Фото: Дунёнинг энг қари дарахтлари

Одамнинг ўртача ёши 70 йилни ташкил этади, одатда бу вақт ичида 3—4 авлод алмашади. Шу сабабли 100 ёшдан ошган одамга узоқ умр кўрувчи сифатида қаралади. Ер сайёрасида давлатлар ва халқлардан ҳам олдин пайдо бўлган организмлар мавжуд. TJournal ер юзидаги энг қадимий дарахтлар ҳақида маълумот тўплаб тақдим этди.

Мафусаил

Калифорниянинг Ино округида ўсувчи Мафусаил дарахтининг ёши 4849 га тенг. Аниқланишича, ушбу қарағай ўсиб чиққан уруғ милоддан аввалги 2833 йилга тегишли.

Бу вақтда Қадимги Мисрда биринчи сулола бошқарувни ўз қўлига олган, Қадимги Месопотамияда Ур шаҳри бунёд бўла бошлаган, Америкада эса энг қадимий дея ҳисобланувчи маҳаллий маданият вакиллари — олмеклар ҳам мавжуд бўлмаган. Мафусаил узоқ йиллар давомида сайёрадаги энг қари тирик дарахт бўлиб келган, бироқ 2012 йилда ушбу дарахтзордан ёши 5067 га тенг қарағай топилган.

Афсонавий дарахт АҚШ ўрмон хизмати томонидан қўриқланади ва унинг жойлашган аниқ манзили ошкор этилмайди.

Қари Тикко

Швециянинг Даларна провинциясидаги Фулуфеллет миллий боғи ҳудудида жойлашган қорақарағай — шу турдаги алоҳида яшовчи дарахтларнинг энг қариси. Унинг ҳозирда мавжуд танаси «атиги» бир неча юз ёшга тенг. Даврий равишда янги қорақарағайлар ўсиб чиқадиган илдиз тизими эса ундан анча қари ҳисобланади. Топилган илдизларда радиоуглерод таҳлили ўтказилганида у 9550 ёшга киргани аниқланган.

Қари Тикконинг бу қадар узоқ яшашига клонлашиш сабаб бўлган. Дарахт танаси бир неча бор ўсиб, ҳалок бўлган. Сақланиб қолган илдиз тизими сабаб ушбу жараён тахминан 10 минг йил давом этган. Таққослаш учун: инсоният ёзувлардан эрамиздан олдинги 6600 йилда фойдаланишни бошлаган, ғилдирак эса милоддан рамиздан аввалги 5-мингйиллик охирида ихтиро қилинган.

Пандо

Пандо ҳозирда Ер юзидаги энг қари ва улкан тирик организм ҳисобланади. У умумий илдиз тизимига эга 47 мингта ўқсимон тераклар колониясидан иборат. Пандо 46 гектар майдонни эгаллаган ва оғирлиги 6 минг тоннадан ортиқроқ. Табиат мўъжизаси Юта штатининг Фишлейк миллий боғида жойлашган.

Пандонинг ҳақиқий ёши борасида кўплаб тахминлар мавжуд. Бир қанча олимлар у бундан 80 минг йил олдин пайдо бўлган дея ҳисоблайди. Шу билан бирга, тераклар колонияси идеал шароит сабабли бу қадар узоқ яшаётганини ва унинг ёши миллион йил олдинга бориб тақалиши мумкинлигини таъкидлайди.

60—70 минг йиллар олдин инсон Африкани тарк этиб Осиёга кўчиб ўта бошлаган.

Ҳозирда Пандо секин-асталик билан нобуд бўлмоқда. Ўрмон хизмати мутахассисларининг айтишича, бунга қурғоқчилик, зараркунанда ҳашаротлар каби омиллар сабаб бўлмоқда.