Бугун Тошкентда Иқтисодий ҳамкорлик ташкилотининг 16-саммити тадбирлари бошланди. Мазкур саммитда тадбирда Озарбайжон, Эрон, Қозоғистон, Қирғизистон, Покистон, Тожикистон, Туркманистон ва Туркиянинг давлат ва ҳукумат раҳбарлари иштирок этиши кутилмоқда.
Кун тартибига мувофиқ, ИҲТ доирасида савдо-иқтисодий, инвестициявий, транспорт-коммуникациявий ва гуманитар ҳамкорликни янада кенгайтириш ҳамда ушбу кўп томонлама тузилма фаолиятини такомиллаштириш масалалари кўриб чиқилади.
Шу ўринда аввалги саммитларда иштирок этган давлатлар қандай ташаббусларни илгари сурганини ёдга олиб ўтамиз.
ИҲТнинг 13-саммити Исломободда ўтказилган
2017 йилнинг 1 март куни ИҲТнинг 13-саммити Покистонда бўлиб ўтган. Унда Афғонистон иқтисодий кун тартибига хавфсизлик масалаларини киритиш, шунингдек, битта йирик минтақавий иқтисодий лойиҳани аниқлаш ташаббусини илгари сурган.
Озарбайжон минтақавий аҳамиятга молик лойиҳаларни молиялаштиришда ИҲТ Савдо ва тараққиёт банкининг ролини қўллаб-қувватлаш, Озарбайжон орқали Европа ва Осиё ўртасида стратегик темир йўлни қуриш таклифини киритган.
Қозоғистон ИҲТга аъзо давлатларининг инфратузилма лойиҳаларини бирлаштириш бўйича ишларни давом эттириш, 2018 йилда Остона шаҳрида ташкил этилган Халқаро молия маркази ишида ИҲТга аъзо давлатларнинг иштирокини кўриб чиқишни таклиф этган.
Қирғизистон эса Хитой—Қирғизистон—Ўзбекистон ва Хитой—Қирғизистон—Тожикистон—Афғонистон—Эрон темир йўл лойиҳаларини амалга оширишга эътибор қаратишни сўраган
Мезбон мамлакат Покистон институционал механизмларини оптималлаштириш ва ИҲТ савдо битимини кучга киритиш ташаббуси билан чиққанди.
Туркия ИҲТ Савдо битимининг кучга киришини тезлаштириш, ташкилот истиқболлари 2025 дастурини самарали амалга ошириш учун махсус жамғарма ташкил этиш таклифини берган.
14-саммит пандемия сабабли онлайн ўтказилган
2021 йилнинг 14 март куни онлайн ўтган саммитда Афғонистон коронавирус инфекциясига қарши кураш доирасида минтақавий ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича ҳаракатлар режасини ишлаб чиқишни таклиф этган.
Озарбайжон эса Зангезур коридоридан ИҲТ мамлакатлари фаол фойдаланишини йўлга қўйиш зарурлигини таъкидлаган.
Эрон ИҲТ Савдо битимини амалга ошириш ва минтақалараро савдони кенгайтириш, Форс кўрфази ва Уммон денгизи бўйлаб транспорт инфратузилмасидан фойдаланиш ташаббусларини илгари сурган.
Қозоғистон Қозоғистон—Туркманистон—Эрон темир йўлини тўлиқ қувватда ишга тушириш, озиқ-овқат хавфсизлиги (IFSS) тўғрисидаги низомни ратификация қилиш таклифини берган.
Қирғизистон эса савдо, транспорт, алоқа, энергетика, туризм ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш каби соҳаларда биргаликдаги ҳаракатлар стратегиясини ишлаб чиқиш, темир йўл қурилиши лойиҳаларига катта аҳамият бериш, Европа ва Хитойнинг ташқи бозорларига чиқиш, Хитой—Қирғизистон—Ўзбекистон темир йўли лойиҳасини амалга оширишни кўриб чиқишни таклиф қилган.
Покистон барқарор соғлиқни сақлаш тизимларини қуриш режасини қабул қилишга эътибор қаратган.
Туркия Савдо банкининг институционал ва молиявий имкониятларини мустаҳкамлаш ва ИҲТни ривожлантириш, лойиҳа ва дастурларни молиялаштириш учун фойдаланиладиган ИҲТ истиқболлари фондини ташкил этиш ташаббусини илгари сурган.
15-саммит мезбони Туркманистон бўлган
2021 йилнинг ўзида ИҲТнинг 15-саммити ўтказилган бўлиб, бу сафар тадбир офлайн бўлган.
Саммитда Озарбайжон Шарқ ва Ғарб ҳамда Шимол ва Жануб коридорларининг муҳим таркибий қисми бўлган Зангезур йўлагидан фойдаланишни яна бир бор таклиф қилган.
Эрон тугалланмаган лойиҳаларни (минтақавий электр энергияси бозори, энергетика компаниялари консорсиуми) амалга оширишга устувор аҳамият бериш, ИҲТга аъзо давлатлари учун нефть ва газ бўйича ўқув дастурларини ишлаб чиқиш, оптик толали уланишлар, умумий рақамли платформалар, умумий АКТ бозорлари, сунъий интеллект, онлайн таълим ва илмий алмашинувлар яратиш соҳасида ҳамкорликни фаоллаштиришга эътибор қаратишни сўраган. Шунингдек, Савдо ва тараққиёт банки капиталини ошириш масаласини кўриб чиқиш таклифини ҳам билдирган.
Қозоғистон ИҲТ котибиятига ўзаро савдо салоҳиятини амалда татбиқ этиш учун ҳар бир мамлакатнинг рақобатдош устунликлари ва ўзига хос имкониятларини ҳисобга олган ҳолда товар айланмаларини ошириш бўйича “йўл харитаси”ни ишлаб чиқишни таклиф қилган.
Қирғизистон эса углерод чиқиндиларини камайтириш соҳасида ҳамкорликни фаоллаштиришга эътибор қаратган.
Шунингдек, Шаҳид Ражай портидан фойдаланиш орқали Қирғизистон—Ўзбекистон—Туркманистон—Эрон йўлагининг транзит имкониятларини ошириш ташаббусини ҳам илгари сурган.
Покистон Афғонистоннинг иқтисодий барқарорлигини таъминлашга, ИҲТ ва халқаро ҳамжамиятга тез интеграциялашувига кўмаклашишга чақирган.
Тожикистон пандемия даврида жорий қилинган карантин, транспорт-транзит, тариф ва савдо тўсиқларини бартараф этиш бўйича чора-тадбирларни илгари сурган.
Туркманистон ШҲТ, ЕОИИ ва МДҲ билан мулоқот ўрнатиш, афғон халқига самарали гуманитар ёрдам кўрсатишни таклиф қилган.
Туркия жами 8 миллион квадрат метр майдонда яшайдиган 500 миллион аҳолига эга ИҲТнинг улкан салоҳиятидан унумли фойдаланишга чақириб, саъй-ҳаракатларни фаоллаштириш ва ички савдо ҳажмини 100 миллиард долларга етказишни таклиф қилган.
Шунингдек, Туркия Афғонистон иқтисодиётига ёрдам кўрсатиш ва гуманитар инқирознинг олдини олишга ҳам чақирган.
Изоҳ (0)