Давлат божхона қўмитаси «Жисмоний шахслар томонидан нотижорат мақсадларда товарларни олиб ўтиш тартибини такомиллаштириш тўғрисида»ги Президент қарори лойиҳасини жамоатчилик муҳокамасига қўйгани ҳақида хабар берилган эди. Қўмита мазкур қарор лойиҳасига изоҳ берди.
Қарор лойиҳасига кўра, 2020 йилнинг 1 январидан Ўзбекистон давлат чегара пунктлари орқали жисмоний шахслар томонидан олиб кирилаётган ҳамда фуқароларнинг номларига халқаро почта жўнатмалари орқали келаётган товарларга божхона тўлови ўрнига ягона божхона тўловини жорий қилиш таклиф қилинган.
Шу билан бирга, лойиҳада ягона божхона тўлови, хусусан, республикага жисмоний шахслар томонидан божхона тўловлари ундирилмайдиган чегаравий нормадан ошган товар қийматидан келиб чиқиб, товарнинг ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатураси коди ва келиб чиқиш мамлакатидан қатъи назар, барча тоифадаги товарлар бўйича ундирилиши кўзда тутилган.
Ягона божхона тўловини қуйидаги миқдордаги ставкаларда ўрнатиш таклиф этилади:
- озиқ-овқат маҳсулотлари учун — 30 фоиз, лекин камида 1 килограмм учун 2 АҚШ доллари;
- ноозиқ-овқат маҳсулотлари учун — 50 фоиз, лекин камида 1 килограмм учун 4 АҚШ доллари.
Масалан, сут маҳсулотларидан бири бўлган пишлоқ товарига 15 фоиз миқдорида божхона божи, 10 фоиз миқдорида акциз солиғи ва 15 фоиз миқдорида қўшилган қиймат солиғи белгиланган. Жами бўлиб ушбу товарга 44 фоиз миқдорида божхона тўловлари тўланиши лозим.
Жорий қилинаётган тартибга мувофиқ эса пишлоқ маҳсулотига 30 фоиз миқдорида ягона божхона тўлови жорий этилмоқда.
Шу каби ҳолатни шоколад маҳсулотлари мисолида ҳам кўриш мумкин, хусусан, ушбу маҳсулотга 30 фоиз миқдорида божхона божи, 10 фоиз миқдорида акциз солиғи ва 15 фоиз миқдорида қўшилган қиймат солиғи белгиланган. Жами бўлиб ушбу товарга 61 фоиз миқдорида божхона тўловлари тўланиши лозим.
Жорий қилинаётган тартибга мувофиқ шоколад маҳсулотига 30 фоиз миқдорида ягона божхона тўлови жорий этилмоқда.
Шунингдек, ноозиқ-овқат маҳсулотлари ҳисобланувчи ва ташқи иқтисодий фаолият товарлар номенклатурасининг 6105 товар позициясида таснифланадиган кийим-кечак товарлари учун 20 фоиз миқдорида божхона божи ва 15 фоиз миқдорида қўшилган қиймат солиғи белгиланган. Жами бўлиб ушбу товарга 38 фоиз миқдорида божхона тўловлари тўланиши лозим.
Ҳозирги амалиётда жисмоний шахслар томонидан олиб келинган ушбу товарларнинг келиб чиқиш сертификатлари тақдим қилинмаган тақдирда Божхона кодексининг 300-моддаси талабларига мувофиқ ишлаб чиқарилган мамлакати аниқланмаган товарларга нисбатан божхона божларининг ставкалари икки баравар оширилган миқдорида ҳисобланади. Бу ҳолатда пишлоқ маҳсулотига 51 фоиз, шоколад маҳсулотига 95 фоиз, кийим-кечак товарларига 61 фоиз миқдорида божхона тўловлари белгиланади.
Ушбу таҳлиллардан кўриниб турибдики, ягона божхона тўловининг жорий этилиши чегара ўтказиш пунктларида жисмоний шахслар томонидан божхона тўловлари ундирилмайдиган меъёрлардан ортиқ товарлар учун тўловларни ҳисоблаш тартиботларини кескин соддалаштиради ва тирбандликларнинг олдини олади, дейилади қўмита изоҳида.
