Она юртинг бўйлаб саёҳатлар қилар экансан, кўплаб ўзгаришлардан мамнун бўласан. Шаҳарлар қанчалик кўркамлашиб кетди. Чиройли кўприклар, янги йўллар, замонавий бинолар Гулистон-у Жиззахга, Самарқанд-у Бухорога, Навоий-у Урганчга, Нукус-у Термизга, Қарши-ю Шаҳрисабзга, Наманган-у Андижонга, Фарғона-ю Қўқонга кўрк берди. Шаҳарларда аъло даражадаги мажмуалар барпо этилмоқда, қишлоқ жойларда эса минглаб замонавий турар-жойлар қад ростлади. Мустақиллик йилларининг ибтидосида қурилиш билан турклар ва югославлар, бунинг устига, импорт материаллар иштирокида шуғулланган бўлса, энди қурилиш материалларини ишлаб чиқаришни ҳам, қуришни ҳам ўзимиз ўрганиб олдик.
Хафа қиладиган ягона нарса: бу йиллар давомида биз панжарали деворларни ҳам қуришни, ўрнатишни ва барпо қилишни ўргандик. Панжаралар ҳатто турғунлик ва коммунистлар даврларида ҳеч қаерга ўрнатилмаган жойларда ҳам пайдо бўлди. Ва бу кундузлари уйларнинг дарвозаси доим очиқ турган Ўзбекистонда кузатилди!
Ҳокимликлар, банклар, солиқ инспекциялари, қуён боқиш бўйича идоралар, ҳатто маҳалла қўмиталари ҳам — ҳаммаси ўзларини баланд ва учли қора темир панжаралар билан ўраб олди.
Турар-жойнинг 1 квадрат метри 1000 доллар ва ундан қимматроқ турувчи «элита» уйлар ҳам темир панжаралар билан тўсилаётгани кишини айниқса хавотирга солади. Бу менга нимаси биландир Бангладеш Республикаси пойтахти Даккадаги уйларни эслатди. У ерда уйлар ва меҳмонхоналар кўпинча тепасида тиканли сими бўлган тўсиқлар билан ўраб олинади. Ўзбекистондан уч марта кичик бўлган ҳудудда 170 миллион киши яшайдиган Бангладешда синфларга ажралиш кучли. У ерда Уттара даҳасидаги «элита» уйлар атрофида қамишдан ясалган уйларда одамлар яшаши мумкин.
Биз Ўзбекистонда бир-биримиздан ўз яшаш жойимизни тўсиб қўядиган даражада фарқланмаймиз. Тошкентда фақат битта меҳмонхона — Hyatt Regency Tashkent ўзини девор билан ўраб олган. Аммо уни айблаш қийин, чунки чет эллик инвесторларга ўзимиз ўрнак бўляпмиз.
Мана, Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг Ислом Каримов кўчасининг икки томонида жойлашган бинолари баланд қора металл тўсиқлар билан ўралган. Бироқ бу Марказий банк. Афтидан, мамлакат бош банки айнан шу тарзда ҳимояланган бўлиши керак, деб ёзиб қўйилган.
Лекин менга айтинг-чи, нима учун Алишер Навоий номли Миллий боғ ҳудудидаги таэквондо федерацияси ўзини баланд металл девор билан дунёдан тўсиб қўйган?
Ёки ўйлаб кўринг-чи, туман, шаҳар ва вилоятлар солиқ инспекциялари «Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили»да кимдан бекинмоқда?
Туман ва шаҳарлар ҳокимликларига танкка қарши тўсиқлар нимага керак?
1986 йилдан буён испан тилида сўзлашувчи сайёҳларни бутун Марказий Осиё бўйлаб олиб юрувчи синфдошим Садир Халилов менга айтиб беришича, Бухорои шариф 2017 йилгача ҳокимлиги панжара ортига бекиниб олмаган ягона шаҳар бўлиб қолган. Бу йил улар ҳам тўсиқ ўрнатиб олди.
Бекатларда одамлар оёқларини синдириб олмаслиги учун ариқларни темир панжаралар билан ёпишга металл йўқ, аммо оддий фуқаролардан ўзларини ажратиб қўйиш учун металл бор, шундайми?
Июль ойида Халқаро пресс-клуб мажлисининг тўғридан-тўғри эфирида мен Олий Мажлис депутатларига шундай савол бердим: «Нима учун Истиқлол кўчасида мамлакат Парламенти бўйлаб баланд қора темир панжара бор-у, тротуар йўқ? Сизларнинг ёнингиздан оддий одам ўтиб ҳам кета олмайди».
Пресс-клубдан кейин бир ой ўтиб, парламент ёнида тротуар пайдо бўлди, бироқ қора панжара ўз жойида қолди. Нима учун Олий Мажлисга туташ улкан ҳудудни панжара билан ўраб олишган? Бугунги кунда замонавий қўриқлов тизимлари, кузатув камералари бор, ички ишлар органлари ходимларининг кўпчилиги ўз ишида малакали. Мустақилликнинг 27-йили кетаётган бир пайтда панжаралар нимага керак?
Кўпчилик ҳолларда пастаккина чиройли тўсиқларнинг ўзи етарли бўлади, баъзи ҳолатларда эса умуман ҳеч нарса керак эмас, деб ўйлайман. Менга турмуш ўртоғимнинг қариндошлари гапириб беришича, илгарилари Товоқсойда ёз салқинроқ бўлган — тоғ томондан қишлоқ кўчалари бўйлаб шабада эсиб турган. Бироқ ҳозир ҳамма баланд ва қалин тўсиқлар қуриб ташлаган, ҳаво эса дим бўлиб қолган.
Шаҳарда, мамлакатда ҳаво дим бўлмаслиги, фуқаролар енгилроқ нафас олиши учун мен «Халқ билан мулоқот ва инсон манфаатлари йили»да ҳам темир, ҳам руҳий панжара ва тўсиқларнинг кераксизларидан халос бўлишга даъват этаман.
Бахтиёр Насимов,«Дарё» шарҳловчиси
Изоҳ (0)