“Таъминот занжири маҳсулот етказиб бериш вақтини қисқартиради, харажатларни камайтиради”. АҚШда ишлаётган ўзбекистонлик мутахассис билан суҳбат

Салихов Соҳибхон АҚШдаги ҳамюртимиз. У таҳсилни Тошкентда олиб, кейинчалик Америкада давом эттирган. Жаҳоннинг йирик корхоналарида амалиёт олиб бориб, ҳозирда замонавий касбнинг эгаси. Суҳбат давомида Соҳибхон ўзининг қизиқарли ва илҳомлантирувчи ҳаёт йўли ҳамда билим ва тажрибалари ҳақида батафсил маълумот берди.

— Соҳибхон, ўзингиз ҳақида қисқача маълумот беринг.

— Асли Тошкентданман. Бакалавриатни Сингапур Менежментни ривожлантириш институти билан ҳамкорликда фаолият юритувчи Wales университетида тамомлаганман. Сўнгра касбий фаолиятимни “Узсаноатехпорт” ва Ўзбекистондаги янги ҳамда муҳим инвестицион лойиҳалар доирасида, Peugeot Citroen ва Volkswagen каби глобал брендлар остида фаолият юритувчи корхоналарда давом эттирдим. Ўзбекистон учун долзарб лойиҳаларда иштирок этиб, соҳамда ўсиш учун ишонч ҳосил қилдим.

Ўрганишга қизиқишим сабаб Wisconsin—Madison университетининг MBA дастурида таъминот занжирини бошқариш мутахассислиги бўйича таҳсил олдим. Бу йўналишдаги билим ва кўникмаларимни янада чуқурлаштирдим. АҚШда таҳсил олиш давомида кўплаб фойдали билимлар орттириб, касбий юксалиш имкониятларимни кенгайтирдим.

— Ўз соҳангиз ҳақида содда тушунтириш берсангиз. Таъминот занжирини бошқаришни нима учун танладингиз?..

— Таъминот занжирини оддий ўзбекча мисолда тушунтирсам: фараз қилинг, сиз меҳмон кутяпсиз. Меҳмонлар сонига қараб бозорлик қилиш, музлатгичнинг сиғимини ҳисобга олиш, кутилмаган меҳмонлар келиши эҳтимолини назарда тутиш ва шу омилларни инобатга олиб режа тузишни таъминот занжири деб аташ мумкин.

Юқоридаги мисолда таъминот занжирининг аҳамияти қанчалик муҳим бўлса, корпоратив ва мамлакат даражасида ҳам унинг ўрни шунчалик катта. Корхона доирасида таъминот занжири самарадорлиги маҳсулот етказиб бериш вақтини қисқартиради, харажатларни камайтиради ва мижозлар эҳтиёжларини қондиришни яхшилайди. Натижада, бу корхонанинг рақобатбардошлигини оширади, бозорда ўз ўрнини мустаҳкамлашга, мижозларнинг ишончини орттиришга хизмат қилади ва бу орқали сотув ҳажми ошиб, корхона нуфузи юксалади.

Логистика соҳасида маҳсулотларнинг ўз вақтида ва керакли жойга етиб боришини таъминлайди, транспорт тизимининг самарадорлигини оширади. Ҳарбий соҳада эса, қуроллар, озиқ-овқат, тиббий анжомлар ва бошқа зарур ресурсларнинг ўз вақтида етказилишини таъминлаб, миллий хавфсизликни мустаҳкамлайди. Бундай мисолларни кўплаб келтириш мумкин, аммо қисқача айтганда, бу соҳа ҳар томонлама зарур.

— Меҳнат фаолиятингиз ҳақида батафсилроқ тўхталиб ўтсангиз, қандай тўсиқлар ва синовларга дуч келгансиз?