Шунингдек, чегара ўтказиш пунктлари орқали ҳаракатланаётган жисмоний шахслар томонидан олиб ўтилаётган белгиланган меъёрдан ортиқча товарлар учун тўловларни ҳисоблашга сарфланаётган ўртача вақтни 40 дақиқадан 10 дақиқагача қисқартириш имконини беради.
Таъкидланишича, бу каби амалиёт Евросиё иқтисодий иттифоқига аъзо мамлакатларда ҳам йўлга қўйилган бўлиб, ушбу давлатларда жисмоний шахслар томонидан божсиз олиб кириш нормасидан ошган олиб ўтилаётган товарлар бўйича божхона расмийлаштируви ҚҚС, акциз ва божхона божи ўрнига, соддалаштирилган тартибда, ягона божхона тўловини ундириш йўли билан амалга оширилади.
Мазкур тўлов шакли товарлар қийматидан 30 фоиз, лекин ҳар бир килограммдан тўрт евродан кам бўлмаган миқдорда меъёрдан ошган қисмига ундирилади.
Шу билан бирга, лойиҳада жисмоний шахслар томонидан божхона чегараси орқали қўл юки билан олиб кирилган озиқ-овқат маҳсулотларининг саноат қадоқлари бўлиши мажбурий шартини киритиш таклиф этилмоқда.
Чунки, ҳозирги вақтда чегара божхона постлари орқали жисмоний шахсларнинг қўл юки ичида саноат қадоқларисиз озиқ-овқат маҳсулотларини олиб кириш ҳолатлари кўплаб учрамоқда.
Мазкур вазиятни ўрганиш натижасида, мамлакатга импорт қилинган озиқ-овқат маҳсулотлари сифати яхши эмаслиги ҳамда маҳсулотга қўйилган санитария-эпидемиологик ва гигиеник талабларга жавоб бермаслиги аниқланди.
Халқаро тажрибага кўра, Евросиё Иқтисодий Иттифоқи, Хитой Халқ Республикаси, АҚШ мамлакатларида жисмоний шахслар томонидан айрим турдаги товарлар (гўшт, сут маҳсулотлари, мевалар, сабзавотлар ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотлари)ни олиб ўтиш чоғида саноат қадоқларининг мавжуд бўлиши шарти назарда тутилган ва саноат қадоқлари бўлмаган товарларни олиб киришга йўл қўйилмайди. Бунга сабаб қўл юкида олиб кирилаётган ҳатто озгина миқдордаги гўшт қадоқланмаган бўлса, у билан оқсим, чўчқа гриппи, парранда гриппи, Қрим конго лихорадкаси, қорасон каби касалликлар кириб келиши эҳтимоли пайдо бўлади ҳамда пировард натижада давлатнинг бутун бир чорвачилиги қирилиши мумкин.
Ёки иккинчи ҳолатда мевалар ёки уруғларда ўсимликлар касалликларини тарқатувчи зарарли организмларнинг кириб қолиши давлатнинг ўсимлик дунёси нобуд бўлишига сабаб бўлиши мумкин.
Техник тартибга солиш соҳасида норматив ҳужжатлар талабларига жавоб бермайдиган товарларни олиб кирилишининг олдини олиш учун жисмоний шахслар томонидан олиб киришда тадбиркорлик фаолияти мақсадини назарда тутмайдиган товарлар тоифалари рўйхатини лойиҳа билан тасдиқлаш назарда тутилмоқда.
Мазкур рўйхатга тиббий, хирургик, стоматологик ёки ветеринар мебеллари, марказий иситиш ускуна-анжомлари ва бошқалар киритилган.
Ушбу товарлар олиб кирилган тақдирда, божхона идоралари томонидан улар шахсий эҳтиёж учун олиб кириладиган товарлар тоифасига киритилмай, уларга белгиланган тартибда нотариф бошқарув усуллари қўлланилади.
Изоҳ (0)