“Ijodkorlar bir-birini sotadi”. “Tog‘lik kuyov” filmlardan ko‘ngli qolgani, kino uchun uyini sotib uysiz qolgani va 13 yillik tanaffus haqida (video)

“Tog‘lik kuyov” filmidagi roli bilan muxlislarga yaxshi tanish bo‘lgan aktyor va kaskadyor Yo‘lchi Ortiqov “Daryo” internet-nashri uchun eksklyuziv intervyu berdi. Intervyuni jurnalist Feruz Muhammad tashkillashtirdi.

Yo‘lchi Ortiqov suhbat davomida o‘n uch yildan buyon birorta filmda rol ijro etmagani, kino olamidan ketish sabablari haqida gapirib berdi.

Ijodkor uchun 13 yillik tanaffus juda katta tanaffus. Tasodif hayotda bo‘lmaydi, tasodif yo‘q narsa, hammasi Allohdan. Allohni izmi bilan, uni hukmi bilan bo‘ladi. O‘n uch yil ko‘rinmay ketganimning sababi quyidagicha. Bilasizmi, san’atda bitta qonuniyat bor. San’at bu yaratuvchanlik. Aktyor mana shu yaratuvchanlikni namoyon qiladigan san’atning bir yuzi. Endi bu yerda ‘artistlik’ degan bir so‘z bor. Ko‘pchilik buni artistlik kasbi deydi, artistlik bu kasb emas. Aktyorlik ham kasb emas, ijodni kasbga aylantirish juda qiyin narsa. Ijod Alloh tomonidan berilgan bir ne’mat.

Haqiqiy ijod haqida gap ketadigan bo‘lsa, shu ijodni tamoyillari nima? Poklik kerak, adolat kerak, to‘g‘rilik kerak, yolg‘on bo‘lmasligi kerak. Iqtidorni bandasi bermaydi, Alloh tomonidan beriladi. Alloh tomonidan berilgan iqtidorni talablari bor. Qachon iqtidor ishga tushadi. Qachonki, to‘g‘rilik, adolat, halollik, poklik bo‘lgan joyda Parvardigori Olam bandasiga inom etgan iqtidor ishga tushadi-da, bu ijodga, yetuk san’atga aylanadi.

Endi mening o‘n uch yil mobaynida ko‘rinmasligimning birinchi sababi ham hozir aytgan mana shu gaplardir.

Meni kino san’atidan chiqib ketishim avvalambor mardlik deb tushunaman. Qaysi bir ma’noda kimdir nomardlik deydi, yo‘q, bu mardlik shundaki, Alloh bergan iqtidorni mana shu xurofotning ichida yakson qilish bu katta gunohi azim. Agar uni tushungan inson bo‘lsa. Haligi, ‘Mansabparast moliga o‘ch, shuhratparast holiga o‘ch’ — deydi. O‘sha davrlarda yoki mansabparast ishlaydigan bo‘lib qoldi yoki shuhratparast. Mana shu narsa meni qiynagan. Qalbimni tilka pora qilib tashlagan.

Men ko‘rdimki, bir-ikkita odamni xohishi bilan ko‘p ishlar amalga oshmas ekan. Buni omma xohlashi kerak, buni atrof-muhit xohlashi kerak. O‘sha xohishni namoyon qiladigan, bizni atrofimizda energetika bo‘lishi kerak. Poklik bo‘lishi kerak. Bu narsa kinoda yo‘qolib ketdi. Menda, kinochilarni  ichidagi gapdan, ochig‘i nafrat paydo bo‘ldi. Ijodkorlar bir-birini sotadi, bir-biri haqida yomon fikrlaydi. Bir-birining ustidan g‘iybat qiladi. Yana bir joyda o‘tiradi-da, yana do‘st, birodar, yana kelishi bilan, yana bir-birini maqtab ketadi.

Ijodni Alloh ne’mat qilib bergan, bu katta mo‘jiza. Mo‘jizani yer bilan yakson qilish, tushunib yetgan odam uchun nomardlik, shuning uchun men ijodga qadam qo‘ymay qo‘ydim. Ko‘p takliflar bo‘ldi, 100 dan ortiq takliflar bo‘ldi.

Kuni kecha ham Otabek degan bir yigit serialga taklif qildi. Hilol Nasimov qashqadaryolik bir prodyuser bilan xususiy film oldi, filmni birinchi menga taklif qildi. ‘Qoraquzg‘un’ degan film edi. Men o‘qib chiqib, aydimki, ‘bu film shu turishida prokatga ham tortmaydi, hech kimga kerak emas, shunday olasizda polkaga qo‘yasiz’, biron joyga borsangiz, mana meni intervyuga chaqirdingiz, men film olganman deb maqtanaman, bo‘ldi. Bu film shundan boshqasiga yaramaydi. Bu film hech narsa bermaydi deganman. Buni qilish uchun qo‘shimcha mablag‘ kerak, keyin buni plyonkaga o‘tkazish kerak, shu gaplarimni gapirdim va men odamlarga dushmanga o‘xshab ko‘rinib qoldim.

Shuning uchun men asabimni buzib, o‘zimni yo‘q qilganimdan ko‘ra, bu maydondan vaqtida chiqib ketishni ma’qul ko‘rdim. Mard, halol maydonda kurashadi. Nomardga esa farqi yo‘q, u kurashaveradi. Unga qizig‘i yo‘q, chunki, u nomard.  Men mana shu kinosan’atda, ijodkorlar ichida  mard, oqilona, to‘g‘ri fikr yuritadigan, haqiqatan Alloh oldida qalbdan ijodga jonini beradigan odamlarni topolmay qoldim.

Mening ijoddan ketganimni asosiy sababi mana shu. Bularni ichida o‘zimni yomon his qilib qoldim. Men San’at va madaniyat institutida o‘qiganman, Rustam Usmonov o‘qitganlar. Mana shu bugungi kunni hamma xalq artistlari, xizmat ko‘rsatgan artistlar, mashhurlarni ustozi Rustam aka Usmonov bo‘lgan. Ular bitta gapni aytardilar: ‘Aktyorlik san‘atida bitta fojea bor, artistlik fojeasini yo‘qotish kerak. Artistizmga nuqta qo‘yish kerak. Aktyor artistizmni yo‘qotmas ekan, aktyor bo‘lolmaydi.’

Yo‘lchi Ortiqov, aktyor, rejissor, kaskadyor