Saudiya Arabistonida ishlaydigan ayollar soni muttasil o‘sib bormoqda, deb yozadi Bloomberg. 1999-yilda ularning soni 500 mingdan kam bo‘lgan bo‘lsa, 2020-yilga kelib bu ko‘rsatkich qariyb 1,2 millionga yetdi.
Ayollarni uyda olib o‘tirish — bu mamlakat ortiq qurbi yetmaydigan dabdabaga aylandi. 35 yoshli valiahd shahzoda Muhammad ibn Salmon as-Saud tobora yaqinlashib kelayotgan neft zaxiralari tugashidan keyingi kelajakka tayyorgarlik ko‘rish uchun iqtisodiyotni tiklamoqda.
Yashash narxining o‘sib borishi hukumatni benzin va elektr energiyasi uchun subsidiyalarni kamaytirishga, yangi yig‘imlar va soliqlarni joriy qilishga undamoqda. Shunday bir vaziyatda Saudiyadagi uy xo‘jaliklari ayollarning ishlashiga tobora qaram bo‘lmoqda.
Xorijiy hukumatlar va inson huquqlarini himoya qiluvchi tashkilotlarning bosimiga duch kelgan mazkur davlat ayollarning imkoniyatlarini kengaytirish orqali o‘z obro‘sini oshirmoqchi, ammo bu o‘zgarishlar faqat imij bilan cheklanib qolmagan, ular haqiqiy.
Bir vaqtlar diniy politsiya tomonidan qat’iy tatbiq etilgan gender notengligiga nafaqat poytaxt elitalari orasida, balki Qosim kabi konservativ viloyatlarda ham asta-sekin barham berilmoqda.
Endilikda qarindosh bo‘lmagan erkaklar va ayollar restoranlarda ochiq muloqot qilishi mumkin. Umumiy ofislar, shuningdek, musiqa festivallari, biznes va professional konferensiyalar tobora ko‘payib bormoqda.
Iqtisodiyot ijtimoiy va iqtisodiy o‘zgarishlarni belgilaydi — urf-odatlar orqa planda qolib, ayollar hayoti tubdan o‘zgarib bormoqda.
Garchi qaror qabul qilish, asosan, erkaklar qo‘lida qolsa-da, besh yil davomida ayollarning iqtisodiyotdagi ishtiroki 19 foizdan 33 foizgacha o‘sdi.
2015-yilda vafot etgan qirol Abdulloh davrida boshlangan islohot qadam-baqadam jiddiy o‘zgarishlarni amalga oshirayotgan shahzoda Muhammad davrida keskin tezlashdi — uning qo‘llab-quvvatlashi bilan diniy politsiyaning vakolatlari cheklanib, ayollarning avtomashina boshqarishiga qo‘yilgan taqiq bekor qilindi.
Shahzoda, shuningdek, mamlakatdagi vasiylik siyosatining o‘zgartirilishiga, ayollarga harakatlanish va tashqi ko‘rinish erkinligi ko‘proq berilishiga erishdi.
“Aholining 50 foizini uyda olib o‘tirishing iloji yo‘q, bu iqtisodiy jihatdan beqaror holat”, — deydi Alnahda bosh mutaxassisi Salma Ar-Rashid.
Shahzoda Muhammadning o‘zi ham shu fikrda. U kamdan kam intervyu beradi, lekin 2016-yildagi intervyusida u jamiyatning yarmini ayollar tashkil qilishini va ushbu yarim aholining samaradorligini oshirish istagida ekanini aytgan.
Iqtisodiyotga ayollarni jalb qilish — “2030-yilga qadar maqsadlar ” dasturining asosiy tamoyillaridan biri.
Ma’lumot uchun, Saudiya Arabistonining “2030-yilga qadar maqsadlar” dasturi mamlakatning neftga qaramligini kamaytirish, iqtisodiyotini diversifikatsiya qilish va aholi sog‘lig‘i, ta’lim, infratuzilma, dam olish va turizmni rivojlantirish dasturidir.
Mamlakatdagi ishsiz ayollarning uchdan ikki qismidan ko‘prog‘i bakalavr yoki undan yuqori darajaga ega. Shu sababli, ayollarning imkoniyatlarini kengaytirish mantig‘i oddiy — bir necha o‘n yillar davomida hukumat ularning ta’limiga sarmoya kiritgan va endi bu sarmoyalar o‘z samarasini berishi kerak.
Hammasi u qadar oddiy emas
Mamlakatda erkaklar hukmronlik qiladigan sohalar hali ham yetarli, masalan, ishlab chiqarish, qurilish, sanoat. Biroq sog‘liqni saqlash, ijtimoiy faoliyat, san’at va ko‘ngil ochar, mehmonxona sanoati kabi sohalarda erkaklar va ayollarning nisbati, taxminan, 1:1 ni tashkil qiladi.
Maoshlarda hanuzgacha farq bor — erkaklar ishlab topadigan har 100 rial ayollarda 57 rialga teng, hattoki ma’lumot va tajribadagi tafovutlar moslashgan taqdirda ham shunday. Farq yuqori darajali kasblarda ayniqsa seziladi. Kompaniyalar kengashlarida ayollar kam, Vazirlar Mahkamasida esa faqat erkaklar ishlaydi.
“Ha, biz ayollar uchun ish topish oson, ammo yaxshi maosh beradiganini topish qiyin”, — deb tasdiqlaydi kiyim do‘koni sotuvchisi 23 yoshli Sahar. U oyiga 3500 rial oladi, ya’ni taxminan 933 dollar.
Jamiyat rivojlanib borgan sari saudiyalik erkaklarning ayrimlari ayollar ularning ish joylarini va oila boshlig‘i sifatidagi an’anaviy rolini tortib olishi mumkinligidan xavotirga tushdi.
“Men ayollarning ishga joylashishda ustuvor bo‘lishiga qarshiman. Fikrimcha, ayol kishi uni qo‘llab-quvvatlaydigan odam bo‘lmagan taqdirdagina ishlash kerak”, — deydi 25 yoshli tish shifokori Yazid.
Holat qanchalik tortishuvlarga sabab bo‘lmasin, Saudiya Arabistonida ayollarni ish bilan ta’minlash holati avvalgidan ancha farq qiladi, deydi Bloomberg.
Noxa Kattan Sport vazirligida dastlabki ayol xodimlardan biri bo‘lib ish boshlaganda, binoda hatto ayollar hojatxonasi ham bo‘lmagan. Hozirda u Madaniyat vazirligining milliy hamkorlik va rivojlanish bo‘yicha vazir o‘rinbosari bo‘lib ishlaydi, u yerda 667 ishchining 49 foizini ayollar tashkil etadi.
Kattanning ta’kidlashicha, Saudiya Arabistonida besh yil ichida ayollar hojatxonasi bo‘lmagan binodan ayollar huquqlari to‘g‘risidagi ochiqcha muloqotgacha yetib kelish — aqlbovar qilmaydigan rivojlanishdir.
Izoh (0)