“O‘zatom” delegatsiyasi shu yilning 11—13-noyabrida Budapesht (Vengriya) shahrida va 14-15 noyabrda Moskva shahrida bo‘lib qaytdi. Bu haqda “O‘zatom” agentligi matbuot xizmati xabar berdi.
Safar atom energetikasi sohasida Vengriya tajribasi bilan tanishish maqsadida uyushtirildi.
Vengriyada mamlakatning elektr energiyaga bo‘lgan talabining 50% dan ortiq qismi 1980-yillarda qurilgan “Paksh-1” atom elektr stansiyasi tomonidan ta’minlanadi. U VVER-440/213 suvli yadro reaktorlari asosida ish yurituvchi 4 ta energoblokdan tashkil topgan. Hozirgi paytda har bir energoblok quvvati 500 MVt gacha oshirilgan va ulardan foydalanish muddati uzaytirilgan. Bunday quvvatga AESni modernizatsiya qilish, trubinani yaxshilash va yanada boyitilgan yoqilg‘idan foydalanish evaziga erishildi. 2032-yildan boshlab energobloklar navbatma-navbat foydalanishdan chiqariladi. Shu munosabat bilan rossiyacha dizayn asosida VVER-1200 suvli yadro reaktorlari asosida ikki energoblokdan tashkil topgan “3+” avlodga mansub “Paksh-2” AES qurilishi boshlangan. Birinchi blokning ishga tushirilishi elektr energiyani uzluksiz uzatib turish maqsadida 2030-yilga mo‘ljallangan.
“O‘zatom” delegatsiyasi “Paksh-2” AES loyihasi uchun ma’sullar - “portfelsiz” vazir Yanosh Shuli, Vengriya innovatsiyalar va texnologiyalar vazirligi davlat kotibi o‘rinbosari Andrea Beatriks Kadar, Atom energetikasi bo‘yicha Vengriya regulyatori Dyul Fixtinger, “Paksh-2” AES bosh direktori Ishtvan Lenkey va boshqalar bilan uchrashuvlar o‘tkazdi.
Uchrashuvlar davomida qayd qilinganidek, ushbu loyiha mamlakatda elektr energiyasiga bo‘lgan talabning ortib borayotganligi bilan bog‘liq. 2009-yilda “Paksh-2” loyihasi Vengriya Parlamenti tomonidan ma’qullangan. “Paksh-2” AES qurilishi maydonchasi “Paksh-1” AES yonida, Dunay daryosi bo‘yida tanlangan. 2014-yilda “Paksh-2” atom elektr stansiyasi joylashtiriladigan maydonda tadqiqotlar o‘tkazilishi uchun regulyartor tomonidan litsenziya berilgan va 2017-yilning 30-martida yangi AES uchun maydoncha tanlash uchun litsenziya olingan. Umuman, loyiha qurilish va xavfsizlikka oid qat’iy talablar asosida ekspertizadan o‘tgan, loyiha bo‘yicha olingan 6 000 dan ziyod litsenziya shundan dalolat beradi. Hozirgi paytda loyiha yangi AES qurilishi uchun litsenziya olish bosqichida.
Uchrashuvlar davomida Vengriya tomonidan ta’kidlandiki, rossiyacha dizayn asosidagi “3+” avlodga mansub VVER-1200 sifati va xavfsizligi tufayli tanlangan, shu munosabat bilan Rossiya Federatsiyasi bilan AES qurilishi bo‘yicha hukumatlararo bitim imzolangan.
Vengriya tomoni ta’kidlaganidek, loyihani amalga oshirishni boshlash uchun Vengriyaning 41 ta aholi yashash punktida loyihaning atrof-muhitga ta’sirini baholash uchun jamoatchilik eshituvlari tashkil qilingan, shuningdek mintaqadagi 30 ta davlatga jamoatchilik eshituvlarini o‘tkazish bo‘yicha so‘rovlar yuborilgan, shundan 11 ta davlat ishtirok etdi, 7 davlatda esa jamoatchilik eshituvlari ularning mamlakatlarida ularning so‘rovlari bo‘yicha o‘tkazildi.
“Paksh-2” AES loyihasini amalga oshrish maqsadida Vengriya tomonidan “Rosatom” davlat korporatsiyasi bilan YERS-kontrakt, shuningdek, foydalanish paytida yordam ko‘rsatish va yoqilg‘i yetkazib berish bo‘yicha kontrakt imzolangan. Bundan avval Rossiya Federatsiyasi bilan AES qurilishi uchun davlat kreditini jalb qilish bo‘yicha hukumatlararo bitim tayyorlangan.
