Rejissor Zulfiqor Musoqovning mashhur “Abdullajon” filmidagi Bozorboy roli O‘zbekiston xalq artisti, marhum Obid Yunusov uchun yozilgan.
Ma’lumotlarga qaraganda Obid Yunusov ushbu rolga tasdiqlanib, syomka maydoniga ham borgan. Lekin kino tomoshabinlar ushbu rolda o‘sha vaqtda film kastingidan o‘ta olmagan, O‘zbekiston xalq artisti Rajab Adashevni ko‘radi.
“Daryo” muxbiri Feruz Muhammad Rajab Adashev bilan intervyuda Obid Yunusov uchun yozilgan ssenariyda, bosh rolni ijro etish unga qanday nasib etgani, ijodiy guruh Bozorboy rolida Obid Yunusovni tasavvur qilgan vaziyatda, Rajab Adashev o‘sha muhitga moslashishi qanday kechgani, partnyorlari bilan qanday kelishib ketganiga qiziqdi.
Xullas yaxshi savol, juda yaxshi savol. “Abdullajon” filmi ijodiy guruhini “O‘zbekfilm”dan o‘zim kuzatib qo‘yganman. Ichimda “filmga tasdiqlanmaganim uchun hech qanday achinish yoki “tarvuzi qo‘ltig‘idan tushgandek” holat bo‘lmagan, lekin “ketishdi-ya, ketishdi”, degan xayol ham o‘tgan.Ma’lumot uchun, Rajab Adashev 1944-yil 15-iyul kuni Samarqand viloyati Urgut tumanida tug‘ilgan. Ostrovskiy nomidagi Toshkent teatr va san’at institutining aktyorlik fakultetini tamomlagan. Kinodagi faoliyati 1964-yildan boshlangan. 100 dan ortiq filmlarda rol ijro etgan.Ijodiy guruh 1991-yilning 17-sentabrida suratga olish maydoniga ketishgan bo‘lsa, ertasi kuni soat 5 larda Bozorboy Abdullajon bilan qarindoshlar jam bo‘lgan uyga kirib kelgan sahnaning tasvirga olish ishlari bilan boshlanar edi.
To‘ytepada ikki qavatli mehmonxonada turishgan, jamoa taxminan soat 12-13 larda tushlik qilgan, mehmonxona pastidagi oshxonasiga tushishgan. Obid aka ham tushgan, o‘zlari o‘tirganlarmi, sheriklari bilanmi, xullas nariroqda o‘tirgan ikki namanganlik “Iye, O‘tkuriy-ku” deb tanib qolishadi va kelib salomlashib, yoniga o‘tirishadi. Yonidan shishani chiqarib, “Obid aka, Namanganga borganda odamlarga nima deyman? Shu odam bilan ko‘rishdim, anaqa bo‘lmadi deymanmi?” deb, boshlashgan. 3 kishi bitta shishani yoki ikkitani bo‘shatishgan.
Soat ikki yoki uchda yotishgan. To‘rt yarimda uyg‘otish boshlangan, Grisha degan yordamchi bor edi, “Obid aka, na syomki” deb chaqirganida, Obid aka shirakayf holda chiqib kelgan va “Men tayyorman” deb turgan joyida rejissor ham ko‘rib qoladi. O‘shanda Obid aka mardlik qilib, shartta kiyim-kechaklarini yig‘ishtirib Toshkentga jo‘nab ketgan. Shu bilan keyin ijodiy guruh meni qidirishni boshlashgan.
O‘sha oqshomni o‘zida menga Farhod ismli film direktori telefon qilib, kelib olib ketdi. Borganimda, ayni men bola bilan kirib keladigan sahnada, ayolim, bolalarimni olayotgan ekan. Keyin men ham o‘sha yerdan kirishib ketganman.
Tez moslashib ketishimga rejissor Zulfiqor Musoqovning xizmati katta. U hammaga “Obid aka o‘ynamaydigan bo‘ldi, Rajab Adashev o‘ynaydi, u hozir keladi” deb tayinlab chiqqan ekan. Kelganimda hech kim “Iye, Obid Yunusov o‘ynashi kerak edi-ku” deb hayron bo‘lmadi. Hatto o‘zimda ham shunga o‘xshash fikr keyinchalik paydo bo‘lgandi. Film olinib bo‘lingach, juda ko‘p vaqtdan so‘ng, rahmatli To‘ti Yusupova olamdan o‘tganidan keyin turli xayollar keldi: Shular nimani o‘ylagan ekan? Obid Yunusov bilan rol o‘ynashni kutayotgan odamlar birdan meni ko‘rib g‘alati bo‘lmaganmikin?
Lekin professional aktyorlar hech narsani bildirmasdan turib, men bilan chinakamiga, dildan o‘ynashni boshlashgan. Chunki usta aktyor usta aktyor-da!
Men bu narsaga e’tibor bermaganman, sababi holatni tabiiy qabul qilganman.
Rejissor menga aytganki, “Rajab aka, bu mening uchinchi kartinam. Iloji boricha samimiy o‘ynang. Hech qanaqa siyosiy gazetalar o‘qimang, televizor ham ko‘rmang. Bu shunaqa faqat o‘zining oilasini, mol-holini, yerini o‘ylaydigan Bozorboy aka, u shunaqa odam deb tushuntirgan. Men o‘shanda nozik joyini topganman, Zulfiqor Musoqov ham har bir epizodda ma’qullab turgan.
Usta aktyorlar bilan ishlash har bir aktyorga huzur bag‘ishlaydi. Usta bo‘lmagan aktyorlar bilan o‘ynasangiz, ularning ko‘zlari jovdirab turadi. “To‘g‘ri o‘ynayapmanmi yoki noto‘g‘rimi?”, “Iye bu kishi o‘ynayaptimi, anavi o‘ynashi kerak edi-yu” degan savollar miyasida turadi. Shu savollarga javob qidirib, miyasi o‘sha bilan band bo‘lib qoladi. Rol haqida o‘ylamay qoladi.
Rajab Adashev, O‘zbekiston xalq artisti
Rajab Adashev 1993-yilda “Abdullajon” filmidagi “Eng yaxshi erkak roli uchun” mukofot, 1997-yilda O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist, 2010-yilda O‘zbekiston xalq artisti, 2021-yilda “Do‘stlik” ordeni, 2022-yilda San’at va madaniyat fidokori”, “Mehnat faxriysi”, “Kinematografiya fidokori” kabi unvon va mukofotlariga munosib ko‘rilgan.
Izoh (0)