Fuqaro Otabek Nuriddinovning Toshkent shahar hokimi Jahongir Ortiqxo‘jayevga ijtimoiy tarmoq orqali qilgan murojaatini bugungi kunga qadar bir qancha saytlar va o‘nlab guruhlar qizg‘in muhokama qildi. Onlayn tarzda yozilgan murojaat albatta aniq manzilga jo‘natilgan va tabiiyki hokimning o‘zi ushbu murojaatga javob berish yoki bermasligi — bu uning ixtiyori, deyiladi Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi matbuot xizmati xabarida.
O‘z navbatida Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi mutaxassislari murojaatda ko‘tarilgan masalaga oydinlik kiritishga harakat qildi:
Crafers kompaniyasi bo‘yicha:
2019-yil 1-avgust holatiga respublika hududida 600 dan ortiq xo‘jalik yurituvchi subyekt qandolat mahsulotlarini (assortimentda) ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi. Shuningdek, ushbu mahsulot bozorida juda katta miqdorda import qilingan mahsulotlar mavjud bo‘lgani sababli ushbu bozor ancha past konsentratsiyalashgan, raqobat esa yuqori darajada rivojlangan.
Bundan tashqari, bozordagi ulushlar tahlil qilinganda, qaysidir xo‘jalik yurituvchi subyektning ustun mavqega ega ekanligi aniqlanmadi. Oddiy qilib aytganda, Crafers qandolat mahsulotlari bozori holatiga hech qanday ta’sir ko‘rsatmaydi.
Artel kompaniyasi bo‘yicha:
2019-yil 1-avgust holatiga O‘zbekistonda 10tadan ko‘p kompaniya elektr maishiy texnikasini (yirik va mayda) ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi.
Statistika organlaridan olingan ma’lumotlariga ko‘ra, bugungi kunda 100 dan ortiq xo‘jalik yurituvchi subyektlar Artel kompaniyasi ishlab chiqarayotgan mahsulotlarga o‘xshash mahsulotlarni ishlab chiqarish va import qilish bilan shug‘ullanib kelmoqda.
Akfa Group kompaniyasi bo‘yicha:
2019-yil 1-avgust holatiga respublika miqyosida plastmassadan eshik va rom ishlab chiqaruvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlarning soni 180 tadan oshgan.
Bundan tashqari, mazkur bozorda alyuminiydan eshik va rom ishlab chiqaruvchi 400tadan ortiq xo‘jalik yurituvchi subyektlar ham faoliyat ko‘rsatadi.
Umuman olganda, ushbu bozorda ham konsentratsiya darajasi past, raqobat esa yetarli darajada rivojlangan.
Biroq, mazkur bozordagi ishlab chiqarilayotgan alyuminiy va plastik mahsulotlarning texnik va texnologiya jihatidan o‘ziga xos xususiyatlarga ega ekanini hisobga olgan holda, Qo‘mita har ikkala mahsulotlarni ishlab chiqarishda ma’lum bir kompaniya yoki shaxslar guruhi ustun mavqega egami, yo‘qligini aniqlash maqsadida qo‘shimcha o‘rganish ishlarini olib borishiga to‘g‘ri keladi. O‘rganish natijalari alohida ma’lum qilinadi.
Bozor munosabatlari sharoitida davlatni xo‘jalik yurituvchi subyektlarning faoliyatiga aralashishiga haqqi yo‘q. O‘z navbatida, xo‘jalik yurituvchi subyektlar o‘z faoliyat yo‘nalishlarini, ishlab chiqarayotgan mahsulotlari va ko‘rsatayotgan xizmatlari narxlarini (tariflarini) mustaqil belgilaydi.
Ma’lumot tariqasida eslatib o‘tamiz: ustun mavqe tovar yoki moliya bozorida xo‘jalik yurituvchi subyektning yoxud shaxslar guruhining raqobatlashuvchi xo‘jalik yurituvchi subyektlarga bog‘liq bo‘lmagan holda unga o‘z faoliyatini amalga oshirish va raqobatning holatiga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatish, tegishli bozorga boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlarning kirishini qiyinlashtirish yoxud ularning iqtisodiy faoliyat erkinligini boshqacha tarzda cheklash imkoniyatini beradigan holatidir.
Tovar bozorida qaysi xo‘jalik yurituvchi subyekt yoki shaxslar guruhi tovarining ulushi:
1) ellik va undan ortiq foizni tashkil etsa;
2) o‘ttiz besh foizdan ellik foizgacha hajmda bo‘lib, bunda quyidagi shartlar:
- xo‘jalik yurituvchi subyektning tovar bozoridagi ulushi kamida bir yil mobaynida barqaror bo‘lib turishi (ya’ni xo‘jalik yurituvchi subyektning yoki shaxslar guruhining ulushi tovar bozorining 35-50 foizi atrofida bo‘lsa);
- tovar bozorida boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlarga (raqobatchilarga) tegishli ulushlarning nisbiy miqdorda bo‘lib turishi, ya’ni bozoda 20 foizdan ortiq ulushga ega bo‘lagn xo‘jalik yurituvchi subyektlar yoki shaxslar guruhini yo‘qligi;
- ushbu bozorga yangi xo‘jalik yurituvchi subyektlarning (raqobatchilarning) kirishiga imkoniyatini mavjudligi, xo‘jalik yurituvchi subyektni ustun mavqega ega deb e’tirof etilishiga sabab bo‘ladi.
Izoh (0)