2016 йил 11 сентябрь куни АҚШда жаҳон тарихидаги мислсиз террорчилик ҳаракатлари амалга оширилганига 15 йил тўлди, дея хабар бермоқда «ТАСС». Фожиа қарийб 3 минг кишининг ҳаётига зомин бўлди.
Нью-Йоркда иккита Boeing 767 йўловчи самолёти Жаҳон савдо марказининг 110 қаватли эгизак биноларига келиб урилди, учинчи самолёт — Boeing 757 Вашингтондаги АҚШ мудофаа вазирлиги биносига қулаб тушди, тўртинчи самолёт эса (у ҳам Boeing 757) Питсбург шаҳридан 80 миль нарига тушди. Самолётлар American Airlines ва United Airlines авиакомпанияларига тегишли бўлган ва худкуш террорчилар томонидан ўғирлаб кетилган.
Нью-Йоркка етказилган зарар қарийб 36 миллиард долларга тенг бўлди, ЖСТ миноралари жойлашган ҳудудни тозалаш ишлари саккиз ойдан ортиқ давом этди. Пентагоннинг вайрон бўлган ғарбий қаноти 2002 йил сентябригача қайта тикланди.
Ушбу ҳодисалар хотирасига 11 сентябрь АҚШда Ватанпарварлик куни ва Ибодатлар куни сифатида нишонланади. Бутун мамлакат бўйлаб маҳаллий ҳукумат, университет, мактаб, жамоатчилик уюшмалари томонидан ташкил қилинган хотирлаш маросимлари, мотам тадбирлари ва хотира концертлари бўлиб ўтади. Федерал биноларнинг барчасида шу куни давлат байроқлари туширилади.
Теракт юз берган вазиятни ўрганиш билан АҚШга террорчилик ҳужумлари бўйича миллий комиссия шуғулланди. Унинг фаолияти натижаси сифатида 2004 йил июлида маъруза чоп этилди, унга кўра, Америка разведка хизматлари ҳаракатлари координацияланмагани туфайли терактлар олди олинмаган. 2004 йил августида АҚШ президенти Жорж Буш Америка разведкасини ислоҳ қилиш ҳақида бир нечта фармон имзолади.
19 нафар худкуш террорчиларнинг барчасининг шахси аниқланди — улар Миср, Саудия Арабистони, БАА ва Ливан фуқаролари бўлиб чиқди. Улар «Ал-Қоида» террорчилик ташкилотига алоқадор бўлиб, АҚШда қонуний равишда яшаган, уларнинг баъзилари эса Америка учувчилик мактабларида ўқиган.
2001 йил октябрда АҚШ ва Буюк Британиянинг Афғонистондаги операцияси бошланди, унинг мақсади «Ал-Қоида» базаларини йўқ қилиш ва унинг бошлиғи Усама бин Ладенни қидириб топишдан иборат бўлди. «Биринчи рақамли халқаро террорчи» Усама бин Ладен 2011 йил 2 майга ўтар кечаси Абботобод шаҳрида АҚШ махсус хизматлари операцияси натижасида ўлдирилди.
2007 йил январида Гамбургда Марокаш фуқароси Мунир ал-Мутасаддиқ 15 йилга қамалди, у 11 сентябрдаги терактга тайёргарлик кўришда қатнашганликда айбланди. У «Ал-Қоида»нинг «Гамбург ячейкаси» билан алоқада бўлган, Жаҳон савдо ташкилотининг эгизак биноларини йўқ қилган худкуш учувчилар айнан шу гуруҳнинг аъзолари бўлган.
2006 йил майида Вашинтон яқинидаги Александрияда асли марокашлик Франция фуқароси Закариа Мусавий устидан суд жараёни якунланди, АҚШ ҳукумати унга нисбатан терактларга алоқадорлик айбловини илгари сурганди. Мусавий умрбод қамоққа маҳкум этилди.
2008 йил 5 июнда Американинг Гуантанамодаги ҳарбий базасида (у ерда террорчилар учун махсус турма бор) терактлар ташкилотчиси Халид Шайх Муҳаммад ва унинг тўрт нафар шериги устидан суд жараёни бошланди. Улар терроризм, самолётларни қўлга олиш, оммавий қирғин, фуқаро шахсларга ҳужум қилиш мақсадида тил бириктиришда айбланмоқда. Суд жараёни бир неча марта бошланиб, бир неча марта тўхтатилди.
11 сентябрь терактлари терроризмга қарши кураш бўйича халқаро ҳамкорликка сезиларли таъсир ўтказди. Хусусан, мамлакатларнинг глобал аксилтеррорчилик коалицияси юзага келди, улар АҚШ ва Буюк Британиянинг Афғонистондаги операциясини қўллаб-қувватлади.
Халқаро аксилтеррорчилик ҳамкорлиги учун БМТ Хавфсизлик Кенгашининг резолюцияси орқали қонуний асос яратилди, ушбу ҳужжатга кўра, барча мамлакатлар ўз ҳудудларида террорчилик операциялари учун тўсқинлик яратиши керак.
2002 йил 10 апрелда Террорчиликни молиялаштиришга қарши кураш ҳақидаги халқаро конвенция кучга кирди. Ҳужжат 1999 йилда БМТ Бош Ассамблеяси томонидан қабул қилинган, аммо 11 сентябрь воқеаларидан кейин кучга кириши учун зарур бўлган миқдорда ратификацияларга эга бўлган эди.
Фожиадан сўнг, шунингдек, Молиявий суиистеъмолга қарши кураш бўйича халқаро гуруҳ БМТ билан террорчиликка қарши кураш борасида ҳамкорликни кучайтирди.
2001 йил декабридан бошлаб Евроиттифоқ ҳар йили террорчилик ташкилотларининг қора рўйхатини эълон қилиб келади.
2015 йил июнида Марказий разведка бошқармаси 2001 йил 11 сентябрь терактлари бўйича қатор ҳужжатларни ошкор қилди. Муассаса таъкидлашича, уларда гап «хизматнинг терактгача бўлган фаолияти» ҳақида боради. Улар орасида қарийб 500 саҳифали ҳисобот ҳам бўлиб, унда терактдан аввалроқ агентлик олдида пайдо бўлган «тизимли муаммолар» ҳақида ҳикоя қилинади.
Изоҳ (0)