O‘zbekiston xalq artisti Erkin Komilov ijoddan baxtini topgan, ammo shaxsiy hayotida ko‘plab qiyinchiliklarga uchragan. Bugungi kunga kelib, uni ham o‘zbek kinosining tirik afsonalaridan biri deyish mumkin. Boisi, u ko‘plab ustoz san’atkorlar bilan bir sahnada ijod qilgan. Hatto Shukur Burhonovning nazariga tushib, shogird bo‘lish baxti ham unga nasib etgan.
“Oilamizda 22 ta farzand bo‘lgan”
Erkin Komilov 1946-yili Andijon viloyatining Xo‘jaobod tumanida dunyoga kelgan. Kufa qishlog‘i O‘shga yaqin, Andijon markazidan esa 30 km uzoqlikda joylashgan. Otasi Komil qori o‘z davrining ilmli insonlaridan biri bo‘lgan.
— Urushdan keyingi qiyinchilik yillarida dunyoga kelganman. U yillari tibbiyot ham haminqadar bo‘lgan. Otamning aytishicha, men oilaning 19-farzandi bo‘lganman va mendan avvalgi barcha opa-akalarim kasallik sabab vafot etishgan. U paytlarda suvchechak va qizamiq bilan ham bolalar nobud bo‘lardi. Men tug‘ilgach, odamlar dadamga Xudoyberdi deb ism qo‘yishni maslahat berishgan. Ammo otam “O‘g‘lim erkin tug‘ildi, ming shukr, ismini ham Erkinjon deb qo‘ysam”, degan ekan. Mendan keyin yana uch farzand dunyoga kelgan, — deydi Erkin Komilov.
“Bolalikdagi qiyinchiliklar...”
Ijodkor bolalik yillaridagi qiyinchiliklar va otasi berkitib kitob o‘qiganini ko‘rgani haqida so‘zlab berdi.
— U paytlarda rostmana maktab qayoqda deysiz, sharoiti bor kishining uyidagi bo‘sh xonalardan sinfxona sifatida foydalanardik. Singlim ikkalamiz bitta siyohdon bilan bitta ruchkani o‘rtada ishlatganimiz bois har kuni uni maktabdan qaytishini intiqlik bilan kutib o‘tirardim.
Yoz paytlari o‘qishimiz uncha mushkullik tug‘dirmasa-da, biz bolalarga qishda juda qiyin edi. Sovqotib qolmaslik uchun maktabga qalin paxtali shim, hamma yog‘i yamoqdan iborat eski paltolar kiyib, ba’zan shunda ham sovuqdan oyoq-qo‘llarimiz uvishib qolardi. Har zamonda bir ko‘mir solib yoqiladigan pechka shu darajada tutab ketardiki, hammamizning ko‘zimiz achishib, yo‘tal tutar edi.
Otam rahmatli nihoyatda ilmli inson bo‘lgan. Qur’oni Karimni arab tilida ham qiroat bilan o‘qir edi. 5-6 yoshimda yerdagi kigizni ochib, kitoblarni o‘rachaga joylab qo‘yayotganini ko‘rdim. Bolaligimga borib, “Kitoblarni yerda saqlamasa aynib qolarkan-da”, deb o‘ylabman. Ba’zan uyimizga mahalladagi erkaklar kirib “Qori aka, biror narsa o‘qib bering”, deyishardi. Otam kigiz ostidan kitoblarni olib o‘qir va yana joylab qo‘yardi. Keyin bilsam u paytlarda, nafaqat diniy, balki Cho‘lpon, Qodiriy kabi ijodkorlarning ham asarlarini o‘qish taqiqlangan ekan. Bir kuni ko‘chada o‘ynayotgan bir odam oldiga chaqirib aldab “Qorining o‘g‘li, uyinglarda kitob bormi? Otang ularni qayerda saqlaydi”, dedi. Otam qamalishidan qo‘rqib “Kitobimiz yo‘q, otam hech nima o‘qimaydi”, dedim. Buni otamga aytganimda juda qo‘rqib ketgandi, — deydi Erkin Komilov.
“Onam sabab san’atga mehr qo‘yganman”
Erkin Komilovning oilasida san’atkorlar yo‘q, ammo u onasining teatrga olib borganidan keyin san’atga mehr qo‘yganini so‘zlab berdi.
— Onam bir oyda bir yuradigan mashinaga o‘tkazib, O‘sh shahriga olib borgan. Tomoshagoh, qilich taqqan odamlar, qo‘shiqlar... Xullas, avvaliga bu qanday tomosha ekanligini tushunmaganman. Keyin onam bu teatr ekanligi va “Tohir va Zuhra” spektakli namoyish etilayotganini aytgan. Qayta-qayta takrorlab, teatr so‘zini yod olganman. Shundan keyin onamdan teatrga yana olib borishni so‘raganman. Onam “Qori, o‘g‘lingiz yana teatrga boraman deyapti”, deganida “Olib boring”, degan javobni olgan. Uzoq kutilgan farzand bo‘lganim uchun ota-onam rayimga qarashardi. Mashina oyda bir yurgani uchun onam ikkimiz piyoda 5 km yo‘lni bosib, tomosha ko‘rib qaytardik, — deydi Erkin Komilov.
“Konserva zavodida ishlaydi”
Qahramonimiz maktabni tamomlab, Toshkentga kelishni va san’at oliygohiga hujjat topshirishni niyat qiladi. Ammo bu haqida otasiga indamaydi. Sodda insonlar esa uni institutni bitirib, konserva zavodida ishga kiradi, deb o‘ylashadi.
