Savol-javob: Loukoster nima va undan O‘zbekistonga nima foyda?

2018-yilning yanvarida O‘zbekiston hukumati tomonidan mamlakatga kam budjetli aviakompaniyalarni jalb etishni nazarda tutuvchi qaror qabul qilindi. 28-fevral kuni esa “O‘zbekiston havo yo‘llari” milliy aviakompaniyasi raisining birinchi o‘rinbosari Umid Husanov 2018-yil oxirigacha “milliy loukosterni tashkil etish bo‘yicha ishlar” yakuniga yetishini ma’lum qildi.

Spot nashri loukoster nima ekani va ulardan O‘zbekiston qanday foyda ko‘rishini kartochkalar vositasida tushuntirdi.

Loukosterlar nima?

Kam byudjetli aviakompaniya (loukoster, diskaunter) — ekspluatatsiya xarajatlari past bo‘lgan aviakompaniya. Oddiy qilib aytganda, bir qator omillar hisobiga chiptalarni past bahoda sotishga qurbi yetadigan aviatashuvchi.

Loukosterlarning chiptalari arzon bo‘lishi rostmi?

Rost. Loukosterlar odatda yo‘lovchi klassi bitta, sig‘imi uncha katta bo‘lmagan samolyotlardan foydalanadi, qo‘nalg‘a sifatida chekka aeroportlarni tanlaydi, bortda maksimal darajada pullik xizmatlar (ovqatlanish, joy tanlash va boshqalar)ni taklif etadi, chiptalarni faqat va faqat o‘z sayti orqali sotadi (agentlar va vositachilarga komissiyalar to‘lamaydi), katta aviakompaniyalarni qiziqtirmaydigan nisbatan kichik shaharlarga uchadi (va buning evaziga mahalliy ma’muriyatdan dotatsiya ham oladi).

Bundan tashqari, loukosterlar aeroportlarga imkon qadar kamroq pul to‘lash uchun “eng arzon” parvoz vaqtini tanlaydi (reyslar odatda yo erta tongda, yoki yarim tunda uchadi), hech qanday qo‘nishlarsiz “A punktdan B punktga” tamoyili asosida parvoz qiladi, bir samolyot bir kunda bir necha reysni amalga oshiradi, aviakompaniya xodimlari bir necha turli vazifalarni bir vaqtning o‘zida bajaradi (bir xodimning o‘zi ham samolyotni tozalashi, ham yo‘lovchilarni ro‘yxatga olishi hamda bortda ularga xizmat ko‘rsatishi mumkin).

Shu yo‘l bilan chipta narxini arzon qilish mumkin.

Chiptalar qanchalik arzon?

Odatdagidan ikki-uch barobar arzon. Masalan, “Aviasales.ru” servisi ma’lumotlariga ko‘ra, 5-mart kuni “Moskva—Milan” yo‘nalishi bo‘ylab parvoz qiladigan Utair aviakompaniyasining reysiga chipta 9 155 rubl (1 336 630 so‘m), “Pobeda” loukosteri esa atigi 4 364 rubl (637 144 so‘m) evaziga shu kunning o‘zida shu manzilga yetkazib qo‘yadi.

Loukosterlar bor ekan, boshqa aviakompaniyalarda uchishga na hojat?

Loukosterlar — noqulay. Ularni, masalan, “marshrutkalar”ga qiyoslash mumkin — qulayliklar minimum darajada, biroq kerakli manzilga tez va oson yetib olish mumkin. Loukosterlar kamdan-kam hollarda uzoq masofalarga parvoz qiladi; ular shahardan uzoqroq joylashgan aeroportlarga uchadi (masalan, Wizz Air loukosterining Parij reyslari aslida Parijdan 70 kilometr masofadagi Bove aeroportiga qo‘nadi).

Markaziy Osiyoda ham loukosterlar bormi?

Bor. Masalan, Qirg‘izistonning Air Manas aviakompaniyasi. Uning 49 foiz aksiyasi Turkiyaning Pegasus Airlines loukosteriga tegishli, qolgan 51 foizi xususiy shaxslar qo‘lida. Qozog‘istonga esa Vengriyaning Wizz Air va BAAning Flydubai loukosterlari uchadi.

Loukosterlarning O‘zbekistonda paydo bo‘lishi bilan nima o‘zgaradi?

Ayni vaqtda ham O‘zbekistonga bitta loukoster — nomi yuqorida zikr etilgan Air Manas uchmoqda. Biroq hozir gap, birinchi galda, o‘zbekistonlik mehnat muhojirlari safar qiladigan mamlakatlarga uchadigan aviakompaniyalar haqida bormoqda. Yanvardagi hukumat qarori, jumladan, 55 o‘zbekistonlikni olib ketayotgan avtobusning Aqto‘beda yonib ketishi kabi holatlar oldini olishga qaratilgan. Shu bois, Rossiya yo‘nalishida arzon aviabiletlar paydo bo‘lishini kutish mumkin. Buni qaysidir ma’noda “O‘zbekiston havo yo‘llari” rahbarining birinchi o‘rinbosari ham tasdiqladi — masalan, Toshkentdan Moskvaga uchadigan reys chiptasi taxminan 100 dollar atrofida bo‘lishi kutilmoqda.

Unda “O‘zbekiston havo yo‘llari”ning reyslarida kim uchadi?

Ta’kidlanganidek, loukosterlar kamdan-kam hollarda yirik aviakompaniyalar bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri raqobatlashadi. Odatda, ularning o‘z yo‘rig‘i va o‘z auditoriyasi bo‘ladi. Yevropada loukosterlar son-sanoqsizligiga qaramay, yirik aviakompaniyalar hech narsa bo‘lmagandek — avval qanday ishlagan bo‘lsa, shunday ishlashda davom etmoqda.