Жорий йилнинг 3–4 июль кунлари Қозоғистон пойтахти Остона шаҳрида Шанхай Ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ) Давлат раҳбарлари кенгашининг навбатдаги мажлиси ва “ШҲТ плюс” форматидаги учрашув бўлиб ўтди. Ушбу йиғилиш борасида сиёсатшунослар томонидан турли хил мулоҳазалар билдирилди. Хусусан, Ғарб матбуоти “Путин ўз дўстларини Остонада йиғмоқда ва ШҲТ НАТОга қарши блок”, деган ёндашувни илгари сурди.
ШҲТ Ғарбга қарши шаклланаётган иттифоқми? Ушбу саволга иқтисодий таҳлилчи Абдулла Абдуқодиров ва сиёсатшунослар Ойбек Сирожов ҳамда Зокир Усмонов “Дарё” билан суҳбатда жавоб бериб ўтди.
Абдулла Абдуқодиров сўзларига кўра, ШҲТ доирасида ҳеч қачон ҳарбий тузилмалар тузиш ҳақида декларациялар қабул қилинмаган.
— Ғарб пропаганда технологиясида шундай нарса борки, улар доим ўз душманини “шайтон” сифатида кўрсатишга ҳаракат қилади. Лекин ШҲТ доирасида ҳеч қачон ҳарбий тузилмалар тузиш ҳақида декларациялар қабул қилинмаган. Аммо бу нарса НАТОда бор. Совуқ уруш даврида, НАТОга қарши тузилган Варшава шартномаси деб номланган ҳарбий ташкилот бўлган. Лекин бу ташкилот ҳеч қачон НАТО билан уришмаган. Ташкилотда кучли мамлакатларнинг бўлиши қарама-қарши томонни тийиб туради, — дейди иқтисодий таҳлилчи.
Сиёсатшунос Ойбек Сирожовнинг қўшимча қилишича, ШҲТ доирасида қабул қилинган барча қарорлар БМТ резолюцияси сифатида кўриб чиқилади.
— Саммит борасида турли қарашлар илгари сурилди. Масалан Ғарб матбуоти Путин ўз дўстларини Остонага йиғмоқда, деган ёндашувни илгари сурди. Лекин ШҲТ доирасида қабул қилинган барча қарорлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти резолюцияси сифатида кўриб чиқилади. Остонада “ШҲТ плюс” форматида учрашувлар бўлди ва бунда барча иштирокчи давлатларнинг раҳбарлари қатнашди. Шунингдек, БМТ бош котиби Антонио Гутерриш ҳам иштирок этди. Демак, БМТ бу ташкилот йиғилишида иштирок этишдан ва кўрилаётган масалалардан манфаатдор. Мисол учун БМТ котиби Швейцариядаги саммитда иштирок этмаганди. Бу ШҲТнинг мақоми ва кўлами кенгайиб бораётганидан далолат беради.
ШҲТ ташкил этилганига 20 йилдан ортиқ вақт бўлган бўлса, ҳали бирон марта ҳарбий блок тузиш ёки кимгадир қарши ҳаракат қилиш масаласига урғу берилмаган. Ҳар саммитда ШҲТ ҳарбий ташкилот эмаслиги таъкидланади, — дейди сиёсатшунос.
Сиёсатшунос Зокир Усмоновнинг таъкидлашича, Ўзбекистон икки қутб орасида қолиб кетишдан эҳтиёт бўлиши керак.
— Ҳозир дунёда демократик ва авторитар давлатлар тўқнашуви юз бермоқда. Ўзбекистон бу тўқнашув домига тушиб қолмаслиги керак. ШҲТ саммитидан олдин Хитой раҳбари Қозоғистоннинг ҳудудий яхлитлигини тан олишини билдирди. Бу ҳам Россия, ҳам Ғарб давлатларига қаратилган бир сигнал эди. Шунинг учун биз Ғарб билан ҳам, бошқа давлатлар билан ҳам зиддиятга бормаслигимиз керак. Яъни балансни ушлашимиз лозим. Ўзбекистоннинг манфаати биринчи ўринда туриши зарур ва шарт, — деди Зокир Усмонов.
Тўлиқ суҳбатни “Дарё”нинг YouTube’даги саҳифасида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)