2017 йилдан Ғарбнинг ташқи иқтисодий стратегияси билан боғлиқ жараёнлар Марказий Осиё мамлакатларига бевосита ёки билвосита тарзда тобора кўпроқ таъсир ўтказа бошлайди. Бу ҳақда мутахассис Рустам Маҳмудов ўзининг «Капалак эффекти»: АҚШ иқтисодий дастурининг Марказий Осиёга таъсири мақоласида фикр билдирди.
Хусусан, АҚШнинг янги президенти Дональд Трамп томонидан Трансатлантика савдо ва инвестиция шериклигидан воз кечилиши бугунги кунда Евроиттифоқнинг кўпчилик мамлакатларида ҳокимият тепасида бўлган европалик глобалистларга кучли зарба беради, бу эса Евросиёдаги иқтисодий жараёнлар учун узоқ муддатли оқибатларга ҳам эга бўлади.
Европалик глобалистлар учун Трампнинг НАТО доирасида Европани ташқи хавфлардан ҳимоя қилишни молиялаштириш бўйича АҚШ сиёсатининг қайта кўриб чиқилиши ҳам яна бир зарба бўлиши мумкин.
АҚШ ва Европанинг ўзаро муносабатларида юзага келиши эҳтимоли бўлган ўзгаришлар иқтисодий нуқтаи назардан Марказий Осиёга Россия-Европа алоқалари орқали ҳам бевосита, ҳам билвосита таъсир ўтказиши мумкин.
Бундай шароитларда Евроиттифоқ мамлакатларида иккита талаб пайдо бўлиши мумкин. Биринчиси Вашингтон ва Лондон ўтказмоқчи бўлган демпинг сиёсатини олиб бориш билан боғлиқ. Бунга табиийки, Евроиттифоқдаги ягона сиёсат устидан ўз назоратини сақлашга уринаётган брюсселлик мансабдорлар тўсқинлик қилади. Иккинчи талаб эса Евроиттифоқ мамлакатларининг тезроқ Европадан ташқаридаги бозорларга чиқиши бўлади, чунки бу уларнинг миллий иқтисодиётлари ривожланиши учун туртки бўлиб хизмат қилади. Шу туфайли, Россиядан иқтисодий санкцияларни олиб ташлаш, шунингдек, етакчи собиқ иттифоқ бозорлари, шу жумладан, Ўзбекистон билан ҳамкорликни кучайтириш тарафдорлари сони ошишини кутиш мумкин
Бундан ташқари, Трамп агар Пекин юань курсини сунъий равишда пасайтиришни бас қилмаса, Хитой билан иқтисодий ҳамкорлик борасида қатор чеклов чораларини қўллашга тайёрлигини билдирди. АҚШ ва Хитой ўртасидаги эҳтимолий савдо-иқтисодий уруш Хитойнинг иқтисодий тараққиёти учун хавф туғдириши мумкин, ушбу мамлакат эса Марказий Осиё мамлакатлари учун етакчи савдо-иқтисодий ва инвестиция шеригидир, табиийки, ушбу мамлакатлар учун Хитой иқтисодиётининг заифлашуви манфаатли эмас.
Албатта, президент Трампнинг режалари илк 100 кун ичида дарҳол амалга оширилиши ҳақида гапиришга ҳали эрта. Бунга Конгрессдаги кучли оппонентлар қаршилик кўрсатади. Трампнинг солиқ ислоҳоти, углеводородлар қазиб чиқариш ва экспорт қилишни кўпайтириш ҳисобига мудофаа харажатларини ошириш, экологик талабларни юмшатиш каби радикал қадамлари қонун чиқарувчи ва ижро этувчи ҳокимият ўртасида жуда қизғин баҳсларни ва зиддиятларни келтириб чиқариши аниқ.
Шунга қарамай, жаҳон иқтисодиёти, шу жумладан, Марказий Осиё мамлакатлари иқтисодиётлари ҳам Америка иқтисодий сиёсатининг қатор йўналишлари жиддий ўзгаришларга учрашига тайёр туриши керак.
Изоҳ (0)