Donald Tramp va Kim Chen In o‘rtasidagi do‘stlik qancha davom etadi? Shimoliy Koreyani ayollar boshqaryaptimi? Jahon matbuoti sharhi
“Daryo” tugayotgan haftada jahon matbuotida eng ko‘p muhokama qilingan mavzularni esga olib o‘tadi.
Ukraina: xalqparvar prezident aslida kim?
Financial Times nashri “Ukrainadagi prezident saylovining asosiy muammosi prezidentlarning o‘zi” degan maqola chop etdi.
Ukrainaliklar 2014-yilgi Maydon voqealaridan so‘ng siyosatchilarga ishonmay qo‘ygan. Sababi, yuqori hokimiyat organlaridagi korrupsiya, ukrain oligarxlarining hokimiyatga ta’siri mamlakatda oddiy xalqning ishonchini yo‘qotgan. Ustiga ustak, 5 yildan buyon Ukraina sharqida davom etayotgan ayirmachilik harakati hamda ayirmachilarning Rossiya tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi muammolarini hal qila olmayotgan siyosiy doiralar ukrain xalqining ishonchiga sazovor emas. Oddiy xalq shu sabab “Biz kuchli davlatga qarshi kurashmoqdamiz” deb hisoblaydi.
Maqolada, shuningdek, kuchli raqibga qarshi turayotgan Ukraina olqishlanadi. Xususan, “kuchli davlat Ukrainaning davlatchiligiga raxna solayotgan bir vaziyatda Ukrainaning qarshi turishi e’tirofga sazovordir”, deyiladi.
Ukrainadagi prezidentlik poygasida qatnashayotgan uch nomzod xalqni xavotirga soldi. Pyotr Poroshenko, shokolad ishlab chiqarishi biznesi ortidan milliardlarini ishlab olgan siyosatchi. Yuliya Timoshenko, populist va sobiq bosh vazir, prezident Viktor Yanukovich davrida ozodlikdan mahrum qilingan siyosatchi. Vladimir Zelenskiy, siyosiy tajribaga ega bo‘lmagan hajvchi va aktyor.
Bu uch nomzod mamlakat kelajagini belgilashda oligarxlarning oshkora va yashirin ishtirokiga barham beradi degan ishonch yo‘q.
Ukraina 2014-yil voqealaridan so‘ng AQSh va Yevropa Ittifoqi yordamida bir qator yutuqlarga erishdi. Yutuqlar sirasiga Yevropa Ittifoqi bilan erkin savdo shartnomasini kiritish mumkin.
Financial Times ayni paytda hukumatni boshqarish lavozimiga kim kelishidan qat’iy nazar Ukrainani Yevropa Ittifoqi bilan aloqalari yanada yaxshi bo‘lishi uchun xizmat qilishi kerak deb maqolani yakunlaydi.
Donald Tramp va Kim Chen In do‘stligi ortida nima yashirin?
The Guardian nashri, maqtanchoqlik asosiga qurilgan diplomatiya hech qaysi tarafga foyda keltirmasligi haqida yozar ekan, Xanoyda o‘tgan AQSh va Shimoliy Koreya uchrashuvi muvaffaqiyatsizlik bilan tugaganini xabar qiladi.
Kameralar qarshisida tabassum va hayratlarini bekita olmagan Donald Tramp va Kim Chen In Xanoy sammitidan hech narsaga erisha olmadi. Bir yil oldin Singapur sammitida uchrashgan ikki qutbga mansub rahbarlar hattoki “bir-birlarini yoqtirib qolishgani-yu, Shimoliy Koreya ortiq dunyoga xavf solmasligi” haqida ma’lumotlar ham tarqalgan edi.
Shimoliy Koreya tarafi o‘ziga qo‘yilgan iqtisodiy jazo choralarining olib tashlanishini istaydi. AQSh tomoni bo‘lsa, xususan Donald Trampning diplomatik g‘alabasi tarix sahifalariga zarhal harflar bilan yozib qo‘yishini xohlaydi.
Shimoliy Koreya yarim orolni yadrosiz hududga aylantirishga rozi, ammo bunday siyosatga bir taraflama qo‘l urishni istamaydi.
Xanoydagi sammit oldidan o‘tkazilgan uchrashuvda Tramp Kim Chen In bilan uchrashuvi “fantastik g‘alaba” bilan yakunlanishini va’da qilgandi. Voqealar rivoji Tramp kutganidek bo‘lib chiqmagach, AQSh rahbari Kim Chen In Shimoliy Koreyaga qaratilgan iqtisodiy jazo choralarini batamom bekor qilinishini istamoqda, ammo bu birgina mening vakolatimda emas, deb ta’kidlagan.
O‘z navbatida, Shimoliy Koreya rahbari iqtisodiy jazo choralarining yumshatilishini xohlashini aytgan.
Katta ehtimol bilan aytish mumkinki, AQSh va KXDR o‘rtasidagi uchrashuvlar qisqaradi va Donald Trampning Shimoliy Koreyaga nisbatan siyosati Obama davridagi “strategik bag‘rikenglik” siyosati darajasigacha tushishi mumkin.
