Украина 2020-2024 йиллар оралиғида дунёнинг энг йирик қурол импортчисига айланди. Кўрсаткич 2015-2019 йилларга нисбатан деярли 100 баробар ошди. Шу билан бир вақтда Россия ҳарбий-саноат корхоналарининг экспорти 64% га камайди. Бу ҳақда Стокгольм Халқаро Тинчлик Тадқиқот Институти (SIPRI) ҳисоботида сўз боради.
Ҳисоботда қайд этилган сўнгги 4 йиллик даврда Украинага энг кўп қурол етказиб берган давлат АҚШ бўлиб, умумий ҳажмнинг 45% ини таъминлади. Кейинги ўринларда Германия (12%) ва Польша (11%) туради. Умуман олганда, Россиянинг 2022 йилги босқинидан сўнг камида 35 давлат мамлакатга қурол-яроғ етказиб берган.
SIPRI таҳлилчиларига кўра, АҚШ томонидан НАТО давлатларига қурол етказиб бериш ҳажми сезиларли даражада ортган. 2020-2024 йилларда альянс аъзоларининг қурол импорти аввалги беш йиллик даврга нисбатан 105% га ошган. Шу билан бирга, сўнгги 20 йил ичида биринчи марта АҚШ қурол экспортининг энг катта қисми Европага (35%) йўналтирилди, Яқин Шарқ эса 33% билан иккинчи ўринга тушди. Америка ҳарбий саноат корхоналарининг энг йирик мижози Саудия Арабистони бўлиб, у умумий ҳажмнинг 12% ини ташкил этмоқда.
Институт ҳисоботида таъкидланишича, мазкур тўрт йилда Қўшма Штатларнинг қурол-яроғ экспорти 21% га ошиб, жаҳон бозоридаги улуши 35% дан 43% га етган. Ушбу даврда АҚШ жами 107 та давлатга қурол етказиб берди.
Дунёнинг иккинчи йирик қурол экспортчиси Франция бўлиб, унинг улуши 9,6% ни ташкил этади. Кейинги ўринлардан Россия (7,8%), Германия (5,6%), Хитой (5,9%) ва Италия (4,8%) жой олди. Пекин қурол экспортини оширишга зўр бериб ҳаракат қилаётган бўлса-да, кўплаб йирик мамлакатлар сиёсий сабабларга кўра хитойликлар билан шартнома имзолашга шошилмаяпти. Россиянинг қурол экспорти эса 2015-2019 йил билан солиштирганда 64% га камайди. Пасайиш тенденцияси аллақачон 2020-2021 йилларда бошланган.
Россиянинг энг йирик анъанавий харидорлари Ҳиндистон ва Хитой рус қуролларига боғлиқлигини камайтирмоқда. Улардан биринчиси бошқа давлатлар, жумладан АҚШ ва Франция кабиларга қизиқиш билдираётган бўлса, иккинчиси ўз ички имкониятларини жадаллик билан ривожлантирмоқда. Шу боис Москва Африканинг қашшоқ давлатларига чегирмалар бериш орқали ўз таъсирини ушлаб қолишга ҳаракат қиляпти.
SIRПИ ҳисоботида қайд этилишича, бир замонлар Ер шарининг яримини қуроллантирган Москва 2020-2024 йилларда атиги 33 давлатга қурол сотди. Россия экспортининг учдан икки қисми Ҳиндистон (38%), Хитой (17%) ва Қозоғистонга (11%) тўғри келди.
Изоҳ (0)