“Ўзгидромет” Ўзбекистонда март ойида қандай об-ҳаво кутилаётганини маълум қилди.
2024—2025 йилларнинг қиш мавсуми ҳам якунланмоқда ва баҳор фасли кириб келишига саноқли кунлар қолди. Одатда Ўзбекистонда март ойида ҳаво ҳароратининг тез кўтарилиши бошланади. Март ойида ўртача ҳаво ҳарорати февраль ойига нисбатан 5-6 даражага, шимолда эса 7-8 даражага юқори бўлади.
Март ойининг энг илиқ кунларида, айниқса, ойнинг иккинчи ярмида, кўпинча қуёш нурлари ҳавони 23-28 даража илиққача, жанубда эса 30-33 даража илиққача иситади. Бироқ март ойи жуда ўзгарувчандир. У ҳаво оқими йўналишларининг тез-тез ўзгариши билан тавсифланади. Жанубдан жуда илиқ ҳаво кириб келиши Волгабўйи ҳудудларидан, камдан кам ҳолларда Урал, Ғарбий Сибирдан совуқ ҳаво оқими билан ўрин алмашади.
Илиқ об-ҳаво даврлари совуқ об-ҳаво даврлари билан ўрин алмашади, бундай ҳолларда ҳарорат кўпинча 0-5 даража совуққача пасаяди. Бундай совуқ тўлқинлар Ўзбекистонда деярли ҳар йили кузатилади. Ўзбекистонда март ойи, йилнинг кўп ойлари каби, сўнгги йилларда сезиларли даражада илиқлашди. Ушбу асрда кўпчилик март ойлари иқлим тартиби бўйича иқлим меъёридан илиқроқ ёки унинг қийматларига яқинроқ бўлди.
Кузатувларнинг тарихий қатори учун энг совуқ мартойиларида ўртача ойлик ҳароратни меъёрдан оғиши 5-8 даражани, республика шимолида эса 9-11 даражани ташкил этди. Сўнгги йилларда бундай совуқ март ойлари кузатилмади. Бу асрда 2012 ва 2015 йилларнинг март ойлари (меъёрдан 2-3 даражага совуқ), шимолда эса 2003 йил март ойи (меъёрдан 4-5 даражагасовуқ) энг совуқ бўлди.
Ўзбекистон ҳудудининг катта қисмида метеорологик кузатувларнинг барча йиллари учун 2023 йил март ойи энг илиқ (иқлим меъёридан 5-7 даражага, шимолда ва жанубда баъзи жойларда 8 даражагаилиқроқ) бўлди. Фақат 2008 йил март ойи ҳарорат кўрсаткичлари бўйича ундан бир оз пастроқ бўлиб, Қорақалпоғистон Республикаси ҳудуди бўйича энг илиқ бўлди.
Метеорологик кузатувлар давомида март ойида қайд этилган энг юқори ҳарорат кўрсаткичлари ҳудуднинг катта қисмида 30-35 даража илиқни, жанубий ҳудудларда эса 35-37 даража илиқни ташкил этди.
Ўзбекистонда метеорологик кузатувларнинг барча йиллари учун март ойидаги мутлақ минимал ҳарорат ҳудуднинг катта қисмида 15-20даража совуқ, Қорақалпоғистон Республикаси ва Қизилқум шимолида 23-25даража совуқ бўлиши кузатилган. Устюртда эса 1954 йил март ойида ҳарорат 34-37 даража совуққача пасайган эди.
Сўнгги ўттиз йил ичида март ойида бундай паст ҳарорат кузатилмаган. Ҳудуднинг катта қисмида сўнгги 30 йил ичида март ойларининг энг паст ҳарорати 6-11 даража совуқни, шимолда 11-16 даража совуқни, Устюртда 20-23о даража совуқни ташкил этади.
Ўзбекистонда март ойи иқлим шароити бўйича йилнинг энг ёғинли ойларидан бири деб ҳисобланади. Март ойида ёғингарчилик 10 кундан 15 кунгача жуда тез-тез кузатилади, шимолий ҳудудлар ва чўл зонаси бундан мустасно, бу ерда ёғингарчилик кузатиладиган кунлар сони 5-9 кундан ошмайди. Республика ҳудудининг катта қисмида март ойида ўртача ёғингарчилик миқдори 50-75 мм ни, тоғ олди ва тоғли ҳудудларда 80-125 мм ни, республика шимолда, чўл ҳудудларида ва Фарғона водийсида 10-35 мм ни ташкил этади.
Сўнгги йилларда энг нам ой 2022 йилнинг март ойи бўлди. Тез-тез ёмғир ёғди, марказий ва шарқий ҳудудларда эса ойлик ёғингарчилик миқдори март ойи ойлик меъёридан 250-350 фоизга етди – ушбу асрда ёғингарчилик миқдори рекорди бўлди, Наманган вилоятида меъёрдан 400-450 фоиз бўлиб, бу метеорологик кузатувлар тарихидаги мутлақ рекорд ҳисобланади. Тез-тез эмас, лекин аномал қуруқ март ойлари (2008, 2020 йй.) ҳам қайд этилади, бунда ойлик норманинг ярмидан кам ёғингарчилик бўлади.
Март ойида ёғингарчилик асосан ёмғир кўринишида ёғади, аммо ҳароратнинг кескин пасайиш даврларида ёмғир қорга айланиши кузатилади. Ушбу асрда 2012 йилнинг совуқ март ойи "энг қорли" бўлиб, бунда бир неча марта қор ёғиши ҳисобига қор қопламининг шаклланиши қайд этилиб, республиканинг текислик ҳудудларида эса қор баландлиги 7-12 см га етган эдт.
Бу йил март ойи қандай бўлади?
Ўзбекистон бўйича март ойининг биринчи ўн кунлиги бошида нисбатан совуқ ҳаво бўлиши кутилмоқда. Ҳарорат асосан кечалари 3 даража совуқ-2 даража илиқ бўлади, кундуз кунлари 7-10 даража илиқдан 0-3 даража илиққача ўзгариб туради.
2-3 март кунлари республика бўйича баъзи жойларда ёғингарчилик (ёмғир, қор) бўлади. Республика шимолида 1 март куни қор кўринишидаги ёғингарчилик бўлиши кутилмоқда. Ҳаво ҳарорати кечалари 2-7 даража совуқдан 7-12 даража совуққача, кундуз кунлари 0-5 даража совуқдан 3-8 даража илиққача ўзгариб туради.
Биринчи ўн кунликнинг иккинчи ярмида ҳаво ҳарорати меъёрий қийматларгача – кечалари 3-8 даража илиққача, кундуз кунлари 10-15 даража илиққача кўтарилади. 8-10 март кунлари республика бўйича баъзи жойларда яна ёғингарчилик (ёмғир кўринишида) бўлиши кутилмоқда.
Кейинчалик март ойининг охиригача ҳарорат кечалари 7-12 даража илиқдан 2даража совуқ-3 даража илиққача, кундуз кунлари 17-22 даража илиқдан 5-10 даража илиққача ўзгариб туриши кутилмоқда. Республика жанубида энг илиқ кунларда ҳаво ҳарорати 25-27 даража илиққача кўтарилади.
Жаҳон прогнозлаш марказлари ҳисобларига асосланиб, Ўзгидрометнинг дастлабки ҳисобларига кўра, умуман март ойи бир оз илиқ ой деб баҳоланмоқда. Ўртача ойлик ҳаво ҳарорати меъёр атрофида, баъзи жойларда меъёрдан 1-1,5 даражага юқори бўлиши кутилмоқда.
Изоҳ (0)