Davlat budjeti mablag‘larining maqsadli sarflanishi doimi muammo bo‘lib kelgan. Bu haqda moliya vaziri Timur Ishmetov Senat yalpi majlisida ma’lum qildi, deya xabar bermoqda “Daryo” muxbiri.

Timur Ishmetovning ta’kidlashicha, budjetni rejalashtirishda intizomni shakllantirish qiyin kechmoqda.

Davlat budjeti mablag‘larining maqsadli sarflanishi doimo muammo bo‘lib kelgan. Avvalo, bu masala vazirliklarda ishni tashkil etish bilan bog‘liq. Ikkinchi tomondan, xatomiz va kamchiligimiz budjet mablag‘larini rejalashtirganda intizomni shakllantirish qiyin bo‘lmoqda. Bu muammoni birlashib hal qilish zarur. Budjetni shakllantirish grafigi bor.

Masalan, 2023-yilning davlat budjetini shakllantirishda hech kimdan o‘z vaqtida, sifatli ma’lumot ololmayapmiz. Raqamlar qayta-qayta ko‘rib chiqilaveradi. Vazirliklar yangi loyihalar vaqtini surish, ularni hukumatga chiqarish, qaror qabul qilishni aytadi, “shu topishiriqni bajarish kerak”, deydi. Moliya vaziri sifatida “yo‘q, bunga pul berish kerak emas”, deya ayta olmaymiz.

Mana hozir 2022-yil budjetiga o‘zgartirish kiritish masalasini ko‘rib chiqyapmiz. To‘g‘ri tushunish kerakki, budjet resurslari cheklangan. Birinchi navbatda eng muhim masalalarga pul ajratishni o‘rganishimiz kerak. Har bir vazirlikda ichki nazoratni tashkil etishga vaqt talab qilinmoqda. Hamma narsani tekshirib, ortidan yurib bo‘lmaydi. Bu imkonsiz. Vazirliklarning budjet mablag‘laridan foydalanish jarayonini nazorat qilish tizimi yaratilishi kerak.

Davlat xaridlari bo‘yicha aniqlanayotgan kamchiliklar ochiqlanayotgani ham bir tomondan nazorat tizimi ishining ijobiy tomoni sifatida ko‘rish mumkin.

Yana bir og‘riqli masala — budjetdan tashqari jamg‘armalar mablag‘larini sarflash. Aslida u ham xalqning puli. Biz bu jamg‘armalar mablag‘larini to‘g‘ridan to‘g‘ri budjetga tushirish tarafdorimiz. Ko‘plab shu kabi jamg‘armalar mablag‘lari xodimlar oylik-maoshlariga qo‘shib berilgan. Ikkinchidan esa kapital xarajatlarga, ya’ni qurilishlarga sarflangan. Aslida bunday qurilishlarni investitsiya dasturi doirasida amalga oshirish lozim. Avvallari vazirlik va idoralar budjetdan tashqari jamg‘armalar mablag‘larini bino qurishga sarflagan.

Biz budjet mablag‘larini to‘g‘ri sarflashni o‘rganishimiz zarur. Bu uchun o‘sha vazirliklar binosini qurish muhimroqmi, yoki maktab qurish zarurmi, degan masalani birgalikda ko‘rish kerak.

Timur Ishmetov, moliya vaziri

Timur Ishmetovning qo‘shimcha qilishicha, muammoga jamoatchilik nazorati ham muhim yechimlardan biri.

“Jamoatchilik nazoratini ta’minlash uchun barcha budjet ma’lumotlari ochiqligini ta’minlash kerak. Ochiq budjet portali bor. Ko‘pchilik undan foydalanishni bilmaydi. Lekin barcha budjet xarajatlari undan o‘rin oladi. Davlat xaridlari bo‘yicha ham barcha ma’lumotlar u yerda bor. Chunki sotib olinayotgan narsa va uning narxi portalga joylashtirilmasa, to‘lov o‘tmaydi. Albatta, portaldan foydalanish masalasi muhim. U yerda ma’lumotlar shunchalik ko‘pki, uni tushunish uchun juda katta mehnat talab qilinadi. Ma’lumotlarni oson topish mexanizmi takomillashtirib borilsa, jamoatchilikning buni nazorat qilishga qurbi yetadi”, — dedi vazir.

Avvalroq Timur Ishmetov 2023-yil 1-yanvardan davlat xaridlari portali yangi shaklda ishga tushirilishini, undagi barcha ma’lumotlar tahlili bilan chiqilishini aytgandi.