“O‘zgidromet” O‘zbekistonda mart oyida qanday ob-havo kutilayotganini ma’lum qildi.
2024—2025-yillarning qish mavsumi ham yakunlanmoqda va bahor fasli kirib kelishiga sanoqli kunlar qoldi. Odatda O‘zbekistonda mart oyida havo haroratining tez ko‘tarilishi boshlanadi. Mart oyida o‘rtacha havo harorati fevral oyiga nisbatan 5-6 darajaga, shimolda esa 7-8 darajaga yuqori bo‘ladi.
Mart oyining eng iliq kunlarida, ayniqsa, oyning ikkinchi yarmida, ko‘pincha quyosh nurlari havoni 23-28 daraja iliqqacha, janubda esa 30-33 daraja iliqqacha isitadi. Biroq mart oyi juda o‘zgaruvchandir. U havo oqimi yo‘nalishlarining tez-tez o‘zgarishi bilan tavsiflanadi. Janubdan juda iliq havo kirib kelishi Volgabo‘yi hududlaridan, kamdan kam hollarda Ural, G‘arbiy Sibirdan sovuq havo oqimi bilan o‘rin almashadi.
Iliq ob-havo davrlari sovuq ob-havo davrlari bilan o‘rin almashadi, bunday hollarda harorat ko‘pincha 0-5 daraja sovuqqacha pasayadi. Bunday sovuq to‘lqinlar O‘zbekistonda deyarli har yili kuzatiladi. O‘zbekistonda mart oyi, yilning ko‘p oylari kabi, so‘nggi yillarda sezilarli darajada iliqlashdi. Ushbu asrda ko‘pchilik mart oylari iqlim tartibi bo‘yicha iqlim me’yoridan iliqroq yoki uning qiymatlariga yaqinroq bo‘ldi.
Kuzatuvlarning tarixiy qatori uchun eng sovuq martoyilarida o‘rtacha oylik haroratni me’yordan og‘ishi 5-8 darajani, respublika shimolida esa 9-11 darajani tashkil etdi. So‘nggi yillarda bunday sovuq mart oylari kuzatilmadi. Bu asrda 2012 va 2015 yillarning mart oylari (me’yordan 2-3 darajaga sovuq), shimolda esa 2003 yil mart oyi (me’yordan 4-5 darajagasovuq) eng sovuq bo‘ldi.
O‘zbekiston hududining katta qismida meteorologik kuzatuvlarning barcha yillari uchun 2023 yil mart oyi eng iliq (iqlim me’yoridan 5-7 darajaga, shimolda va janubda ba’zi joylarda 8 darajagailiqroq) bo‘ldi. Faqat 2008 yil mart oyi harorat ko‘rsatkichlari bo‘yicha undan biroz pastroq bo‘lib, Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududi bo‘yicha eng iliq bo‘ldi.
Meteorologik kuzatuvlar davomida mart oyida qayd etilgan eng yuqori harorat ko‘rsatkichlari hududning katta qismida 30-35 daraja iliqni, janubiy hududlarda esa 35-37 daraja iliqni tashkil etdi.
O‘zbekistonda meteorologik kuzatuvlarning barcha yillari uchun mart oyidagi mutlaq minimal harorat hududning katta qismida 15-20daraja sovuq, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Qizilqum shimolida 23-25daraja sovuq bo‘lishi kuzatilgan. Ustyurtda esa 1954 yil mart oyida harorat 34-37 daraja sovuqqacha pasaygan edi.
So‘nggi o‘ttiz yil ichida mart oyida bunday past harorat kuzatilmagan. Hududning katta qismida so‘nggi 30 yil ichida mart oylarining eng past harorati 6-11 daraja sovuqni, shimolda 11-16 daraja sovuqni, Ustyurtda 20-23o daraja sovuqni tashkil etadi.