Nashr tavsiyasiga ko‘ra, AQSh Shimoliy Koreyadan yadro dasturidan butunlay voz kechishni emas, aksincha, vaqtincha muzlatib qo‘yishni so‘rashi dono siyosat bo‘lgan bo‘lar edi.
Diktator va ayollar
Germaniyada chop etiladigan Süddeutsche Zeitung nashri yozishicha, Shimoliy Koreya yetakchisi Kim Chen Inga uning atrofidagi ayollar ta’siri kattadir.
Kim Chen In Vyetnamdagi uchrashuvga singlisi Kim Yo Chjon, turmush o‘rtog‘i Li Sol Chju va xonanda Xyon Son Vol bilan birgalikda keldi.
Kim Chen Inning singlisi 4 yildan beri Koreya Mehnat partiyasi Markaziy qo‘mitasi agitasiya va propaganda bo‘limiga rahbarlik qilib keladi. Kimning chiqishlari paytida singlisi hamisha uning yonida bo‘ladi. Hujjatlarga qo‘l qo‘yish kerak bo‘lgan paytda singlisi hujjat sahifalarini varaqlab turadi, ruchka uzatadi, har taraflama yordam beradi. Kim Yo Chjon davlat rahbarining imijini saqlab turishda asosiy rol o‘ynaydi. Singlisi Kim Chen In chiqishlarining soyadagi rahbaridir.
Kimning rafiqasi Li Sol Chju bilan zamonaviy yosh oila obrazida namoyon bo‘ladi. Li ko‘proq g‘arbona yorqin rangdagi kiyimlarda va Chanel brendiga tegishli sumkachasi bilan ko‘rinish beradi. Shimoliy Koreya elitasi uchun Li xonim ayollarning yangi qiyofasi sifatida namoyon bo‘ladi. Li xonim, koreys udumlari talab etganiday, eri hamrohligida kamdan kam ko‘rinadi. Ekspertlarning nazarida, uning ham eriga ta’siri ancha katta. Qaynisinglisi kelinidan “namunali birinchi xonim” yasab olgan.
Xonanda Xyon Vol Son ham katta ta’sirga ega. U go‘zal Koreyani ifoda etadi. Bir necha yil avval OAV xonandani intim mojarolarda ayblagan ham edi. Janubiy Koreya nashrlari hattoki uning qatl etilganligi borasidagi xabarlarni ham tarqatishgan edi. 2018-yilgi Olimpiada vaqtida u hech kutilmaganda ikki koreys mamlakatining yaqinlashtiruvchi asosiy namoyandalaridan biri sifatida paydo bo‘ldi.
Süddeutsche Zeitung nashri, Shimoliy Koreyaning nufuzli ayollariga to‘xtalar ekan, avvalo KXDRga xavf tug‘diruvchi mamlakat sifatida emas, aksincha, ijobiy obraz yaratishga ayollar yordam bermoqda, deb maqolani yakunlaydi.
Televizor ko‘rish xotirani pasaytiradimi?
Daily Mail nashrining xabar berishicha, uzoq vaqt mobaynida televizor ko‘rish o‘rta yoshlilarni xotira pasayishi kasalligiga duchor qiladi.
50 yoshdan oshganlar, agarda kuniga 3,5 soatdan ko‘proq televizor ko‘rsa, televizor ko‘rmaydigan tengqurlariga nisbatan tez xotira yo‘qotish kasalligiga chalinadi.
London universitet kolleji olimlari 6 yil mobaynida olib borgan tadqiqotlarga ko‘ra, televizorni 3,5 soatdan ko‘proq tomosha qiladiganlar xotirasining 10 foizini yo‘qotgan, kamroq ko‘radiganlarda bu raqam 5 foizni tashkil etgan.
Televizor ko‘rish vaqtni nofaol tarzda o‘tkazish hisoblanadi va inson miyasining yetarli darajada ishlashiga imkon bermaydi.
Professor Endryu Steptou rahbarligida olib borilgan tadqiqotda 50 yoshdan oshgan ko‘ngillilardan qancha vaqt mobaynida televizor ko‘rishi so‘ralgan. Shundan so‘ng ularning xotirasi tekshirib ko‘rilgan. Ko‘ngillilarga 10 so‘zdan iborat ro‘yxat berilgan va ularni darhol aytib berish so‘ralgan.
Keyingi bir necha daqiqa davomida ularga bir qancha boshqa topshiriqlar berilgan va shundan so‘ng dastlabki mashqda berilgan so‘zlarni aytish so‘ralgan.
Aynan shunday tajriba yana o‘sha ko‘ngillilar bilan olti yildan so‘ng yana bir bor o‘tkazilgan.
Tadqiqotchilarning so‘zlariga ko‘ra, divanda ko‘p o‘tirib vaqt o‘tkazadiganlarda xotira bilan bog‘liq muammolar qayd etildi. Tadqiqotning muhim joyi shundaki, televizor ko‘rib vaqt o‘tkazganlarda xotirani yo‘qotish ikki barobar tez ro‘y berishi aniqlandi.
