O‘zbekistonda talon mojarosi, Yelsinning 1996-yilgi saylovda qatnashmaslik qarori, Toshkentda Amerika traktori ustidan sud. O‘zbek matbuoti 28-mayda nimalar haqida yozgan?

Tarix — hayot takrorlardan iborat ekani haqida saboq beruvchi eng yaxshi ustoz; har kunlik bu saboqlardan doim ham vaqtida va to‘g‘ri xulosalar chiqarilmasa-da, tarix baribir beqiyos ustozligicha qolaveradi.

O‘zbekiston va jahonning bundan 90, 60 va 30 yil avvalgi manzarasiga o‘zbek matbuoti ko‘zi bilan imkon qadar nazar solish ham qiziq, ham foydali ko‘rindi. O‘n yillar muqaddam aynan bugungi sanada nimalar bo‘lgan, davr matbuoti ular haqida nima deb yozgan, ushbu voqea-hodisalarga jamoatchilikning munosabati qanday edi — bari “Kun matbuoti tarixi” rukni materiallarida.

90 yil avval. 1932-yil 28-may, shanba

Chigirtka — O‘zbekiston paxta dalalaridagi asosiy muammolardan biri. “Ko‘p jamoalardan, masalan, Olatut, Uzunquduq, Toshli qishloqlarida 4 ming hektar g‘alla, zig‘ir va boshqa ekinlarni chigirtka bosgani haqida xabar olindi. Paxta ekinlarida ham sariq qurt paydo bo‘lib, kechasi salqin vaqtda g‘o‘zalarni yeb ketayotir”, — deyiladi “Qizil O‘zbekiston”dagi “Chigirtka ekinlarni nobud qilayotir” xabarida.

“O‘zbekistonning 46 protsenti qumlik va cho‘ldan iborat” xabarida ta’kidlanishicha, O‘zbekiston yer ishlari komissarligi “mana shu yerlarni tekshirish va ularda ekin ekish mumkinligini aniqlash uchun sotsializm ziroatchiligi instituti yonida qumlik va cho‘llarni o‘rganish bo‘limi ochishga qaror berdi” (ma’lumot uchun, 1932-yilgi O‘zbekiston tarkibida, masalan, hozirgi Navoiy viloyati, Bo‘stonliq tumani, Qoraqalpog‘iston Respublikasi bo‘lmagan (1932-yilgi xarita); 2019-yilgi ma’lumotlarga ko‘ra, O‘zbekiston hududining 80 foizi cho‘l va yarim cho‘llardan iborat).

“Badriddinovchilar ishi”ni ko‘rayotgan sud o‘z ishini davom ettiryapti:

Toshkentda yana bir sud bo‘lyapti — Amerikada ishlab chiqarilgan “Turman-Vakuum” paxta terish mashinasi sud qilinmoqda (traktorni sud qilish zarurati qayerdan paydo bo‘lgani haqida bu yerda o‘qing):

Dunyoda nima gap? 1-avgust kuni Jenevada urushga qarshi xalqaro kongress o‘tkaziladi, shu munosabat bilan kongressni o‘tkazuvchi qo‘mitasi maxsus bayonot e’lon qilgan. Unda, jumladan, shunday deyiladi: “Avro‘pada, ayniqsa, Rumaniyada, Polshada va boshqa qo‘shni mamlakatlarda Fransiya rahbarlari ostida harbiy qurollanishlarni kuchaytirish yuzasidan juda qattiq tayyorliq borayotir. Bular urushning kimyoviy va havo vositalari yordami bilan butun-butun qit’alarni vayron qilmoqchi bo‘ladilar. Yangi jahon urushi tahdid qiladi. Shubha yo‘qki, Sho‘ro Ittifoqiga qarshi urush muqarrar bo‘lib, o‘zi bilan birga jahon urushini keltiradi”.

60 yil avval. 1962-yil 28-may, dushanba

1962-yil 28-may kuni O‘zbekistonda markaziy gazetalar chop etilmagan.

30 yil avval. 1992-yil 28-may, payshanba

O‘zbekistonning 1992-yil may oyi oxiridagi asosiy muammolaridan biri — 1-iyundan kuchga kiradigan yangi tahrirdagi Yo‘l harakati qoidalari va yangilangan shu qoidalar sabab uch yil avval bekor qilingan haydovchilik guvohnomasi talonlarining qayta tiklanishidir. Yo‘l harakati xavfsizligi xizmatining talonlarni beruvchi shoxobchalarida dahshatli navbatlar yuzaga kelgan, aholi bundan norozi:

Rasmiylar 1-iyungacha talon bilan bog‘liq vaziyatni eplay olmasligini tushunib yetgach, oradan 30 yil o‘tgach ham murojaat qilib turiladigan choraga qo‘l urgan: “Haydovchilar soni ko‘pligi va vaqt tig‘izligini hisobga olib, ogohlantirish taloni berish yana bir oyga — 1-iyulgacha uzaytirildi”.

O‘sha davrning yana bir muammosi — pulning qadrsizlanishi. Ahvol shu qadarki, joylarda qaytim o‘rniga “abonement” degan oddiy qog‘oz beriladi. Bu qog‘oz bilan, masalan, yo‘l haqini to‘lasa bo‘ladi. Lekin har doim ham emas:

Dunyoda nima gap? Qozog‘iston Yaponiya va Italiya bilan hamkorlikda avtomobil zavodi qurib, yiliga 300 mingta yengil va 20 mingta yuk mashina ishlab chiqarmoqchi (oradan ko‘p o‘tmay, bu maqsadga birinchi bo‘lib O‘zbekiston erishadi).

KGBning iste’fodagi generali Oleg Kaluginning aytishicha, Kubadagi “kommunistik siyosat 2-3 yilda o‘z-o‘zidan qulaydi” (bu bashorat oradan nafaqat 2-3 yil, balki 20-30 yil o‘tsa ham ro‘yobga chiqqanicha yo‘q).

Rossiya prezidenti Boris Yelsin “Komsomolskaya pravda” gazetasiga bergan intervyusida 1996-yilda bo‘ladigan navbatdagi prezident saylovida o‘z nomzodini qo‘ymaslikka qat’iy qaror qilganini aytgan. Ammo u qarorida sobit tura olmagan — Yelsin 1996-yilgi saylovga qanday qilib nomzodini qo‘ygani-yu, unda qanday g‘olib chiqqani haqida butun boshli asarlar yozilgan. Ammo, qayta saylangach, vakolatlarini oxirigacha bajara olmagan — 1999-yil yakunida prezidentlik kursisini Vladimir Putinga topshirgan...

Ushbu material huquqlari mualliflarida saqlangan holda e’lon qilish sharti bilan “Daryo” internet-nashriga taqdim etildi