Ҳамид Содиқ фикрича, мактаблар қуриш давлат учун муаммо. Чунки харажат ва оворагарчилиги кўп. Аммо парламент давлатни аҳоли учун етарли мактаблар қуришга мажбурлаш қудратига эга бўлиши керак.
Тадбиркор Ҳасанхўжа Муҳаммадсодиқ сиёсатшунос Ҳамид Содиқ билан суҳбатда Ўзбекистонда мактаблар сони етарли эмаслигига эътибор қаратди. Унинг айтишича, 1990 йилда мамлакат аҳолиси сони 19–20 миллион нафар, мактаблар сони 7–8 мингта атрофида бўлган. 2024 йилга келиб аҳоли сони деярли икки баравар ўсиб, 37 миллионга етди. Давлат мактаблари сони эса 10 мингта бўлди.
“Тафовут шу даражада ошиб кетдики, бугун 10 мингта мактаб 17–18 мингта мактаб вазифасини бажаряпти. Баъзи мактабларда икки, бошқаларида уч сменали дарслар бўлади. Табиийки, ўша мактабда битта устоз эрталабдан кечгача тўлиқ ишлайди. Бу ҳолат демографик ўзгаришга давлат вақтида реакция қилмаганининг оқибатлари бўлиши мумкин. Аҳоли сони ўсяптими, унга параллел равишда мактаблар, шифохоналар қурилиши керак”, деди тадбиркор.
Сиёсатшунос Ҳамид Содиқ масаланинг сиёсий жиҳатлари тўғрисида фикр билдирди. Мутахассиснинг таъкидлашича, сиёсатда “калта қўллар синдроми” деган тушунча бўлиб, у сиёсатчилар кўзга тезроқ кўринадиган ислоҳотлар қилишга интилишини англатади.
“Ислоҳот ўтказилгани ярқ этиб кўзга кўриниши керак. Бу ҳамма сиёсатга тегишли камчилик. Дейлик, кўзга кўринадиган бино, қандайдир ситилар қуриб ташлаш омма учун ислоҳот бўлиб туюлиши мумкин. Лекин унинг тагидаги канализация масаласи бор. Узоқ муддатли фойда берадиган нарса бўлгани учун иложи борича унга эътибор қаратмасликка ҳаракат қилинади. Ҳокимиятлар учун мактаб қуриш жуда ҳам катта муаммо. Чунки мактаблар фақат пул талаб қилади ва ҳокимлар унинг фойдасини кўра олмайди. Битта мактаб қурадиган бўлсангиз, улар учун ғирт бошоғриқ. У ерга болани олиб келишингиз, пул, ўқитувчи билан таъминлашингиз, ҳуқуқбузарлигига қарашингиз керак.
Хуллас, турган-битгани муаммо. Улар учун ер мактабдан кўра уй қуриш учун сотиб юборилгани яхши. Қурганлар ободонлаштириши билан ўзлари шуғулланади, кейин пул ҳам бериши мумкин. Лекин мактаб турган-битгани бошоғриқ. Яъни “калта қўллар синдроми”да тушиб қолган соҳа ҳисобланади”, деди сиёсатшунос.
Ҳамид Содиқ аҳоли учун етарли мактаблар қуришга биринчи навбатда парламент масъуллигини айтиб ўтди. Бунда Олий Мажлис давлатдан халқ учун муҳим масалаларни талаб қила олиши зарурлигига урғу берди.
“Олий Мажлис ишламаса, давлат мактаб қурмайди. Давлатни мактаб қуришга мажбур қилмагунича, қурмайди. Ким мажбур қилади? Ҳақиқий сайланган депутатлар. Давлат табиати шунақаки: “бугун ҳокимиятда кўпроқ қолишим учун нимага пул сарфлашим керак”, деган мантиқдан келиб чиқади. Масалан, ўнта мактаб қуришга кетадиган пулни битта чемпионни тарбиялашга сарфлайдими, десангиз, мен ъҳаъ деган бўлардим. Чунки спорт чемпиони бу мақтовлар орқали келади, халққа ярқ қилиб кўринади. Бу ислоҳотнинг битта белгисидек туюлади. Бу тез ва бирданига натижа берадиган дори ҳисобланади. Шунинг учун мен айтган бўлардимки, бизда парламент ишламагунча, етарлича мактаб қурилмайди. Ҳокимиятни “мактаб қурасан”, деб мажбур қилиши керак. “Йиғиштир стадионингни, мактаб қурасан. Йиғиштир, керакмас нарсаларингни, байрам-тадбирларни, уларга миллиардлаб пуллар кетади. Мактаб қурасан. Мактаб етишмаяпти”, дейиш учун халқда сиёсий ирода керак бўлади”, деди сиёсатшунос.
“Дарё” 2024 йилда Ўзбекистондаги мактабларда жами 5 миллион ўқувчи ўрни мавжуд бўлса-да, 6,4 миллион бола таълим олишга мажбур бўлаётганини хабар қилганди. Яъни ўтган йили 1,2 миллион ўқувчи учун мактаб ўринлари етишмаслиги очиқланган. 2024 йилда республикада 10 182 та давлат, 400 тадан ортиқ нодавлат мактаблар фаолият юритаётгани айтилган. Синф хоналарида ўқувчиларни ўртача тўлдириш меъёри 25 нафарни ташкил этади. Давлат стандартига кўра, битта синфда ўқувчилар сонини 35 нафардан оширмаслик белгиланган. Аммо қарийб икки мингта мактабда ўқувчилар сони синфда 35 нафардан ошади.
Изоҳ (0)