— Иш фаолиятим 2015 йилда “Узсаноатехпорт” корхонасида глобал таъминот тизимидан бошланди, кейинчалик автомобиль соҳасида Peugeot Citroen ва Volkswagen брендларига уланган. “Узсаноатехпорт”да асосий вазифам маҳсулотни таъминотчилар корхоналаридан хориждаги ҳамкорларга тактик масалаларни ҳал қилган ҳолда етказиб бериш бўлган бўлса, “Volkswagen”да фаолиятимда маҳаллий бозорга кўпроқ эътибор қаратдим ва бу ерда инновацияга кўпроқ вақт ажратиш имконига эга бўлдим.

Шахсий синовлар ҳақида айтсам, ўзга маданият ва иш этикаси менга энг катта таъсир кўрсатган омиллардан бири бўлди. Ҳар бир миллатнинг ўзига хос муомала маданияти бор ва жамоага тез мослашиш учун бу жиҳатни ўз вақтида англаш зарур. Менда бу жараён нисбатан осон кечди, чунки аввалги иш жойларим ва ўқув юртларимда кўплаб чет элликлар билан мулоқотда бўлганман.

Касбий фаолиятим давомида дуч келган энг оғир тўсиқлар билан бир қаторда, энг илҳомлантирувчи воқеалар сифатида Volkswagen’даги пандемия даврида эришган ютуқларимни алоҳида таъкидлашни лозим деб биламан. Айниқса, пандемия даврида бир нечта стратегик лойиҳаларга раҳбарлик қилиб, бир вақтнинг ўзида кўплаб жамоаларнинг фаолиятини самарали ташкил этиш тажрибаси менинг профессионал ривожланишимда муҳим бурилиш нуқтаси бўлди.

Ушбу даврдаги энг муҳим ташаббусларимдан бири Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан ҳамкорликда амалга оширилган тез ёрдам транспорт воситаларини модернизация қилиш лойиҳаси бўлди. Пандемиянинг оғир шароитларида Ўзбекистон соғлиқни сақлаш тизими учун автопаркни янгилаш лойиҳасига раҳбарлик қилиш мен учун катта шараф бўлди. Лойиҳанинг муваффақиятли якунланиши нафақат менинг профессионал фаолиятим учун, балки мамлакатимиз соғлиқни сақлаш тизими учун ҳам улкан ютуқ бўлди. Volkswagen Cаddy русумидаги 1000 дона автомобилни соғлиқни сақлаш тизимига босқичма-босқич жалб қилиш мамлакат аҳолиси учун катта ижтимоий аҳамиятга эга бўлган муҳим қадамлардан бири бўлди.

Лойиҳа давомида ярим ўтказгичлар етишмовчилиги, тез ёрдам ускуналарини таъминлашдаги қийинчиликлар ва логистик тўсиқлар каби турли мураккабликларни жамоам билан бирга енгиб ўтишга тўғри келди. Шунга қарамай, лойиҳа ўз вақтида ва муваффақиятли якунланди. Ушбу муваффақият нафақат менинг шахсий ютуғим, балки Ўзбекистон соғлиқни сақлаш тизими ва халқимиз учун ҳам катта аҳамиятга эга бўлди.

— Нега танловингиз айнан АҚШ бўлган?

— АҚШ таъминот занжирини бошқариш соҳасида етакчи давлатлардан бири бўлиб, бу ерда малака орттириш учун улкан имкониятлар мавжуд. Аввало, ўқиш ҳақида гапирадиган бўлсак, Wisconsin–Madison университети таъминот занжирини бошқариш бўйича АҚШда етакчи ўнликка киради.

Профессионал ривожланиш нуқтаи назаридан қараганда ҳам, пандемиядан сўнг АҚШда бу соҳа янги чўққига кўтарилди. Давлат томонидан бу йўналишга асосий эътибор қаратилиб, корхоналар кўплаб янги қизиқарли ташаббусларни амалга оширди. Ушбу жараённи кузатиб туриб, имкониятни қўлдан бой бермасликка қарор қилдим. Бундан ташқари, АҚШда соҳа бўйича янги технологиялар ва инновацияларни жадаллаштирилган татбиқ этиш, замонавий инфратузилма ва кучли иқтисодий база таъминот занжирининг глобал етакчига айланишига ёрдам беради.

