Эчкичилик: Фориш туманининг ажойиб имконияти

1 июль, шанба куни Жиззах вилоятининг Фориш туманида жойлашган Богдон посёлкасидан саккиз километр нарида Ўзбекистон қишлоқ хўжалигининг ижобий жиҳатдан олдинга силжишига, хусусан, мамлакат чорвачилиги соҳасида эчки наслчилигининг ривожланишига оид воқеа содир бўлди.

Президент Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил апрелда Жиззах вилоятига ташрифи чоғида берилган топшириғи ва ташаббусига кўра, Фориш туманида эчки наслчилиги ҳамда эчки маҳсулотларини замонавий қайта ишлаш дастурларини амалга ошириш ишлари бошланган.

Жиззах вилояти ҳокими Улуғбек Узоқов билан суҳбат уюштирилди.

Фориш туманида бу каби лойиҳа биринчи марта амалга оширилмоқда. Шу билан бирга Жиззах вилоятида ушбу кунларда умумий миқдори 3,5 триллион сўмлик учта лойиҳа ишга туширилмоқда. Ушбу лойиҳалар ичидан текстил саноати, ишлаб чиқариш, шунингдек, қишлоқ хўжалиги хом ашёларини чуқур қайта ишлаш кабилар ўрин олган. Бутун вилоят бўйлаб 27 минг иш ўрни ташкил этилади. Эчкичилик лойиҳаси бўйича гапирадиган бўлсак, 2017 йилнинг охирига қадар биринчи босқичда Forish Agro Valley МЧЖда 150 та янги иш ўрни яратилади. Кейинчалик ишчилар сони 350 нафарга етказилади.

Улуғбек Узоқов, Жиззах вилояти ҳокими 

Forish Agro Valley МЧЖ компаниясининг мутахассислари бўлажак комплекснинг батафсил кўриниши тасвирланган стендлар, чизмалар ва схемаларни намойиш этди. 1412 гектар майдонда иккита ташкилот фаолият юритади: Forish Agro Valley — жундор эчкиларни кўпайтириш ва уларни қайта ишлаб, гўшт маҳсулотларини етказиб бериш.

Чорва молларини боқиш учун 1110 гектар яйлов мавжуд. Яна 300 гектар майдонда хашак етиштирилади.

Энг улкан ишлар Forish Agro Valley МЧЖнинг 10 гектарлик қурилиш майдонида амалга оширилмоқда. Бу ерда 7650 квадрат метрли ишлаб чиқариш корпусларининг, 5480 квадрат метрли ишчи иншоотлари ва хизмат учун 1390 квадрат метрли бинолар қурилмоқда. Лойиҳани амалга ошириш муддати: 2017—2022 йиллар.

Лойиҳанинг якунловчи босқичида комплекс йилига 3000 тонна эчки сути ишлаб чиқаради ва чорва молларининг сони 2000 бошга етказилади.

Буларнинг барчаси улкан сармояни талаб қилади. Лойиҳани амалга ошириш 11,5 миллиард сўмга баҳоланган, шундан 3,5 миллиард сўми ташкилотнинг шахсий маблағи ҳисобига, қолган 8,5 миллиард сўми — «Трастбанк» хусусий акционерлик-тижорат банки кредитлари ҳисобига амалга оширилмоқда.

Наслдор эчиларни кўпайтиришга ихтисослашган ишлаб чиқариш субъектлари учун минимал ставкада, етти йиллик муддат билан кредит ажратилган, ундан дастлабки уч йили имтиёзли ҳисобланади.

Банк раҳбарлари билан учрашув вақтида «Трастбанк» бошқаруви раисининг ўринбосари Комил Габбазовнинг эчкичилик борасидаги чуқур билимлари мени ҳайрон қолдирди.

Албатта банк ходими уч миллион доллар ва 5,5 миллиард сўм сармоя тикилган ишнинг барча майда жиҳатларигача батафсил маълумотга эга бўлиши тушунарли. Комил Габбазов барча нарсадан хабардор: эчки сутининг таркибидан тортиб, мустаҳкам емиш базасини яратишгача, тоза занен зотларинининг аҳамияти ва беда турларига қадар.

Эчкичилик банк учун янги иш. Бироқ қишлоқ хўжалиги борасида янги эмасмиз. Масалан, биз Самарқанд вилоятида қишлоқ хўжалигининг тармоғи — паррандачилик бўйича йирик лойиҳаларни амалга оширишда иштирок этганмиз. Эчкичилик эса янги йўналиш. Бунинг учун Тошкент давлат аграр университетининг ўқитувчиларини таклиф қилдик, Андижон вилоятига бориб, 300 та занен эчкиларини сотиб олган фермернинг тажрибаларини ўргандик. Мамлакат, вилоят, туман бозорлари сиғими билан танишдик. Нидерландлар келиб сув ва тупроқнинг таҳлилини амалга оширди: минераллар таркиби қандай, йил давомида озиқлантириш учун нималар керак, мавсумий ҳосилдорликнинг тебранишлари ва ҳатто қандай беда танлаш керак эканлиги. Кенг қамровли тадқиқот хулосаларини қўлга киритдик.

Комил Габбазов, «Трастбанк» бошқаруви раисининг ўринбосари

Журналистлар 1 июль, шанба куни Жиззах вилоятининг Фориш туманида жойлашган Богдон посёлкасидан саккиз километр наридаги кампуснинг пойдеворига келажак учун хат қолдирилган таъмал тошини қўйишда иштирок этди. Ишлар давом этмоқда. Сув учун 160 метрли қудуқ қазилди. Янги комплекснинг эчкиларини суғориш ҳамда уларни ишончли озиқ-овқат билан таъминлаш базаси учун жуда кўп сув керак бўлади.

Бундан ташқари, эчки сутини ишлаб чиқаришга мўлжалланган завод ва ферманинг ихтисослашган улкан комплекси занен эчкиларининг маҳаллий шароитларга мослашиши учун хизмат қиладиган давлат аҳамиятидаги ишни ҳам бажаради.

Зенен эчкиларининг аҳамиятини ҳисобга олмасликнинг иложи йўқ. Швейцариянинг Берн кантонлигидаги Саанен шаҳрида урчитилган эчкилар йилига 600—700 литр сут беради. Агарда емиш ва сақлаш яхши амалга оширилса икки баробар кўп сут бериши мумкин. Рекорд даражада — 3499 литр сут берган ушбу турдаги эчкилар ҳам қайд этилган.

Қўйилган мақсад: дунёда энг яхши сут берадиган занен эчиларидан валютага 1000 тасини сотиб олиш ва у ўзининг ижобий жиҳатларини наслдан наслга қолдиришини таъминлаш. Бунда Европа, Россия ва Украинада ушбу турдаги фаолият билан шуғулланаган хорижлик мутахассислар ёрдам беради.

Қилинадиган ишлар ҳали кўп. Эчки сутини пастеризация қилиш ва қайта ишлаш, шунингдек, уни сақлаш учун керак бўладиган ускуналарни сотиб олиш керак. Бироқ Фориш тумани аҳолисининг бандлигини таъминлайдиган комплекснинг имкониятлари ҳозирданоқ кўриниб турибди. Биз, Ўзбекистон истеъмолчилари эса фойдали эчки сутидан тайёрланган, қаймоқ, пишлоқ, творогларни кутиб қоламиз.

Бахтиёр Насимов, «Дарё» шарҳловчиси