АҚШнинг Verizon Communications компанияси Yahoo!’нинг асосий бизнесини 4,8 миллиард долларга сотиб олаётганини эълон қилди (таққослаш учун, Facebook компанияси WhatsApp мессенжерини 19 миллиард долларга сотиб олган эди). Энг қизиқарли интернет-компаниялардан бирининг мустақил тарихи шу билан якунига етди: интернет замонининг ибтидосида пешқадамлар сафида турган ва ҳозирда Facebook ёки Google каби компанияга айланиши мумкин бўлган Yahoo! ўз менежментининг хатолари сабаб ривожланишдан тўхтаб қолди. «Meduza» нашри Yahoo!’нинг тарихини ёдга олди.
1. Yahoo!’га асос солинганига 20 йилдан ошди, яъни, у Facebook пайдо бўлишидан анча аввал, Google’дан эса икки йил аввал ишга тушган. Стенфорд университети аспирантлари Дэвид Фило ва Жерри Янг аввалига шунчаки интернетдаги сайтлар «каталоги»ни тайёрлаган, бироқ фаолиятининг дастлабки давридаёқ у ўз замонасидан илгарилаб кета олган. 1998 йилга келиб Yahoo!’нинг бош саҳифаси интернетдаги энг оммабоп саҳифалардан бирига айланиб улгурганди; 2004 йилга қадар, гмаил пайдо бўлишидан аввал, ҳамма айнан Yahoo!’нинг почтасидан фойдаланарди (ҳа, ҳотмаил ҳам бор эди). Умуман олганда, Yahoo!’нинг старти аъло даражада бўлган — бироқ кейин нимадир бўлди.
2. Фаолиятининг илк йилларида Yahoo! бир неча зўр харидлардан воз кечган, ваҳоланки, айнан ўша савдолар сабаб бугун у янада кучлироқ бўлиши мумкин эди. Норасмий маълумотларга кўра, компания имкониятлари бўла туриб, икки марта Google’ни сотиб олмаган — аввалига, 1998 йили Google учун 1 миллион долларни қиммат деб ҳисоблаган, 2002 йили эса уч миллиард доллардан ортиқ тўламайман, деб туриб олган. Бундан ташқари, Facebook ҳозиргидек машҳур ва оммабоп бўлиб кетишидан анча илгари Yahoo! уни сотиб олишга уринган, бироқ томонлар нарх борасида келиша олмаган.
3. Yahoo!’нинг нафақат амалга ошмаган харидлари, балки амалга ошган харидлари ҳам катта хатога айланган. Broadcast.com қандай сайт эканлигини ҳозир биров билмаса керак, бироқ 1999 йили Yahoo! шу лойиҳа учун 5,7 миллиард доллар тўлаган. Overture нималигини биласизми? Бу «клик эвазига тўлов» технологиясини ўйлаб топган компания — айнан шу технология ортидан кейинроқ Google Adwords бойиб кетди. 2008 йили Yahoo!’нинг ўзи сотилиши мумкин эди — Microsoft қарийб 45 миллиард долларлик таклиф билан чиққан. Кўпчилик айнан шу таклифнинг рад этилишини Yahoo! раҳбариятининг қолган барча катта хатоларидан ҳам каттароқ хато деб ҳисоблайди.
4. Шунга қарамай, Yahoo! айнан ўзининг савдо келишувлари туфайли бугун ҳам мавжуд бўлиб турибди. Бахтга қарши, муваффақиятли чиққан келишувларнинг кўпчилиги Америка бозорида эмас, балки хорижда расмийлаштирилган. Хусусан, Yahoo! Хитойнинг Alibaba интернет-ретейлери билан қўшма корхона ташкил этди, бу корхона эса кейинчалик қиймати 200 миллиард доллардан ортиқ бўлган гигант компанияга айланиб кетди. Ҳозир Yahoo! Alibaba’нинг 15 фоизига эгалик қилади — бу 31,2 миллиард доллар дегани. Қиёслаш учун, Yahoo!’нинг бутун капитализацияси 38 миллиард долларга тенг ва бу сумма, ўйлаб кўрилса, нафақат Alibaba’даги улушни, балки Yahoo Japan’даги ҳисса (яна 8,3 миллиард доллар)ни ҳам ўз ичига олиши керак. Оддий қилиб айтганда, Япония ва Хитой корхоналаридаги улушни ҳисобдан чиқариб ташласа, Yahoo! қиймати манфий томондаги ширкатга айланиб қолади.
5. Verizon эса Alibaba ва Yahoo Japan’дан ортиб қолган активларни ҳам нимагадир арзийди, деб ҳисобламоқда. Аниқроғи, 4,8 миллиард долларга. Бу пул эвазига Verizon Осиёдаги бизнес ва патентлар тўпламидан бошқа ҳамма нарсани, хусусан, Yahoo!’нинг барча кўчмас мулклари, ойига бир миллиардга яқин уникал фойдаланувчилар (225 миллион киши ҳали ҳам Yahoo! электрон почталаридан фойдаланади) ва бир неча алоҳида компанияларни, жумладан, Tumblr’ни қўлга киритади. Yahoo!’да инвесторлар ишонч билдириши мумкин бирорта илғор технология ё лойиҳа йўқ — компания кўпдан бери трендларга етиб олишга ҳаракат қилади, холос; ўзи ҳеч нарсага асосчи ёки бошловчи бўлмай қўйган.
Диққат, диққат! «Дарё»нинг Telegram’даги расмий канали — «Тошқин ‘Дарё’»га обуна бўлиб, янгиликлардан овозли кўринишда баҳраманд бўлишингиз мумкин.
Изоҳ (0)