АҚШ президенти Дональд Трамп ва икки республикачи-сенатор миграция қонунчилигини қатъийлаштирувчи қонун лойиҳасини тайёрлади. Гап мигрантлар оқимини икки баробарга қисқартириш, жумладан, «Турли миллат вакиллари учун иммиграцион визалар» дастури — АҚШда яшаш ҳуқуқини қўлга киритиш имконини берувчи ҳар йили ўтказиладиган лотереяни (грин-карт) бекор қилиш ҳақида бормоқда, деб ёзади Meduza.
Грин-карт қанақа лотерея?
АҚШда 1990 йилдан буён ҳар йили чет элликларга тасодифий равишда 50 мингта (яна 5 мингта ҳар йили Марказий Америка мамлакатлари учун ажратилади) яшаш учун гувоҳнома тарқатиш дастури амал қилади. Лотереяда иштирок этиш текин ва аризани ҳар йили бериш мумкин.
АҚШ ҳаммани қабул қилаверадими?
Йўқ. Биринчи навбатда, мамлакатлар бўйича чеклов мавжуд. Ҳар йили Миллий хавфсизлик вазирлиги охирги беш йил ичида у ёки бу мамлакатдан қанча мигрант келганлигини кўриб чиқади. Агар бу миқдор 50 минг кишидан ошса (нафақат лотерея бўйича келганлар, балки исталган муҳожирлар) ушбу мамлакат ўйиндан четлатилади.
2018 йил лотереясидан Бангладеш, Бразилия, Канада, Хитой (Гонконг, Макао ва Тайвансиз), Колумбия, Доминикан Республикаси, Сальвадор, Гаити, Ҳиндистон, Ямайка, Мексика, Нигерия, Покистон, Перу, Филиппин, Жанубий Корея, Буюк Британия ва унга қарам ҳудудлар (Шимолий Ирландиядан ташқари) ва Вьетнам четлатилган.
Аризачининг турмуш ўртоғи ё рафиқаси ёки ота-онаси лотереяга киритилган мамлакатда туғилган бўлса, бу чекловни четлаб ўтиш мумкин.
Номзодларга яна қандай талаблар мавжуд?
Ягона қўшимча талаб — минимал меҳнат кўникмалари мавжудлигини кўрсатиш. Бунинг учун мактаб маълумоти тўғрисидаги аттестат ёки икки йиллик меҳнат стажи (тасдиқланган мутахассисликлардан бири бўйича) ҳақидаги гувоҳномани тақдим этиш керак. Бошқа ҳеч нарса талаб қилинмайди.
Ариза октябрь ойи давомида қабул қилинади ва Давлат департаментининг махсус саҳифасида расмийлаштирилади.
Ғолиблар қандай аниқланади?
Бу тасодифий равишда компьютер томонидан амалга оширилади. Бироқ мамлакат ёки ҳудуд чегарасида тақдим этиладиган визалар сони бўйича чеклов мавжуд. Ҳеч бир мамлакат грин-картнинг етти фоиздан ортиғини (3,5 минг) қўлга кирита олмайди.
Бутун дунё йиллик квоталарни тақсимлаш учун олтита ҳудудга ажратилади. Агар ҳудуд охирги беш йил ичида барча грин-картларнинг олтидан бир қисмидан ортиғини қўлга киритган бўлса (ҳозирда бу Лотин Америкаси ва Осиё), у паст устунликни, қолган ҳудудлар эса (Шимолий Америка, Европа, Африка ва Океания) юқори устунликни қўлга киритади.
Лотереядаги ғолиблик АҚШ фуқароси бўлишни англатадими?
Йўқ. Ютуқли аризачиларнинг ярмидан ортиғи виза расмийлаштириш босқичида сараланади. Масалан, 2015 йилда 125 мингдан ортиқ ғолиб аниқланган, бироқ улардан 50 мингга яқини виза олишга эришган. Рад этиш сабаби турлича: фирибгарликдан қонунчилик тақиқларини бузишгача бўлиши мумкин.
Грин-карт олгандан сўнг мамлакатда беш йил яшагандан кейин (турмуш ўртоғи америкалик бўлса, уч йил) АҚШ фуқаролиги учун ариза бериш мумкин. Жиноят содир этган ёки АҚШни бир йилдан ортиқ муддатга тарк этганлар учун яшаш ҳуқуқи бекор қилинади.
Грин-картни лотереясиз ҳам қўлга киритиш мумкин-ку?
Тўғри, лотерея уни қўлга киритишнинг ягона усули эмас. 2016 йилда лотерея ғолиблари мигрантлар умумий сонининг бор-йўғи етти фоизини ташкил этган. Грин-карт олишнинг энг оммабоп йўли ҳамон АҚШ фуқаролари билан (барча муҳожирлик визаларининг ярми) ёки яшаш гувоҳномасига эга бўлганлар билан (учдан бири) қариндошлик алоқалари бўлиб қолмоқда. Ишчи визаларни муҳожирларнинг атиги тўрт фоизи қўлга киритган.
Яшаш ҳуқуқини лотерея орқали тарқатиш нега керак?
Лотерея миграция оқимини бараварлаштириш учун жорий этилган. Урушдан кейинги қонунчилик Осиё ва Лотин америкаликларга қариндошларини оммавий АҚШга олиб келишга рухсат берган. 1980 йилларнинг охирида европаликларни қўллаб-қувватлаш учун лотерея ўйлаб чиқилиб, ундан шусиз ҳам кўп мигрант кириб келаётган мамлакатлар истисно этилган.
Грин-картни бекор қилиш ҳақидаги қонун қабул қилинадими?
Ҳозирча бир нима дейиш қийин. Миграцияни чеклаш Трампнинг сайловолди ваъдаларидан бири эди, бироқ сенатдаги республикачиларнинг кўпчилиги ҳам унинг қонунчилик ташаббуслари муваффақиятини кафолатлай олмайди. Мисол учун, Obamacare’ни бекор қилиш ҳақидаги қонун лойиҳаси тасдиқланмади — ҳатто республикачилар ҳам унга қарши чиқди.
Изоҳ (0)