“Chinor ostidagi duel”, “Suyunchi”, “Kelinlar qo‘zg‘oloni”, “Chimildiq” singari asl o‘zbekona hayot tarzi, o‘lmas an’ana va qadriyatlar aks etgan filmlar rejissori, O‘zbekiston Respublikasi san’at arbobi Melis Abzalov agar hayot bo‘lganida 18-noyabr kuni muborak 80 yoshni qarshilardi. “Daryo” muxbiri Mirolim Isajonov ikki yil avval oktabr oyining 25-sanasida Shvetsiyaning Stokgolm shahrida yurak xurujidan vafot etgan mashhur kinorejissorning tavallud kunida ular bilan birga hamnafas bo‘lib, ijod qilish baxtiga erishgan san’at sohasi vakillarining ayrimlarini suhbatga chorladi.
“Qayta tug‘ilishimga sababchi bo‘lgan”
Klara Jalilova, O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan artist:
— Ochig‘ini aytsam, “Maftuningman”dagi Yulduz rolimdan keyin hech bir rejissor meni kinolariga taklif qilmagan. Balki ular “Klara kino tarixida birgina ijrosi bilan o‘z imzosini qo‘yib bo‘ldi”, degan fikrda rol berishmagandir. Ammo “Kelinlar qo‘zg‘oloni” filmi orqali qayta tug‘ilganman. Agar yozuvchi Said Ahmad va Melis aka meni ushbu kartinada ishtirok etishimni istamay, chaqirtirishmaganida, balki hozir aktrisalik qobiliyatimni vaqtida oz bo‘lsa ham yuzaga chiqarolmaganligimdan afsuslanib o‘tirarmidim?! Bashorat roliga munosib ko‘rishib, syomka maydonchasiga kelishimni ta’kidlab, qo‘ng‘iroq qilishganida men Farg‘onada edim. Ertasiga aytilgan joyga darrov yetib borganman. Hech qanday sinovlarsiz rolga tasdiqlanganman. Melis akani har gal ko‘rganimda o‘z minnatdorchiligimni bildirib, “Umr bo‘yi qo‘shiqchi bo‘lib o‘tib ketamanmikin, deya o‘ylanib yurardim. Siz sabab aktrisa sifatida ham tanildim va bu qirramni kashf etdingiz”, deyishdan sira erinmasdim. Ular mehnatkash, sof qalb egasi edi. Kimnidir g‘iybat qilganini ko‘rgan emasman. Aktyorning o‘z fikrini eshitardi, qadrlardi. Ilohim, qabri doimo yorug‘ nurlarga to‘lsin, joylari jannatda bo‘lsin!“Chin ma’noda ustozim edi”
Noila Toshkentboyeva, O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan artist:
— Melis akaning birinchi rafiqasi Dilbar bilan kursdosh bo‘lganligim bois institutning 2-bosqichida o‘qib yurgan kezlarimdan tanirdim. Uylariga tez-tez borib turardim, singillarini ham yaqindan bilardim. Ziyoli, ruslashgan oilada ulg‘aygan bo‘lsa-da, ammo o‘zbekona urf-odatlarni ikir-chikirigacha puxta bilishlari meni hamisha hayron qoldirardi.
Ular bilan hamkorligimiz rejissor assisenti sifatida ijod qilib yurgan paytlaridan boshlangan. O‘zi mustaqil ravishda kino olishga kirishgan davrida ham epizodik rollarga chaqirishni sira esidan chiqarmasdi. O‘ylab qarasam, “Chinor ostidagi duel” filmidan tashqari barcha kartinalarida kattami-kichikmi rollar o‘ynagan ekanman va hech qachon “proba” topshirmaganman. Melis aka tufayli tomoshabinlar qalbiga kirib bordim. Sababi “Suyunchi” va “Kelinlar qo‘zg‘oloni”dan so‘ng xalqimizga yanada tanildim va haligacha tomoshabinlar e’tirofiyu e’tiboridaman. Nazarimda, aktyor uchun bundan ortiq baxt bo‘lmasa kerak.
Melis aka men uchun chin ma’nodagi ustoz edi. Aktyorga asosiy maqsadini tushuntirardi-da, ayrim rejissorlar singari “unday qil, bunday qilma”, deya ko‘rsatma bermasdi va imkon qadar erkinlik berishga intilardi. Ijodiy jamoa a’zolarining birortasini ham shaxsiyatiga tegib, ortidan yomonlab, obro‘sini to‘kmasdi, suratga olish jarayonida aynib-aljimasdi va bunday odat ularga yot edi. O‘z asarlari orqali o‘zbek kinosi tarixida o‘chmas iz qoldirgan buyuk rejissor bilan hamkorlikda ijod qilganligimdan hamisha o‘zimni baxtiyor his qilaman!“Palov qilishni qoyillatardi”
Bahodir Odilov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan madaniyat xodimi, shogirdi:
— Melis aka to‘g‘risida faqat iliq so‘zlar aytish mumkin. Zulfiqor Musoqov, Jahongir Qosimov va mening ilk ijodiy mahsulimizning dunyoga kelishida ularning beqiyos hissasi bor. Uchalamiz institutni bitirgan yillarda Melis aka “Vatan” kinostudiyasiga asos solib, badiiy rahbarlik qilardi. Rixsivoy aka Muhammadjonov ikkalasi kino sohasiga endigina kirib kelayotgan bo‘lajak rejissorlarga ko‘maklashib, yuksak ishonch bildirganliklarini haligacha unutmaymiz. Umrining oxirigacha ustoz-shogird sifatida ijod qildik, maslahatlariga quloq tutib, kam bo‘lmadik. Sodda va samimiyligi bizda doim katta taassurot qoldirardi. Qo‘li shirin oshpazligiga ko‘p guvoh bo‘lganmiz. Ayniqsa, palov qilishni qoyillatardi. O‘ziga yaqin olgan ijodkor do‘stlari va shogirdlarini bir joyga jamlab, o‘zaro gurunglarga chorlashi, tashkilotchiligi ham ijodiy faoliyatimizning o‘sishida muhim ahamiyat kasb etgan. Vafotidan avval ham butun fikr-u xayoli film yaratishda, yangi rejalarda bo‘ldi, umrbod kino muhabbati bilan yashadi. Ustozimizni ilohim oxirati obod bo‘lsin!
Izoh (0)