Yaponiyalik mutaxassislar tomonidan ishlab chiqilayotgan yangi dori stomatologiya sohasida katta burilish yasashi mumkin. Tishlarni tiklash bo‘yicha mavjud usullar — implantlar, protezlar va koronkalar vaqt o‘tishi bilan almashtirishni talab qiladi va ayrim hollarda noqulayliklar tug‘diradi. Ammo tabiiy tish o‘sishini qayta faollashtirish g‘oyasi bu muammoni tubdan hal qilishi mumkin.
Osaka shahri Kitano kasalxonasi qoshidagi Tibbiy tadqiqot instituti yetakchi olimi doktor Katsu Takahashi tish rivojlanishining genetik asoslarini yillar davomida o‘rganib kelmoqda. Tadqiqotchilarning so‘nggi natijalari 2021-yilda Scientific Reports jurnalida chop etilgan tadqiqotga asoslanadi. O‘sha tadqiqotda USAG-1 geni sintez qiladigan oqsilga qaratilgan dori vositasi hayvonlarda o‘sadigan tishlar soniga qanday ta’sir qilishi mumkinligi ko‘rsatib berilgan edi. Hozir esa doktor Takahashi va uning jamoasi insonlar ustida izlanishlarni davom ettirmoqda.
Dori vositasi qanday ta’sir qiladi?
USAG-1 deb ataluvchi gen organizmda tishlarning o‘sish funksiyasini “uxlatib qo‘yadi”, dori esa aynan shu gen faoliyatini bloklaydi. Olimlar bu orqali tish o‘sishiga yordam beradigan BMP (bone morphogenetic protein) — suyak morfogenetik oqsillarini faollashtirishga erishgan. Bu esa yangi tishlarning tabiiy yo‘l bilan paydo bo‘lishiga olib kelgan.
Klinik sinovlar
Tajriba sinovlarining birinchi bosqichi dori xavfsizligini baholashga qaratilgan. Bu bosqichda dori sog‘lom erkaklarga past dozada yuborilib, salbiy ta’sirlar mavjudligi yoki yo‘qligi kuzatiladi. Keyinchalik yuqoriroq dozalar beriladi. Hayvonlarda o‘tkazilgan testlar natijasi ijobiy yakunlangan, davolanishdan so‘ng ularda yangi tishlar o‘sib chiqqan. Bunday tishlar yanada mustahkam bo‘lib, tabiiy tishlardan farq qilmagan.
Stomatologiyada inqilob
Agar ushbu dori vositasini qo‘llash bo‘yicha sinovlar muvaffaqiyatli yakunlansa, quyidagi guruhga kiruvchi insonlar bundan foyda ko‘rishi mumkin:
- Gipodontiya bilan tug‘ilgan bolalar — bu kasallik tishlarning tug‘ma yetishmovchiligi bo‘lib, genetik sabablarga ko‘ra yuzaga keladi;
- Tishlarni jarohat yoki kasallik tufayli yo‘qotgan insonlar;
- Keksayish tufayli tabiiy tishlarini yo‘qotgan shaxslar.
Kelajakdagi istiqbollar
Tadqiqotchilarning aytishicha, bu dori faqat tibbiy emas, balki iqtisodiy tomondan ham ulkan ahamiyatga ega bo‘ladi. Stomatologik xizmatlar va implantatsiya narxlarining yuqoriligi sababli, gen terapiyasi orqali tabiiy tishlarni qayta o‘stirish texnologiyasi butun dunyoda keng tarqalishi va yanada takomillashtirilishi mumkin.
Izoh (0)