Mutaxassislarning fikricha, katta yoshli sog‘lom insonlar sutkasiga 7-9 soat uxlashlari lozim. Ammo tadqiqotlar shuni ko‘rsatmoqdaki, ayollar odatda erkaklarga nisbatan biroz ko‘proq uxlaydi.
Ayollar shunchaki xohlashgani yoki odatiy ko‘nikmalari tufayli ko‘p uxlamaydi. Uyqudagi farq fiziologik xususiyatlar va turmush tarzi sababli yuzaga keladi.
Nima uchun ayollarga ko‘proq uyqu kerak?
Ayollarning ko‘proq uxlashiga bir nechta sabablar bo‘lishi mumkin.
- Gormonlar ta’siri
Ayollarning ahvoliga uyquga bo‘lgan ehtiyojni belgilashi mumkin bo‘lgan gormonlar ta’sir ko‘rsatadi. Ular buni organizmning sirkad ritmlari — “biologik soatlari”ga ta’sir etish orqali amalga oshiradi.
- Uyqu buzilishining yuqori xavfi
Ayollar erkaklarga nisbatan ko‘proq uyqusizlik, bezovta oyoqlar sindromi va sifatli uyqu yetishmasligidan aziyat chekadi, bu esa surunkali charchoqqa olib keladi. Buning ehtimoliy sabablari turli jinsdagi odamlarning ruhiy holati o‘rtasidagi farqda.
Ayollar depressiya, xavotir va turli ruhiy kasalliklarga ko‘proq duch kelishi ham bunga sabab bo‘lishi mumkin.
- Ortiqcha yuklama
2021-yilda o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, haq to‘lanmaydigan mehnatning 75 foizini ayollar bajaradi. Bu uy-ro‘zg‘or, oila va yaqinlarining tibbiy ehtiyojlari haqida g‘amxo‘rlik qilish deb ataladi. Bunday yuklama ko‘pincha stress va surunkali uyqusizlikka olib keladi, natijada dam olishga bo‘lgan ehtiyoj ortadi.
Yetarlicha uxlash nima uchun muhim?
Uyqu sog‘liqni saqlash va organizmning normal ishlashi uchun zarur. U diqqat va xotirani kuchaytiradi, stressni boshqarishga, tana vaznini me’yorda saqlashga, immunitet tizimini mustahkamlashga yordam beradi.
Inson uxlaganda yuragi kamroq faol bo‘ladi, buning natijasida qon bosimi va yurak urish tezligi pasayadi. Yetarli uxlamaslik gipertoniya, yurak ishemik kasalligi, insult va semizlik xavfini oshiradi.
Bundan tashqari, uyqu gormonlar ishlab chiqarilishini boshqaradi. Bu gormonlar insonning o‘sishi, jinsiy yetilishi va moddalar almashinuviga ta’sir ko‘rsatadi. Haddan tashqari qisqa yoki yengil uyqu esa ishtaha va kayfiyatga ta’sir qiluvchi moddalarning organizmdagi muvozanatini buzishi mumkin.
Uyquni qanday yaxshilash mumkin?
Uyqungizni yo‘lga qo‘yish va sifatini oshirish uchun quyidagi bir necha usullarni qo‘llab ko‘rishingiz mumkin.
Rejimga rioya qilish
Belgilangan uxlash va uyg‘onish tartibi yaxshi uyqu asosidir. Dam olish kunlarini ham hisobga olgan holda har kuni bir vaqtda yotib, bir vaqtda turing.
Uyqudan oldin xotirjam bo‘lish
Yotishdan bir soat oldin telefon, planshet va boshqa qurilmalardan foydalanmang — ularning ko‘k nuri uyquga xalaqit beradi. Buning o‘rniga tinch mashg‘ulotlarni tanlang: musiqa yoki podkastlar tinglang yoki meditatsiya qilib ko‘ring.
Xavotirli fikrlarni o‘ylamaslik
Tashvish va stress — sifatli uyquning ko‘p uchraydigan dushmanlaridir. Uxlashdan oldin bezovta qiluvchi fikrlarni yozib qo‘yish yoki ertangi kun uchun rejalar ro‘yxatini tuzish foydalidir. Bu miyani bo‘shatadi va taranglikni kamaytiradi.
Qulay muhit yaratish
Jimlik, qorong‘ilik va salqinlik — uyqu uchun eng yaxshi sharoit. Qulay muhit yaratish uchun pardalar, quloq tiqinlari yoki shovqin yozuvlaridan foydalaning. Yotoqxonada maqbul haroratni tanlang: mutaxassislar taxminan 18-20 °C ni tavsiya etishadi. Salqin, toza muhit chuqur uyquga yordam beradi.
O‘zini yotishga majburlamaslik
Uxlay olmasangiz, to‘shakda yotish shart emas. Undan ko‘ra, o‘rningizdan turib, tinch bir mashg‘ulot bilan shug‘ullaning – masalan, kitob o‘qing, so‘ngra uyqungiz kelganda qaytib yoting. O‘zingizga bosim o‘tkazish vaziyatni yanada og‘irlashtiradi.
Izoh (0)