойқулов жавоб берди.
– Қурилишни охирига етказиш учун бозор маъмуриятининг маблағи етарли эмас. Буюм бозорининг бош режасига кўра, лойиҳа қиймати 250 миллион сўм бўлган миллий ҳунармандчилик маҳсулотлари павильони қурилиши керак. Бундан ташқари, коммуникация тармоқларини тортиш, асфальт қилиш, ҳудудни ободонлаштириш учун ҳам маблағ зарур. Шу ишларни бажармасдан туриб буюм бозорини фойдаланишга қабул қилиб бўлмайди. Шунинг учун Миллий банкнинг Риштон филиалига кредит олиш мақсадида бир йилдан бери мурожаат қилиб келяпмиз. Айни пайтда банк 1 миллиард сўм кредит ажратишга розилик берган. Тез орада кредит маблағларини олиш учун зарур ҳужжатларни тайёрлаб, қурилиш ишларини бошлашни режалаштириб турибмиз, – дейди I. Худойқулов.
Биз бозор мутасаддиларининг ваъдасига ишондик. Риштонлик тадбиркорларни узоқ йиллардан буён қийнаб келаётган муаммога тез орада ечим топилади, деб умид қиламиз.
«Дарё» воқеалар ривожини кузатиб боради.
Изоҳ (0)