O‘zbekistonda mart oyi iqlim sharoiti bo‘yicha yilning eng yog‘inli oylaridan biri deb hisoblanadi. Mart oyida yog‘ingarchilik 10 kundan 15 kungacha juda tez-tez kuzatiladi, shimoliy hududlar va cho‘l zonasi bundan mustasno, bu yerda yog‘ingarchilik kuzatiladigan kunlar soni 5-9 kundan oshmaydi. Respublika hududining katta qismida mart oyida o‘rtacha yog‘ingarchilik miqdori 50-75 mm ni, tog‘ oldi va tog‘li hududlarda 80-125 mm ni, respublika shimolda, cho‘l hududlarida va Farg‘ona vodiysida 10-35 mm ni tashkil etadi.
So‘nggi yillarda eng nam oy 2022-yilning mart oyi bo‘ldi. Tez-tez yomg‘ir yog‘di, markaziy va sharqiy hududlarda esa oylik yog‘ingarchilik miqdori mart oyi oylik me’yoridan 250-350 foizga yetdi – ushbu asrda yog‘ingarchilik miqdori rekordi bo‘ldi, Namangan viloyatida me’yordan 400-450 foiz bo‘lib, bu meteorologik kuzatuvlar tarixidagi mutlaq rekord hisoblanadi. Tez-tez emas, lekin anomal quruq mart oylari (2008, 2020 yy.) ham qayd etiladi, bunda oylik normaning yarmidan kam yog‘ingarchilik bo‘ladi.
Mart oyida yog‘ingarchilik asosan yomg‘ir ko‘rinishida yog‘adi, ammo haroratning keskin pasayish davrlarida yomg‘ir qorga aylanishi kuzatiladi. Ushbu asrda 2012 yilning sovuq mart oyi "eng qorli" bo‘lib, bunda bir necha marta qor yog‘ishi hisobiga qor qoplamining shakllanishi qayd etilib, respublikaning tekislik hududlarida esa qor balandligi 7-12 sm ga yetgan edt.
Bu yil mart oyi qanday bo‘ladi?
O‘zbekiston bo‘yicha mart oyining birinchi o‘n kunligi boshida nisbatan sovuq havo bo‘lishi kutilmoqda. Harorat asosan kechalari 3 daraja sovuq-2 daraja iliq bo‘ladi, kunduz kunlari 7-10 daraja iliqdan 0-3 daraja iliqqacha o‘zgarib turadi.
2-3 mart kunlari respublika bo‘yicha ba’zi joylarda yog‘ingarchilik (yomg‘ir, qor) bo‘ladi. Respublika shimolida 1-mart kuni qor ko‘rinishidagi yog‘ingarchilik bo‘lishi kutilmoqda. Havo harorati kechalari 2-7 daraja sovuqdan 7-12 daraja sovuqqacha, kunduz kunlari 0-5 daraja sovuqdan 3-8 daraja iliqqacha o‘zgarib turadi.
Birinchi o‘n kunlikning ikkinchi yarmida havo harorati me’yoriy qiymatlargacha – kechalari 3-8 daraja iliqqacha, kunduz kunlari 10-15 daraja iliqqacha ko‘tariladi. 8-10 mart kunlari respublika bo‘yicha ba’zi joylarda yana yog‘ingarchilik (yomg‘ir ko‘rinishida) bo‘lishi kutilmoqda.
Keyinchalik mart oyining oxirigacha harorat kechalari 7-12 daraja iliqdan 2daraja sovuq-3 daraja iliqqacha, kunduz kunlari 17-22 daraja iliqdan 5-10 daraja iliqqacha o‘zgarib turishi kutilmoqda. Respublika janubida eng iliq kunlarda havo harorati 25-27 daraja iliqqacha ko‘tariladi.
Jahon prognozlash markazlari hisoblariga asoslanib, O‘zgidrometning dastlabki hisoblariga ko‘ra, umuman mart oyi biroz iliq oy deb baholanmoqda. O‘rtacha oylik havo harorati me’yor atrofida, ba’zi joylarda me’yordan 1-1,5 darajaga yuqori bo‘lishi kutilmoqda.
Izoh (0)