Davlat bojxona qo‘mitasi “Jismoniy shaxslar tomonidan notijorat maqsadlarda tovarlarni olib o‘tish tartibini takomillashtirish to‘g‘risida”gi Prezident qarori loyihasini jamoatchilik muhokamasiga qo‘ygani haqida xabar berilgan edi. Qo‘mita mazkur qaror loyihasiga izoh berdi.
Qaror loyihasiga ko‘ra, 2020-yilning 1-yanvaridan O‘zbekiston davlat chegara punktlari orqali jismoniy shaxslar tomonidan olib kirilayotgan hamda fuqarolarning nomlariga xalqaro pochta jo‘natmalari orqali kelayotgan tovarlarga bojxona to‘lovi o‘rniga yagona bojxona to‘lovini joriy qilish taklif qilingan.
Shu bilan birga, loyihada yagona bojxona to‘lovi, xususan, respublikaga jismoniy shaxslar tomonidan bojxona to‘lovlari undirilmaydigan chegaraviy normadan oshgan tovar qiymatidan kelib chiqib, tovarning tashqi iqtisodiy faoliyat tovar nomenklaturasi kodi va kelib chiqish mamlakatidan qat’i nazar, barcha toifadagi tovarlar bo‘yicha undirilishi ko‘zda tutilgan.
Yagona bojxona to‘lovini quyidagi miqdordagi stavkalarda o‘rnatish taklif etiladi:
- oziq-ovqat mahsulotlari uchun — 30 foiz, lekin kamida 1 kilogramm uchun 2 AQSh dollari;
- nooziq-ovqat mahsulotlari uchun — 50 foiz, lekin kamida 1 kilogramm uchun 4 AQSh dollari.
Masalan, sut mahsulotlaridan biri bo‘lgan pishloq tovariga 15 foiz miqdorida bojxona boji, 10 foiz miqdorida aksiz solig‘i va 15 foiz miqdorida qo‘shilgan qiymat solig‘i belgilangan. Jami bo‘lib ushbu tovarga 44 foiz miqdorida bojxona to‘lovlari to‘lanishi lozim.
Joriy qilinayotgan tartibga muvofiq esa pishloq mahsulotiga 30 foiz miqdorida yagona bojxona to‘lovi joriy etilmoqda.
Shu kabi holatni shokolad mahsulotlari misolida ham ko‘rish mumkin, xususan, ushbu mahsulotga 30 foiz miqdorida bojxona boji, 10 foiz miqdorida aksiz solig‘i va 15 foiz miqdorida qo‘shilgan qiymat solig‘i belgilangan. Jami bo‘lib ushbu tovarga 61 foiz miqdorida bojxona to‘lovlari to‘lanishi lozim.
Joriy qilinayotgan tartibga muvofiq shokolad mahsulotiga 30 foiz miqdorida yagona bojxona to‘lovi joriy etilmoqda.
Shuningdek, nooziq-ovqat mahsulotlari hisoblanuvchi va tashqi iqtisodiy faoliyat tovarlar nomenklaturasining 6105 tovar pozitsiyasida tasniflanadigan kiyim-kechak tovarlari uchun 20 foiz miqdorida bojxona boji va 15 foiz miqdorida qo‘shilgan qiymat solig‘i belgilangan. Jami bo‘lib ushbu tovarga 38 foiz miqdorida bojxona to‘lovlari to‘lanishi lozim.
Hozirgi amaliyotda jismoniy shaxslar tomonidan olib kelingan ushbu tovarlarning kelib chiqish sertifikatlari taqdim qilinmagan taqdirda Bojxona kodeksining 300-moddasi talablariga muvofiq ishlab chiqarilgan mamlakati aniqlanmagan tovarlarga nisbatan bojxona bojlarining stavkalari ikki baravar oshirilgan miqdorida hisoblanadi. Bu holatda pishloq mahsulotiga 51 foiz, shokolad mahsulotiga 95 foiz, kiyim-kechak tovarlariga 61 foiz miqdorida bojxona to‘lovlari belgilanadi.
