Нафақат рақиб, жамоадошларини ҳам қўрқувга солган “Титан”. “Бавария” ва Германия афсонаси Оливер Кан ҳақида

Футбол тарихидаги буюк дарвозабонлардан бири Оливер Кан 1969 йилнинг 15 июнь санасида туғилган. Фаолиятини маҳаллий “Карлсруэ” жамоасида бошлаган футболчи кейинчалик “Бавария” ва Германия терма жамоаси афсонасига айланди. Қуйида немис дарвозабонининг фаолияти ҳақида сўз боради.

Болалик

Оливер Германиянинг нисбатан кичикроқ Карлсруэ шаҳрида туғилган. У пайтда Германияда ҳамма футболга қизиқарди ва ҳар бир бола футболчи бўлишни орзу қиларди. Шундай қилиб Оливер олти ёшида маҳаллий “Карлсруэ” клуби академиясига кирди.

Каннинг болалиги жуда оғир ўтган, чунки тенгдошлари нутқидаги нуқсонлари туфайли уни тез-тез масхара қиларди. Бу Оливерга ёқмасди ва дарвозабон ўзини ҳимоя қилишни ўрганди. Унинг оғир характери бунда катта ёрдам берди.

“Карлсруэ”даги фаолиятининг бошланиши

Оливер барча ёш тоифасидаги жамоаларда ҳаракат қилди ва тезда асосий жамоага қабул қилинди. 1989/90 йилги мавсум ёш дарвозабон учун асосий жамоа ўйинчиси сифатида биринчиси бўлди. Аммо дебют жароҳатлар сабаб омадли ўтмади.

Оғир жароҳат туфайли Оливер бутун мавсумни ўтказиб юборишга мажбур бўлди. Бироқ Кан таслим бўлмади ва жароҳатларни енгиб, ўз ўрнига қайтди. Шундан сўнг Оливер қандай кучга эга эканини намоён қилди ва мамлакатнинг энг яхши дарвозабонларидан бирига айланди.

1993/94 йилги ажойиб мавсумдан сўнг дунёнинг энг яхши клублари немис дарвозабонига эътибор қаратди. “Манчестер Юнайтед” мураббийи Алекс Фергюсон шахсан Оливер билан боғланиб, жамоасига таклиф қилди. Бироқ буюк шотландиялик мураббийнинг таклифи рад этилди. Кан “Бавария”да ўзининг кумири Зепп Майер қўл остида ўйнашни орзу қиларди.

“Бавария”даги фаолияти

Кан “Бавария”га ўтиш қароридан афсусланмади. Буюк Майер қўл остида у бутунлай янги босқичга кўтарилди ва Европанинг энг кучли клубларидан бирининг алмаштириб бўлмас дарвозабонига айланди.

“Бавария” “Титан” билан бирга биринчи мавсумдаёқ совринлар ютишни бошлади. Шундай қилиб дарвозабон учун фаолиятининг янги, ақл бовар қилмайдиган даражада ҳаяжонли босқичи бошланди. Кан мамлакат миллий терма жамоасига чақирилганди.

Орадан бир йил ўтиб, дарвозабон Германия терма жамоаси билан Евро—1996 га йўл олди. Оливер ўша турнирда асосий дарвозабон эмас эди. Шунга қарамай Кан мусобақада катта тажриба тўплади ва жамоа билан бирга олтин медални қўлга киритди.

Кан йилдан йилга Германияда ҳам, жаҳонда ҳам энг яхши дарвозабон деб тан олинарди. Унинг обрўси жуда баланд эди. Оливердан нафақат рақиблари, балки жамоадошлари ҳам қўрқарди. Дарвозабон шерикларининг хатти-ҳаракатларида кичик бефарқликни сезса ҳам, уларга тез ва кескин равишда эътироз билдирарди.

Бу ҳақиқатан иш берди. Рақиб ҳужумчилари бундай “йиртқич” дарвозабонни кўргач, саросимага тушарди. Дарвозабоннинг ўйини жамоага катта ёрдам берганди. Мюнхенликлар Германияда доминантлик қилди. Бироқ Чемпионлар Лигасида жамоанинг ишлари юришмасди.

Немис клуби 1998/99 йилги мавсумда Чемпионлар Лигаси кубогини қўлга киритишга жуда яқин келди. Аммо “Манчестер Юнайтед” мўжиза кўрсатди. Фергюсон шогирдлари асосий вақтга қўшиб берилган уч дақиқа ичида иккита гол киритди ва ғалабани тортиб олди.

Бироқ Оливер икки йилдан кейин орзу қилинган кубокни қўлга киритишга муваффақ бўлди. Бунда дарвозабоннинг ҳиссаси катта бўлди. 2001 йилги Чемпионлар Лигаси финалида “Бавария” ва “Валенсия” ўзаро тўқнаш келди. Асосий вақтда ғолиб номи аниқланмади. Пенальтилар сериясида Кан учта сейв амалга оширди ва “Бавария” ЕЧЛ ғолибига айланди.

Каннинг ЖЧ—2002 даги омадсизлиги

2002 йилги Жаҳон Чемпионатида Германия терма жамоаси ва Оливер Кан деярли мўжиза кўрсатганди. Кучсиз гуруҳдан ўрин олган немислар Парагвай, АҚШ ва Жанубий Кореяга қарши баҳс олиб борди. Бироқ Германия бу терма жамоаларга қарши жуда кучсиз ўйин кўрсатди.

Бироқ катта ишонч билан ҳаракат қилган Канни унутмаслик керак. Финалгача бўлган олти учрашувда у атиги бир марта гол ўтказиб юборди. Бироқ финал ўйинида Оливер ҳам бразилияликларни тўхтатиб қола олмади ва голга сабаб бўлган иккита хатога йўл қўйди.

Германиялик футболчилар ичида ачиниш мумкин бўлган ягона футболчи Оливер Кан эди. Дарвозабон турнир давомида шу қадар ажойиб ўйин кўрсатдики, саккизта гол уриб, жаҳон чемпионига айланган бразилиялик Роналдо эмас, айнан Кан турнирнинг энг яхши ўйинчиси деб топилди.

Фаолиятининг якунланиши

Айнан 2002 йилги Жаҳон Чемпионати Оливер фаолиятининг чўққисига айланди. Ўша турнирдан кейин Кан бошчилигидаги “Бавария” Чемпионлар Лигасида узоққа бормади, Германия эса ўз уйида ўтган 2006 йилги Жаҳон Чемпионатида ғалаба қозона олмади. Оливер Кан 2008 йилда футболни тарк этаётганини маълум қилди.

2020 йилда собиқ дарвозабон “Бавария”га қайтди. Кан клуб бошқарув аъзолари қаторида иш бошлади. 2021 йилнинг 1 июль санасида эса янги лавозимга тайинланди. Бироқ 2022/23 йилги мавсум омадсиз бўлди. Оливер Кан клубдаги шериги Ҳасан Салиҳамиджич билан бирга мавсум ўртасида мураббий Юлиан Нагелсманни ишдан олиб, унинг ўрнига Томас Тухелни тайинлади. Шундан сўнг “Бавария” ЕЧЛ ва Германия Кубогидан чиқиб кетди. Кан ва Салиҳамиджич истеъфога чиқарилди.

Шунга қарамай кўплаб мухлислар буюк дарвозабонни керакли вақтда майдонга тушиб, жамоани қутқарадиган қаҳрамон сифатида эслаб қолганди.