— 1963-yili Toshkentga kelganman. O‘sha yili institutga hujjat topshirgan bo‘lajak aktyorlarni ko‘rib tarvuzim qo‘ltig‘imdan tushgan. Chunki ular nihoyatda iste’dodli va chiroyli edi. Gulchehra Jamilova bilan kursdosh bo‘lganmiz. Ularning chiroyi va iste’dodi oldida men yo‘qdek edim. Ammo omad kulib boqdi va talaba bo‘ldim. Ammo bu haqida otam bilmasdi. Qaysi institutga kirganimni so‘raganida onam “Konserva dedi, uni bitirib, Andijondagi zavodga ishga kirarkan”, degan, — deydi Erkin Komilov.
“Qori, o‘g‘lingiz artist bo‘libdi, telebizorda chiqdi”
Erkin Komilov uchinchi kursdan boshlab kichik rollari bilan ekranda ko‘rinish bera boshlaydi. O‘g‘lining san’atkor bo‘lganidan bexabar otaga esa tanish-bilishlar bu haqida gullab qo‘yishadi.
— Otam o‘sha kuniyoq Toshkentga kelgan. O‘sha yili teatrda ishlaganim uchun bir xonali uy berishgan edi. Otamni o‘sha uyga olib borganman. “Meni teatrga olib borasan, ko‘raychi, artistlar qanday bo‘larkan”, degan. Keyin bilsam, u meni o‘zi bilan Andijonga olib ketishni reja qilgan ekan. Ertasi kunga teatrga olib bordim, majlis bo‘lgani uchun orqa qatorga o‘tkazdim. Majlisda Shukur Burhonov, Sora Eshonto‘rayeva, Zaynab Sadriyeva, Olim Xo‘jayev kabi aktyorlar so‘zga chiqib, gapirishgan. Majlisdan keyin otamning oldiga kelgan “Artistlar aqlli, durust insonlar bo‘lar ekan”, degan. Mana shundan keyin Toshkentda qolib, ijod qilishimga qarshilik qilmagan, — deydi Erkin Komilov.
“Seni armiyaga olib ketamiz”
Teatrda ishlab yurgan Erkin Komilovga uch yillik armiyaga borish uchun yo‘llanma kelgan. U sochlarini oldirib, ketishga tayyorgarlik ko‘rayotganda Shukur Burhonov rahbarlarga aytib uni armiyadan olib qolgan.
— “Iya, sen armiyaga ketsang, spektakllar nima bo‘ladi? Uch yil ijodsiz yashaysanmi?” deb meni oldiga solib, rahbarlarning qabuliga kirgan. U paytda harbiy xizmatga bormaslikka jinoyat deb qaralardi. Shukur Burhonov rahbarlarga vaziyatni tushuntirib, harbiy xizmatdan ozod qilgan. O‘ylab qarasam, hozir men bunday qilolmayman. Balki qo‘limdan kelar, ammo vaqt topmasligim mumkin, — deydi Erkin Komilov.
“Gunohlarim ko‘p...”
Aktyor tahoratsiz sahnaga chiqmagani va Mirzo Ulug‘bek rolini ijro etishdan avval u insonning qabrini ziyorat qilgani haqida so‘zlab berdi.
— Gunohlarim ko‘p, buni juda yaxshi bilaman. San’at haqida ham turli qarashlar bor. Ammo mening fikrimcha, sahna poklikni yaxshi ko‘radi. Shu kungacha biror marta tahorat olmay, sahnaga chiqqan inson emasman. Hatto Samarqand teatrida sahnalashtirilgan Mirzo Ulug‘bek rolini ijro etishdan avval juda tushkun ahvolga tushib qolganman. Shunda Mirzo Ulug‘bek maqbarasiga borib ziyorat qilganman, rozilik olganimdan keyin rolga kirishishim ham oson kechgan, — deydi Erkin Komilov.
“Ikki ayolim vafot etgan...”
Erkin Komilov shaxsiy hayotida ko‘plab sinovlarni boshdan kechirgan. Xususan, ayollari vafot etgan, besh farzand bilan yolg‘iz qolgan.
.jpg)
— Fotima va Zuhra qizlarimning onasi yurak xuruji bilan 24 yoshida vafot etgan. Bolalar menda qolib ketdi, u kunlar o‘tdi. Keyin ustozim Shukur Burhonovning yordami bilan bolalar teatrida ishlaydigan Mo‘tabar ismli bir qizga uylandim. Alloh farzandlar berdi, 44 yoshida u ham vafot etdi. Besh qizimni o‘zim uzatdim, o‘g‘illarimni to‘y qildim.
Undan keyin baribir erkak kishi uylanmasa bo‘lmas ekan, uy ishlari, o‘zim ko‘chada yursam, ovqat, dazmol qilish degandek, ayol kishi erkakning orqasida qolgani yaxshi ekan. O‘zimdan o‘tganini o‘zim bilaman, mana hozir hech narsani ko‘rmagandek bo‘lib ketdim. Hozirgi ayolim Mahbubaning bahosi yo‘q, menga qaraydi, shifokorim ham, oshpazim ham Mahbuba, — deydi Erkin Komilov.
Erkin Komilov 61 yoshida yana bir bor otalik baxtiga musharraf bo‘lgan. U supraqoqdi o‘g‘liga Olovuddin deb ism qo‘ygan.
“Men hali orzumdagi rolni o‘ynaganim yo‘q”
Erkin Komilov faoliyati davomida kino va teatrda barcha yo‘nalishdagi rollarni ijro etdi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Ammo aktyor rollaridan qoniqmaydi va hamon orzusidagi rolni kutib yashamoqda.
— Ko‘p rollarni ijro etdim. Ammo orzuyimdagi sof, samimiy o‘zbek timsolini yaratolganim yo‘q. Bunday rolni kutib yashayapman, — deydi Erkin Komilov.
Izoh (0)