Нега Россия ва Украина урушида Бахмут муҳим аҳамиятга эга? Уни қўлдан бой бериш нимани англатади?

Россия Украина шарқидаги Бахмутни тўлиқ қўлга олганини даъво қилмоқда, бироқ Киев шаҳарнинг бир қисмини ҳамон назорат қилаётганини таъкидлади. 

Бир пайтлар 70 мингга яқин аҳоли истиқомат қилган Бахмут 2022 йил февралида Россия Украинага бостириб кирганидан бери энг қонли жанг майдонига айланди, шаҳар 8 ойдан бери ракеталар зарбаси билан юзлашмоқда.

Россия президенти Владимир Путин 20 май куни ўз қўшинлари ва “Вагнер” хусусий ҳарбий кампаниясини шаҳарни “озод қилгани” билан табриклади, бироқ Украина президенти Владимир Зеленский рус қўшинлари Бахмутда бўлса-да, шаҳар “босиб олинмаган”лигини айтди.

Украина қуруқликдаги қўшинлари қўмондони генерал-полковник Александр Сирский 21 май куни Украина қўшинлари шаҳарни тактик қамалда олишга яқинлашаётганини айтди. Мудофаа вазири ўринбосари Анна Малярнинг айтишича, Украина қўшинлари “шаҳар чеккасидаги қанотларда” олдинга силжиб, “шаҳарни ярим ўраб олган”.

Аммо нега Украина шарқидаги туз қазиб олинадиган ҳудудда жойлашган Бахмут Россия-Украина урушида шунчалик аҳамиятли бўлди? Al Jazeera қуйида бунинг бир неча сабабларини келтириб ўтади:

Чекланган стратегик қиймат

Россия Украинага ичкарироқ кириб бориши ва Путиннинг “Донбасни озод қилиш” мақсадига эришиши учун Бахмутни қўлга олиши керак.

Бироқ, ҳар икки томоннинг шаҳарга қаратаётган катта аҳамияти ҳар қандай стратегик қийматдан анча юқори. Агар иккала томон Бахмутни тўлиқ қўлга кирица, шаҳар атрофидаги бир қатор мудофаа чизиқларига дуч келади.

Бунинг ўрнига, шаҳарнинг аҳамияти унинг бир неча ой давомида аччиқ, илдиз отган жанглар орқали эришган рамзий вазнида ётади. Украина учун бу ўжар, қатъий қаршилик кўрсатиш намунасига айланди. Шаҳар Россия босқинидан кейин энг шиддатли жангларга гувоҳ бўлди.

Россия учун эса ғалаба керак. Тўлиқ миқёсли босқиннинг дастлабки ойларидаги ҳужумлардан сўнг Украина муваффақиятли қарши ҳужуми натижасида Россия кучларининг бир қатор шармандали мағлубиятлари фонида ҳудудларининг бир қисмини қайтариб олди.

Россия армияси обрўсини йўқотгани сабабли, Сурия ва турли Африка давлатларида йиллар давомида ҳарбий операцияларда қатнашган ва ёлланма аскарларни ўз ичига олган “Вагнер” кампанияси 2022 йил охирида Бахмут учун жангга киришди.

Ўшандан бери Россиянинг Бахмутдаги ҳужуми гуруҳнинг синонимига айланди, унинг раҳбари Евгений Пригожин Россиянинг юқори мартабали ҳарбий раҳбарларини шаҳарга чақирди ва уларни ўз қўшинларини етарлича ўқ-дори билан таъминламагани учун очиқчасига танқид қилди.

Россиянинг Бахмутдаги ғалабаси Пригожиннинг ғалабаси сифатида кўрилиши ва унинг Кремлдаги нуфузини ошириши мумкин.

Бахмутнинг қулаши Украина учун нимани англатади?

Якшанба куни Япониянинг Хиросима шаҳрида бўлиб ўтган “Еттилик гуруҳи” (G7) саммитида нутқ сўзлаган Украина президенти Владимир Зеленский шаҳар “бутунлай вайрон бўлганини” таъкидлаб, Киев учун потенсиал мағлубият, Россия учун узоқ муддатли ғалаба бўлишини айтди.

Шаҳарнинг йўқолиши Украина учун кўп ойлик шиддатли жанглардан кейин руҳий зарба бўлиши мумкин. Конфликтда ҳар икки томондан қанча аскар ҳалок бўлгани ҳақида аниқ маълумот йўқ, бироқ Москва ва Киев бир кунда юзлаб аскарларни ўлдирганини даъво қилмоқда.

Бу Украинанинг узоқ кутилган қарши ҳужумни бошлаши кутилаётган бир вақтда юз бермоқда, бу эса Украина иттифоқчилари орасида хавотир уйғотиши мумкин.

Зеленский март ойида Бахмут қулаган тақдирда Россияга Украинани қабул қилиб бўлмайдиган муросага мажбурлаши мумкин бўлган келишув учун халқаро қўллаб-қувватлашга имкон беришини айтган.

Бахмутнинг қўлга олиниши Россия учун нимани англатади?

Шаҳарнинг қулаши 10 ойдан ортиқ вақт ичида биринчи йирик ғалабага муҳтож бўлган Россия учун катта руҳий қувват бўлиши мумкин.

2022 йилнинг иккинчи ярмидан бошлаб фронтдан келган хабарлар Украинанинг айрим соҳалардаги муваффақиятини, бошқаларида эса боши берк кўчага кириб қолганини акс эттиради. Россия Украина шаҳарларига бир неча марта дрон ва ракета зарбаларини берди, бироқ муҳим ҳудудий ютуқларни эълон қилмади.

Путин ўз баёнотида “Вагнер”нинг шахсий армиясини ҳам, Россиянинг оддий қўшинларини ҳам табриклаб, Россиянинг “Донбас озод қилиш” миссиясини ёпишга интилаётганини кўрсатди.

Стратегик жиҳатдан Бахмутдаги ғалаба ғарбга, эҳтимол урушдан олдин тахминан 150 000 аҳолиси бўлган Краматорск шаҳрига йўл очиши мумкин. Бироқ, Украина Бахмут шаҳри атрофидаги ҳудудларни қаттиқ мустаҳкамлаган.