7 йиллик тажрибадан кейин янги қадамни қўйиш вақти келганини англадим ва шундан сўнг йўналишим бўйича MBA дастурига ҳужжат топширдим. АҚШдаги MBA дастурига киришда малака жуда муҳим ўрин тутади, грант олишда эса янада аҳамиятли.

— Ўзбекистонда таъминот занжири соҳасида қандай тенденцияларни кузатяпсиз ва улар дунёда кечаётган жараёнлардан қанчалик фарқ қилади?

—Ўзбекистонда таъминот занжири соҳасида бир қанча тенденцияларни кузатишимиз мумкин. Биринчидан, маҳаллий ишлаб чиқаришни ривожлантиришда йирик халқаро корхоналар сезиларли ҳисса қўшмоқда. Шунингдек, қандолатчилик, қурилиш материаллари ва бошқа саноат соҳаларида ҳам маҳаллий ишлаб чиқариш кенгаймоқда.

Иккинчидан, электрон тижорат ҳам жадаллаштирилмоқда. Электрон тижоратнинг шаклланиши билан бирга, эшикдан эшикка етказиб бериш тизими ривожланмоқда. Бир қатор корхоналар тез ва ишончли етказиб бериш хизматларини таклиф қилмоқдалар, бу эса мижозлар учун қулайлик яратиб, уларнинг эҳтиёжларини тез ва сифатли қондиришга имкон беради.

Аслини олганда, Ўзбекистонда таъминот занжири соҳасидаги жараёнлар дунёдаги тенденциялардан жиддий фарқ қилмайди, деб ҳисоблайман. Аммо автоматлаштириш ва технологик жиҳатдан ўсиш учун ҳали кенг имкониятлар мавжуд.

—Таъминот занжирини бошқаришда энг сезиларли қийинчиликлар нимада деб ҳисоблайсиз?

— Бу соҳада фаолият юритувчи мутахассислар учун асосий муаммолардан бири — бозордаги ноаниқлик ва узлуксиз ўзгариб туришидир. Глобализация ва логистика билан боғлиқ муаммолар ҳам доим долзарб бўлиб келган. Шахсан ўзим автомобиль соҳасида ишлаган пайтларимда бу каби вазиятларни тез-тез учратганман. Масалан, кўпчиликка яхши таниш бўлган ҳолат — яримўтказгич танқислиги бунга яққол мисол бўла олади.

Бундан ташқари, технологик ўзгаришлар, етказиб берувчилар билан боғлиқ муаммолар, молиявий чекловлар, малакали ишчи кучи етишмаслиги ва таъминотдаги турли хавфлар ҳам иш жараёнини қийинлаштиради. Ушбу муаммоларни енгиб ўтиш учун корхоналар замонавий технологияларни жорий этишлари, самарали бошқарув тизимларини яратишлари ва хавфларни бошқариш стратегияларини ишлаб чиқишлари зарур.

— Соҳангизда мутахассис сифатида муваффақиятга эришишда қайси омиллар асосий аҳамиятга эга?

— Аввало, соҳада юз бераётган энг сўнгги технологиялар ва тенденцияларни доимий равишда кузатиб бориш. Чунки инновацион ечимларни ўз вақтида қабул қилиш ва улардан натижали фойдаланиш нафақат самарадорликни оширади, балки рақобатда бир қадам олдинда бўлишга ёрдам беради.

Муваффақиятга эришишда долзарб бўлган жиҳат — муаммоларни тезкор ҳал қилиш қобилияти ва мослашувчанликдир. Мутахассис бозордаги ўзгаришларга тезкор жавоб беришга ва кутилмаган вазиятларга мослашишга тайёр бўлиши лозим. Бу сифатлар турли шароитларда мақсадли стратегиялар ишлаб чиқиш ва амалга оширишда долзарб аҳамиятга эга.

Комила Қаландарова суҳбатлашди

9 сентябрь 2024 йил