2025 йилда тахминан 15 ёшга тўладиган ўсмирлар аллақачон пул топмоқда — улар буни олдинги авлодлардан ва ҳатто зумерлардан фарқли равишда смартфон ва планшетлар орқали амалга оширишмоқда. Даромад топишнинг бундай осон усули нафақат ўсиб келаётган авлодга, балки бизнес ва умуман жамиятга ҳам таъсир кўрсатмоқда.
Ёш тадбиркорлар
Янги авлод — Gen Alpha (2010-2024 йилда туғилганлар) интернетдан нафақат кўнгил очиш, балки пул топиш учун ҳам тобора фаол фойдаланмоқда. Whop тижорат платформаси ўтказган тадқиқот натижаларига кўра, зумер ва алфаларнинг ярмидан кўпи смартфон ва планшетлардан нафақат вақт ўтказиш ва дўстлар билан мулоқот қилиш учун, балки пул ишлаш учун ҳам фойдаланади.
Зумeрлар учун бундай даромад шакли ҳайратланарли эмас, чунки улар аллақачон вояга етган ва масофавий иш шароитида фақат телефон керак бўлган касбларни осонлик билан ўзлаштиришмоқда. Бироқ 2025 йилда тахминан 15 ёшга тўладиган алфа ёки “планшетлар авлоди” вакиллари учун бундай эрта ишлаш уларнинг шахсияти, пул ва карьерага бўлган муносабатини шакллантиришда ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлиши мумкин.
Тадқиқотга кўра, алфалар онлайн тарзда қуйидаги йўллар билан пул топади:
- Винтаж ва ишлатилган буюмлар савдоси - 20,1%;
- Ўйинларни жонли эфирда ўйнаб кўрсатиш - 14,1%;
- Киберспортда қатнашиш - 13,1%;
- Ижтимоий тармоқларда контент яратиш ва клиппинг (катта видеолардан қисқа вирусли роликлар тайёрлаш) - 10,5%;
- Брендлар ҳомийлик қилиши - 9,1%.
Whop тадқиқотларига кўра, америкалик алфа авлоднинг 47,1 фоизи аллақачон интернет орқали даромад топмоқда — масалан, эски буюмларни сотиш, ижтимоий тармоқларда пост жойлаш ёки жонли эфирлар ўтказиш орқали. Бу ўтган йилга нисбатан 15 фоизга кўп, умумий ҳисобда эса замонавий ўсмирларнинг 72,3 фоизида интернетда пул ишлаётган тенгдошлари бор.
Қизиғи шундаки, уларнинг 1 соатлик даромади АҚШдаги энг кам иш ҳақидан ҳам юқори: 7,25 доллар ўрнига 13,92 доллар, йилига тахминан 28 000 долларни ташкил этади — бу тўлиқ ставкали иш билан деярли бир хил миқдор.
Энжой Camp асосчиси Александр Медведевнинг айтишича, замонавий рақамли технологиялар анъанавий “ўқи – тажриба орттир – ишга жойлаш” моделини бузмоқда. Энди болалар ўз ҳоббилари ёки истеъдодлари орқали даромад топиб, ҳатто оила аъзоларидан кўпроқ пул ишлашлари мумкин ва бу жамиятда тобора одатий ҳолга айланмоқда.
Яқин келажакда глобал меҳнат бозори жиддий ўзгаришларга юз тутади. Алфалар иш танлаётганда қуйидаги жиҳатларга катта эътибор беради: ўз вақтида маош тўланиши, даромад шаклланишининг очиқлиги, аниқ вазифалар ва натижалар (KPI). Пул энди оддий ойлик сифатида эмас, балки онлайн кузатиб бориладиган мослашувчан оқим сифатида қаралмоқда. Яна бир муҳим талаб — тез ва қулай тўлов тизимлари (банк танлаш имконияти, рақамли ҳамёнлар ва ҳ.к.).
Ёшлар қўшимча даромад олиш, бир нечта лойиҳа асосида ишлашни афзал кўрмоқда. Бу уларни “реал вақтда” бюджет тузишга, узоқ муддатли режалардан кўра ҳар бир лойиҳа асосида пулни бошқаришга ўргатмоқда. Энжой Camp асосчиси Александр Медведев эса шундай дейди:
Олдинги авлодлар бир умрга битта касб танлаб, барқарор иш излаган бўлса, алфа авлод вақтни ресурс сифатида кўради — турли лойиҳаларда ўзини синайди, бир нечта йўналишда ишлайди ва қайси бири яхшироқ натижа беришини излайди. Улар келажакда қатъий меъёрларга бўйсунмай, ўз иш шаклини ўзлари белгилашади. Бир вақтнинг ўзида бир нечта рақамли йўналишда ишлашга ўрганган алфа авлод глобал бозордаги ўзгаришларга тез мослаша олади.
Медведевнинг кузатишича, алфа авлоднинг энг кучли жиҳатларидан бири — уларнинг халқаро муҳитда эркин ишлай олишидир. Бугунги 11 ёшли бола чет эл мижозларига хизмат кўрсатиши, тўловни криптовалютада қабул қилиши, рақамли ҳамёнга сақлаши ва инвестицияни блокчейнга жойлаштириши мумкин. Инглиз тили улар учун дарс эмас — бу кундалик мулоқот воситаси. Алфа авлод инглиз тилида бемалол фикр билдиради, лойиҳаларда қатнашади ва ўз ғояларини ишонч билан тақдим этади.
Бироқ бу эрта даромад ортида хавфли жиҳатлар ҳам бор. Курбатовнинг айтишича, доимий онлайн бўлиш талаби иш ва дам олиш орасидаги чегарани йўқотади, бу эса чарчоқ ва руҳий босимга олиб келади. Медведев ҳам бу хавфга урғу беради: доимий эътибор учун кураш, аудитория талабига жавоб бериш ва бирдан “ёқимсиз” бўлиб қолиш хавфи — булар ёш онг учун оғир юк. Шунингдек, болалар фирибгарлар ва хавфли контент тузоғига ҳам тушиб қолишлари мумкин.
Бу масалада катталар ҳам ёш авлодга йўл-йўриқ кўрсатиш зарур: молиявий ва руҳий хавфлар, фирибгарлик ҳақида огоҳлантириш, шунингдек, мазмунли ва сифатли контент яратишга ўргатиш керак.
Изоҳ (0)