Ushbu tahlillardan ko‘rinib turibdiki, yagona bojxona to‘lovining joriy etilishi chegara o‘tkazish punktlarida jismoniy shaxslar tomonidan bojxona to‘lovlari undirilmaydigan me’yorlardan ortiq tovarlar uchun to‘lovlarni hisoblash tartibotlarini keskin soddalashtiradi va tirbandliklarning oldini oladi, deyiladi qo‘mita izohida.
Shuningdek, chegara o‘tkazish punktlari orqali harakatlanayotgan jismoniy shaxslar tomonidan olib o‘tilayotgan belgilangan me’yordan ortiqcha tovarlar uchun to‘lovlarni hisoblashga sarflanayotgan o‘rtacha vaqtni 40 daqiqadan 10 daqiqagacha qisqartirish imkonini beradi.
Ta’kidlanishicha, bu kabi amaliyot Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqiga a’zo mamlakatlarda ham yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib, ushbu davlatlarda jismoniy shaxslar tomonidan bojsiz olib kirish normasidan oshgan olib o‘tilayotgan tovarlar bo‘yicha bojxona rasmiylashtiruvi QQS, aksiz va bojxona boji o‘rniga, soddalashtirilgan tartibda, yagona bojxona to‘lovini undirish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Mazkur to‘lov shakli tovarlar qiymatidan 30 foiz, lekin har bir kilogrammdan to‘rt yevrodan kam bo‘lmagan miqdorda me’yordan oshgan qismiga undiriladi.
Shu bilan birga, loyihada jismoniy shaxslar tomonidan bojxona chegarasi orqali qo‘l yuki bilan olib kirilgan oziq-ovqat mahsulotlarining sanoat qadoqlari bo‘lishi majburiy shartini kiritish taklif etilmoqda.
Chunki, hozirgi vaqtda chegara bojxona postlari orqali jismoniy shaxslarning qo‘l yuki ichida sanoat qadoqlarisiz oziq-ovqat mahsulotlarini olib kirish holatlari ko‘plab uchramoqda.
Mazkur vaziyatni o‘rganish natijasida, mamlakatga import qilingan oziq-ovqat mahsulotlari sifati yaxshi emasligi hamda mahsulotga qo‘yilgan sanitariya-epidemiologik va gigiyenik talablarga javob bermasligi aniqlandi.
Xalqaro tajribaga ko‘ra, Yevrosiyo Iqtisodiy Ittifoqi, Xitoy Xalq Respublikasi, AQSh mamlakatlarida jismoniy shaxslar tomonidan ayrim turdagi tovarlar (go‘sht, sut mahsulotlari, mevalar, sabzavotlar va boshqa oziq-ovqat mahsulotlari)ni olib o‘tish chog‘ida sanoat qadoqlarining mavjud bo‘lishi sharti nazarda tutilgan va sanoat qadoqlari bo‘lmagan tovarlarni olib kirishga yo‘l qo‘yilmaydi. Bunga sabab qo‘l yukida olib kirilayotgan hatto ozgina miqdordagi go‘sht qadoqlanmagan bo‘lsa, u bilan oqsim, cho‘chqa grippi, parranda grippi, Qrim kongo lixoradkasi, qorason kabi kasalliklar kirib kelishi ehtimoli paydo bo‘ladi hamda pirovard natijada davlatning butun bir chorvachiligi qirilishi mumkin.
Yoki ikkinchi holatda mevalar yoki urug‘larda o‘simliklar kasalliklarini tarqatuvchi zararli organizmlarning kirib qolishi davlatning o‘simlik dunyosi nobud bo‘lishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Texnik tartibga solish sohasida normativ hujjatlar talablariga javob bermaydigan tovarlarni olib kirilishining oldini olish uchun jismoniy shaxslar tomonidan olib kirishda tadbirkorlik faoliyati maqsadini nazarda tutmaydigan tovarlar toifalari ro‘yxatini loyiha bilan tasdiqlash nazarda tutilmoqda.
Mazkur ro‘yxatga tibbiy, xirurgik, stomatologik yoki veterinar mebellari, markaziy isitish uskuna-anjomlari va boshqalar kiritilgan.
Ushbu tovarlar olib kirilgan taqdirda, bojxona idoralari tomonidan ular shaxsiy ehtiyoj uchun olib kiriladigan tovarlar toifasiga kiritilmay, ularga belgilangan tartibda notarif boshqaruv usullari qo‘llaniladi.
Izoh (0)