Joriy yilda O‘zbekistonda YIM, inflyatsiya va investitsiyalar dinamikasi qanday o‘zgardi?

2022-yilning 9 oyi yakunlariga ko‘ra, O‘zbekiston iqtisodiyoti beqaror global muhit, jahon bozoridagi narxlar shoklari va noaniqlik sharoitida barqarorlik va kuchli o‘sish sur’atlarini namoyish etishda davom etmoqda. Bu haqda “Daryo”ga Review xabar bermoqda.

O‘zbekiston Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, yanvar—sentabr oylarida O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulot (YIM) 5,8 foizga o‘sdi.

Ushbu davrda asosiy savdo sheriklari bo‘lgan mamlakatlarda iqtisodiy vaziyat turlicha rivojlandi. Shunday qilib, Qirg‘izistonda YIM 7,4 foizga o‘sdi, 2021-yil yanvar—sentabr oylarida esa 0,2 foizga biroz pasayish kuzatildi.

Qozog‘istonda o‘sish sur’ati 2021-yil yanvar—sentabr oylarida 3,6 foizdan 2022-yilning shu davriga nisbatan 2,8 foizga sekinlashdi. Rossiyada joriy yilning 8 oyi davomida YIM -1,5 foizga kamaydi.

9 oy ichida O‘zbekistonda tashqi shoklar fonida inflyatsiya 2021-yilning yanvar—sentabr oylarida 5,9 foizga nisbatan 9 foizga tezlashdi. Asosan oziq–ovqat mahsulotlariga narxlar ko‘tarildi — 10 foiz (2021-yil 9 oy uchun 6,7 foiz) va nooziq-ovqat mahsulotlari — 7,9 foiz (4,9 foiz).

Shu bilan birga, pullik xizmatlar narxlarining o‘sishi 2021-yilning 9 oyida 6,1 foizdan 2022-yilning shu davrida 4,8 foizgacha sekinlashdi.

Asosiy kapitalga investitsiyalar dinamikasi ijobiy, ammo pandemiyadan oldingi darajaga nisbatan o‘rtacha darajada qolmoqda. 9 oy davomida investitsiyalarning o‘sishi o‘tgan yilning shu davridagi 3,9 foizga nisbatan 5 foizni tashkil etdi.

Ijobiy oqim asosan markazlashtirilmagan investitsiyalar hajmining 13,2 foizga o‘sishi bilan bog‘liq.

Jumladan, korxonalarning o‘z mablag‘lari hisobidan yo‘naltirilgan investitsiyalar hajmi 31 foizga, tijorat banklari kreditlari va boshqa qarz mablag‘lari hisobidan yo‘naltirilgan investitsiyalar hajmi 30 foizga oshdi. Aholi mablag‘larini investitsiyalashda 12,6 foizga juft raqamli dinamika kuzatilmoqda.

Shu bilan birga, markazlashtirilgan investitsiyalarni qisqartirish tendensiyasi davom etmoqda, ularning hajmi o‘tgan yilga nisbatan 28 foizga kamaydi.

Davlat kafolati ostida tashqi kreditlarni jalb qilish bo‘yicha joriy etilgan me’yoriy cheklovlar ularning o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 50 foizdan ko‘proq qisqarishiga olib keldi. Budjet investitsiyalari ham 4,3 foizga kamaydi.

Umuman olganda, asosiy kapitalga yo‘naltirilgan investitsiyalarning umumiy hajmidagi markazlashtirilgan investitsiyalarning ulushi 2021-yil yanvar—sentabr oylaridagi 20 foizdan 2022-yilning 9 oyida 13,7 foizga kamaydi.