Senat raisi Tanzila Norboyeva Qoraqalpog‘iston va Xorazm viloyatida yangi ish o‘rinlarini yaratish va aholi bandligini ta’minlash bo‘yicha amalga oshirilgan ishlarni o‘rganish natijalari to‘g‘risida fikr bildirdi.
Quyida Senat raisining fikrlari to‘liq holda keltiriladi.
Albatta, yangi ish o‘rinlarini yaratish va aholi bandligini ta’minlash bilan bog‘liq tizimli masalalar respublika darajasida hal qilinadi. E’tirozlar o‘rinli. Bandlik masalasini amaliy hal etishda muhim bo‘lgan mehnat yarmarkalarini o‘tkazish, ularning samaradorligini oshirish, band qilingan aholiga to‘lanadigan ish haqi munosib mehnat standartlariga to‘liq javob berishi, bu borada xususiy korxonalar o‘rtasida sog‘lom raqobatni ta’minlashga qaratilgan qanday ishlar mas’ullar tomonidan yo‘lga qo‘yilgan? Kvotalangan ish o‘rinlari qanchani tashkil etadi? Va, albatta, ishga joylashishga talabgor bo‘lgan fuqarolarimiz o‘rtasida, umuman olganda, hududdagi aholi o‘rtasida qanday targ‘ibot ishlari olib borilmoqda? Aholining hududdagi bandlik shart-sharoitlari borasida xabardorligi darajasi tegishlicha tashkil etilmoqdami? Mutassadilarga aynan ana shu va shu kabi dolzarb savollarni berdik.
Gap mas’uliyat va talabchanlik haqida borar ekan, hududiy tuzilmalar ham o‘z ishini tanqidiy ko‘rib chiqishi kerak. Joylarda ishsiz aholi bilan bevosita ular ishlaydi. Hududning o‘ziga xos xususiyatlari, imkoniyatlari va salohiyatini, avvalo, quyi tashkilotlar baholashi kerak. Taklif, tashabbuslar ham pastdan chiqishi kerak, aslida. Qoraqalpog‘istonda ko‘plab yakka tartibdagi tadbirkorlik subyektlari o‘z faoliyatini yo‘lga qo‘ygan. Shu bilan birga, qator tadbirkorlik subyektlari o‘z faoliyatini to‘xtatgan yoki tugatgan (yetti oyda qariyb 2900 ta yakka tartibdagi tadbirkorlik subyekti tashkil etilgan bo‘lsa, shu davrning o‘zida ularning 900 ga yaqini yoki qariyb har uchtadan bittasi (30 foizi) faoliyatini to‘xtatgan).
Sabab nima? Buni o‘ylash, o‘rganish, tahlil qilish kerak. Yana bir jihat: shu yilning o‘zida aholi bandligini ta’minlash masalasini Senatda uch marta muhokama qildik, bu – to‘rtinchisi. Ko‘p bora muhokama qilishimizga qaramasdan, ayrim tizimli muammolar hamon saqlanib qolmoqda.
Bitta misol. Xorazm viloyatida hududiy investitsiya dasturi doirasida 19 ta loyihaga kredit mablag‘larining ajratilmagani sababli yuzlab ish o‘rinlari tashkil etilmasdan qolgan (Xalq bank – 5, Agrobank – 5, Qishloqqurilishbank – 4, Mikrokreditbank – 2, Milliy bank – 2, Aloqa bank – 1). Investitsiya va tashqi savdo vazirligi, Markaziy bank, tijorat banklari va viloyat hokimligi ushbu masalani chuqur o‘rganib, bir oy muddatda Senatga axborot kiritishi zarur.
Yana bir holat: “Hunarmand” uyushmasiga a’zo bo‘lgan subyektlar YaTT shaklida soliq organlari bazasida hisobga olinishi lozim. Biroq bu borada aniq, shaffof mexanizmalar yetishmaydi. Ma’lumotlar o‘zaro integratsiya qilinmagan. Hunarmandchilik yo‘nalishidagi ish o‘rinlarining aniq hisobi yo‘q. Soliqda boshqa raqam, uyushmada boshqa raqam.
Sohaga ajratilgan kredit va subsidiyalarni o‘zlashtirishda ham kamchiliklar bor. Shuning uchun ayni paytda tarqoq holatda bo‘lgan ayrim elektron tizimlar, xususan “hunar”, “online-mahalla”, “oilakredit” platformalarini o‘zaro integratsiya qilish zarur. Xuddi shuningdek, “Hunarmand” uyushmasi a’zosi bo‘lgan tadbirkorlik subyektlarining aniq hisobini yuritish uchun soliq organi ma’lumotlar bazasini takomillashtirish kerak. Ushbu masalalar bo‘yicha Vazirlar Mahkamasi tegishli choralar ko‘rib, ikki oy muddatda Senatga axborot kiritishi kerak.
Har gal bandlik masalalarini muhokama qilishda mahalliy kengashlarni ushbu yo‘nalishda mas’uliyatni oshirish va faollikka chaqiryapmiz. Qarorlarimizda alohida va aniq tavsiyalar ham yozyapmiz. Har oy yakuni bilan hududdagi ishlar holatini tanqidiy muhokama qilish, ishlar sust tashkil etilgan hududlar bo‘yicha mutasaddilarga chora ko‘rish kerakligini aytyapmiz. Shunga qaramay, Urganch, Hazorasp va Shovot tumanlarida yangi ish o‘rinlari yaratish masalasi mahalliy kengash sessiyalarida bir marta muhokama qilingan, xolos. Nima, bu tumanlarda ishsizlar qolmaganmi?!
Bunday holatni qolgan hududlar misolida ham ko‘rish mumkin. Faol deputatlik va jamoatchilik nazoratini yo‘lga qo‘ymay turib, hududlarda dasturiy vazifalarning bajarilishiga erishish qiyin. O‘rganilgan hududlarda ish o‘rinlari yaratilishi va aholi bandligi ta’minlanishiga bevosita mas’ul bo‘lgan mutassadilar bugun bayon etilgan tanqidiy fikrlardan tegishlicha xulosalar chiqarishi va mazkur masalaga jiddiy yondashishi zarur.
Tanzila Norboyeva, Senat raisi
Izoh (0)