Uchrashuvlar davomida Vengriya tomoni shuni qayd etdiki, atom energetikasi energetika tarmog‘i rivojlanishining asosi bo‘lib qolmoqda, bunda, Vengriya yaqin kelajakda to‘liq ko‘mirdan voz kechmoqchi hamda faqat atom energiyasi va qayta tiklanuvchan energeyadan foydalanish mo‘ljallangan.
Vengriyada bo‘lish asnosida “O‘zatom” delegatsiyasi Dunay daryosi bo‘yida va Paksh shahridan besh kilometr uzoqlikda joylashgan “Paksh-1” AES ga tashrif buyurdi. Xalqaro talablarga muvofiq reaktorlar va ishlatilgan yoqilg‘ini saqlash havzalarida MAGATЕ tomonidan on-layn rejimida doimiy videokuzatuv amalga oshiriladi.
O‘zbekiston delegatsiyasi “Paksh-1” AES qoshidagi noyob o‘quv markazi bilan tanishdi. U haqiqiy reaktorlar va amaldagi AES da foydalaniladigan boshqa uskunalar bilan jihozlangan. Uchrashuv yakuniga ko‘ra vengriyalik hamkasblar bilan ushbu o‘quv markazi negizida O‘zbekiston atom sohasi uchun kadrlar tayyorlash, shuningdek O‘zbekiston vakillari uchun tanishuv turlarini tashkil qilish sohasida hamkorlikni yo‘lga qo‘yish bo‘yicha savollarni ishlab chiqish to‘g‘risida kelishuvga erishildi.
Shuningdek “O‘zatom” delegatsiyasi Moskva shahriga safar qildi. U yerda “Rosatom” davlat korporatsiyasi operatsion boshqaruv bo‘yicha bosh direktorining birinchi o‘rinbosari Aleksandr Lokshin va “Rusatom Oversiz” AJ prezidenti Yevgeniy Pakermanov bilan muzokaralar o‘tkazildi. Muzokaralar davomida loyihani amalga oshirish bo‘yicha kelgusi umumiy harakatlar, shu jumladan, respublika atom sohasi uchun kadrlar tayyorlash, qurilayotgan va faoliyat ko‘rsatayotgan AESda stajirovkalarni tashkil qilish masalalari muhokama qilindi va kelishildi.
Ayni paytda Moskva muhandislik-fizika instituti Milliy tadqiqot yardo universitetida o‘qishga jo‘natilgan o‘zbek talabalari bilan uchrashuvlar o‘tkazildi. Uchrashuv davomida ularning yashash va o‘qish sharoitlari bo‘yicha muhokamalar bo‘lib o‘tdi.
Talabalar bilan uchrashuv paytida delegatsiya a’zolari o‘tilgan kursning o‘zlashtirilishi va o‘zbek talabalarining mashg‘ulotlarga qatnashi bilan tanishdi. Doimiy ravishda muloqot qilish va yuzaga kelayotgan muammolarni hal qilish, ishlab chiqarish amaliyotini tashkil qilish va o‘qish yakunlanganidan so‘ng ishga joylashtirishga ko‘maklashish haqida kelishuvga erishildi.
Universitet rektori M.N.Strixanov bilan uchrashuv davomida Toshkentda “MIFI” ITYAU filialini tashkil qilish masalalari, “O‘zatom” agentligi, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi va “Rosatom” davlat korporatsiyasi o‘rtasida O‘zbekiston Respublikasi atom energetikasi sohasi uchun kadrlarni o‘qitish va tayyorlash bo‘yicha o‘zaro hamkorlik to‘g‘risidagi memorandumni amalga oshirishga doir “Yo‘l xaritasi” loyihasi muhokama qilindi.
Ushbu hujjat Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putinning 2018-yil 18—19-oktabr kunlari O‘zbekiston Respublikasisiga davlat tashrifi davomida imzolangan. Ekspertlarning navbatdagi ish uchrashuvini shu yilning dekabrida Toshkent shahrida o‘tkazish, shuningdek, maktab o‘quvchilari va oliy o‘quv yurtlari talabalari o‘rtasida “Rosatom” davlat korporatsiyasi olimpiadasini o‘tkazish to‘g‘risida kelishuvga erishildi.
Izoh (0)